Między Chopina lub Wszystkich Świętych, a Komuny Paryskiej i Drzetowem stoi sobie mały samotny domek wymagający w 2024 roku remontu. Trochę oderwany od tkanki - dziś Przyjaciół Żołnierza to jedna z głównych dróg miasta i tej części Szczecina. Obok centrum handlowe, pasaż, sklep znanej sieciówki i bloki. Trochę nie pasuje? Może dlatego, że jest dość stary i przedwojenny.
Kliknij i rozwiń spis treści
Dzisiaj ulica Przyjaciół Żołnierza w Szczecinie to przelotowa trasa o dwóch pasach w każdą stronę, prowadząca do Węzła Łękno – w ciągu kilku minut można przejechać z okolic Komuny Paryskiej do Wojska Polskiego. Jeszcze kilkanaście lat temu trasa ta kończyła się na ulicy Chopina, a później na Arkońskiej. W 2011 roku koniec Przyjaciół Żołnierza miał miejsce na skrzyżowaniu Duńska / Krasińskiego. Wydaje się, jakby to było wieki temu, prawda? Plany są na to, by trasa dotarła jeszcze dalej na południe i utworzyła „pierścień” wokół centrum miasta. Na przeciwko CH Wilcza oraz McDonalds pod adresem Przyjaciół Żołnierza 23 i 23a stoi mały ceglany budynek, który niestety w 2024 roku wciąż czeka na solidny remont. To trochę taki samotny domek umieszczony pośród powojennych bloków, rozszerzonej Przyjaciół Żołnierza oraz sklepów. Możemy zajrzeć historycznie, kto tam żył w dawnych czasach oraz jak stary jest ten numer. Domek niestety niewiele zmienił się między 2011, a 2024 rokiem – wciąż wymaga remontu elewacji. Patrząc po nowych kominach prawdopodobnie wykonano w nim nowy system ogrzewania. Cofnijmy się o ponad sto lat – bo właśnie w 1922 roku po raz pierwszy pojawia się adres o opisywanym numerze, jeszcze bez przedziału na 23 i 23a.
Nim opiszemy kto był właścicielem i jakie ciekawe postacie mogliśmy spotkać w tym domku przed II Wojną Światową warto dodać ciekawostkę. Otóż budynek, jaki został nam dziś pod adresem Przyjaciół Żołnierza 23 miał… bliźniaka! Po stronie wschodniej znajdował się identyczny domek oraz długi blok, pozostała dokładnie połówka tego założenia, czyli numer 23 oraz wzdłuż Pasterskiej. Dawniej budynek Przyjaciół Żołnierza 23 stał pod adresem Harmstraße 23 i właścicielem działki była od początku firma Gemeinnützige Heimstätten Gesellschaft, możemy to tłumaczyć jako Stowarzyszenie Gospodarzy Rolnych. Parter zajmował technik Berger, a pierwsze piętra zwrotniczy na kolei pan August Leppinn oraz księgowa pani Lörke. W nazwisku Augusta pojawia się błąd i jest też zapisywany jako Lepine, właśnie to nazwisko jest prawidłowe. Nim przejdziemy do listy mieszkańców w kolejnych latach rozejrzyjmy się historycznie po okolicy.
W kontekście zmian okolicy cechą negatywną na przestrzeni ostatnich 100 lat jest narożnik w trójkątnym kształcie w granicach Przyjaciół Żołnierza, Bandurskiego i Przyjaciół Ronda – dziś stoi tam wysoki blok, sklep oraz kompleks handlowy. Wszystko to otoczone jest parkingami. Obszar ten znajduje się na przeciwko (na północ) od opisywanego domku. Pod koniec XIX wieku znajdowały się tu łąki, na których stworzono ogródki działkowe istniejące również po II Wojnie Światowej. Te ciągnęły się dalej na zachód aż do kładki nad Przyjaciół Żołnierza. Z jednej strony część tych ogrodów dziś stanowią dość zielone okolice bloków mieszkalnych, jednak wszystko na wschód od Przyjaciół Ronda do głównego skrzyżowania było bardziej zadrzewione. Ale, w kontekście szerszym obszar ten jest makabrycznie ( 😉 ) mocniej zielony – w XIX wieku były tu po horyzont łąki. Na północny wschód od opisywanego domku cmentarz pamiętający XIX wiek byłby na zboczu górki pokrytej łąkami, a również na wschód byłoby widać zabudowania Bredow (Drzetowo), również bezdrzewne. Na północ za łąkami i niewielkimi mokradłami byłoby widać Warszewo, na zachód zaś majątek i ogrody Gut Zabelsdorf (nieistniejący dwór na rogu Warcisława i Przyjaciół żołnierza, od południowego wschodu), a także cegielnie przy Duńskiej. Mimo, że po wojnie utraciliśmy zieleń na rogu (sklep, blok i kompleks handlowy) na przeciwko opisywanego domku, tak w ogólnym rozrachunku cała okolica eksplodowała drzewami od początków XX wieku.
Lista mieszkańców poza kilkoma wyjątkami zmienia się przez kolejne lata – na przykład pani księgowa zniknie, a na jej miejscu pojawi się mistrz krawiecki pan Gustav Pieper. Żył tu też kilka lat pan prowadzący biuro – Hermann Pansch. Już w 1924 lista ta się zmieni i w 1925 roku pojawia się pan Bruno Hußmann, kupiec. Tu ciekawostka, bo aż 3 osoby z krótkiej listy nazwisk Hußmann w okolicy 1925 roku związane były z handlem meblami. Bardzo ciekawy „plot twist” (zwrot akcji) pojawia się z nimi później! 🙂 Tu akurat konkretnie nastąpi ciekawa zmiana, bo pan Bruno zamieni się z panem Heinrichem Hußmann już krótko później, ten zaś będzie technikiem elektryki. Żyć będzie też z wdową o tym samym nazwisku, panią Idą (Ida Hußmann / Hussmann), o jakiej niżej. Na początku lat trzydziestych wśród wymienionych nazwisk pojawi się jeszcze pan Otto Schniebel, jaki był kupcem. Zmieni się też podmiot zarządzający budynkiem o adresie Harmstraße 23 / Przyjaciół Żołnierza 23 – będzie to firma Gagfah Gemeinnützige A.G für Angesteller Heimstätten. W imieniu tej firmy zarządcą budynku będzie kupiec Werner Klabunde, żyjący na dawnej Flohrweg 5, czyli dzisiejszej Barlickiego, rzut beretem na południe. Do domku zmieniając się z innymi nazwiskami wprowadzi się też ślusarz Werner Laske. Wyraźny podział na numer Harmstraße 23 i 23a, czyli Przyjaciół Żołnierza 23 i 23a nastąpi pod koniec lat trzydziestych.
Wszystkie informacje oraz detale znajdziesz na stronie Galerii Wspierających.
W imieniu redakcyjnego kiciucha dzięki za rozważenie wsparcia 💝
Wirtualna karma
Redakcyjny kiciuch i jego pełna miska- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Mini Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Wirtualna piona! Dzięki takim ludziom jak Ty możemy opłacać licencje, serwer oraz domenę.
Na serwer
Koszty, licencje... 💝- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Średni Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem
Zdecyduję samemu
Dzięki za 5 zł lub nawet 500 zł!- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym zależna od kwoty (Mini 50+, Średni 100+, Wielki 200 +)
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem przy wsparciu od 100 zł
Zdaje się, że mieszkańcy wykupili od firmy zarządzającej swoje konkretne części. Właścicielem 23 zostanie Ida Pieper, wdowa ale nie po swoim kolejnym, a poprzednim mężu. Skąd tak? O niej poniżej. Pozostańmy przy postaci pani Idy na chwilę, bo losy tu są dość ciekawe, a głównie poświęcamy więcej tekstu na długo żyjące pod danym adresem postacie oraz na losy właścicieli.
Gustav Ernst Albert Pieper
Wspomniany wyżej i żyjący tu mistrz krawiecki Gustav Pieper urodził się 5 kwietnia 1873 roku, a 1 maja 1922 roku jego żoną została pani Ida Auguste Käthe Hußmann / Hussmann, czyli posiadająca poprzednie nazwisko dokładnie takie, jak kilku innych mieszkańców! 🙂 Była mężatką drugi raz, bo jej nazwiskiem panieńskim było nazwisko Bentin. Pani Ida urodziła się 3 kwietnia 1880 roku, a w lipcu 1924 roku, już dwa lata po ślubie rozwiodła się z Gustavem.
Jej poprzednim mężem był Karl Willi Ernst Hußmann / Hussmann, który urodził się 2 listopada 1880 roku, a zmarł 2 lipca 1916 roku na froncie I Wojny Światowej. Pani Ida oraz Karl wzięli ślub 26 listopada 1904 roku w Szczecinie i niestety młoda kobieta została szybko wdową. Ówcześnie (1916) para mieszkała przy Śląskiej. Pani Ida Pieper żyła w domku o numerze 23 do przynajmniej 1942 roku i ostatniej księgi adresowej z roku kolejnego.
August Wilhelm Hermann Lepine, junior i senior
Tu pojawia się ciekawostka w sprawie numeru Hermstraße 23a / Przyjaciół Żołnierza 23a. Bo mowa o seniorze oraz o juniorze. Młody August przyszedł na świat w Dortmundzie 10 lipca 1910 roku, czyli w dzień urodzin autora tego opracowania 🙂 Ślub jako ślusarz wziął już od lat mieszkając w Szczecinie i w opisywanym domku – 23 lutego 1935 roku, a żoną została Ellii Herta Lina Paetzel / Pätzel. Sądząc po dokumentach zauważamy różnicę w imionach, jaka potwierdza się w czasie II Wojny Światowej. W domku mieszka ślusarz August Lepine oraz okręgowy zwrotniczy i pracownik kolei, jego ojciec, pan August Lepine Senior. Ten nie występuje w szczecińskich dokumentach, z uwagi na przeniesienie się z rodziną z Dortmundu.
II Wojna Światowa
Lista mieszkańców wtedy zmieni się dość mocno w stosunku do czasów przed wojną. Jak wyżej – właścicielką numeru 23a będzie pani Ida Pieper, a numeru 23 pan August Lepine Senior. Jednak mieszkańcy zmienią się. Pod numerem 23 na parterze żyć będzie wdowa Hedwig Jäger, na piętrze monter pan Richard Malik oraz kolejna wdowa pani Minna Vogt. Będzie dość ciasno. Ciekawostką jest lekko polsko brzmiące nazwisko z adresu 23a. Hans Karl Synowczyk był ślusarzem i raczej nie był Polakiem, bo odkrywamy jego zależności rodzinne. Urodził się w Kilonii 23 czerwca 1907 roku, a w wieku 20 lat w Szczecinie wziął ślub. Jego żoną była Herta Meta Erdmunde Jaeger / Jäger. Nim jeszcze przeniósł się do domku Przyjaciół Żołnierza 23a w 1930 roku zmarła jego roczna córeczka Lydia Synowczyk. W budynku żyła wspomniana wdowa Hedwig Jäger, możliwe że była jakoś rodzinnie połączona z panią Hertą, o tym samym nazwisku panieńskim. Sąsiedni numer – 23 – zamieszkiwać będzie poza właścicielem w trakcie wojny żyjący już od paru lat pan Otto Schlüter.
Po II Wojnie Światowej
Przez dekady po wojnie dzisiejsza Przyjaciół Żołnierza kończyła się przy cegielni, dalej znajdowały się ogrody działkowe i łąki, przez które następnie przeprowadzono ulicę. Do momentu poszerzenia ulicy i wizji jej budowy dalej aż do Chopina ulica ta była pokryta na zmianę wąską nakładką asfaltową oraz dawnym przedwojennym brukiem. Dzisiaj listę mieszkańców domku chroni prawo do prywatności oraz ochrona danych osobowych, a domek w 2024 roku niestety wymaga remontu elewacji. Dziś – w 2024 – domek o numerze 23 i 23a trochę „odstaje” od okolicznej zabudowy, już mocno powojennej, a także rzuca się w oczy swoją starością przy jednej z głównych arterii tej części miasta.
Widzę BŁĄD, mam sugestię!
Ostatnia aktualizacja 3 tygodnie temu
Możesz zgłosić problem lub propozycję rozwinięcia guzikiem poniżej albo dołącz do nas na forum dyskusyjnym.
Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę postu!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!
Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć „Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Kliknięcie w ikonę pokaże Ci miniaturę i tytuł.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.