Sienkiewicza / Zeppelinpromenade

Sienkiewicza 12 – dawny „pałacyk” Randower Kreissparkasse 

Dziś mieszkania i firmy, kiedyś...

Gmach kasy oszczędnościowej z mieszkaniami. Jesteśmy przy dzisiejszej Sienkiewicza 12 w Szczecinie, a dawnej Zeppelinpromenade 12. Dzięki starym księgom możemy zajrzeć do budynku niemal 100 lat temu i zobaczyć, kto tam żył, kto mieszkał i jakie były losy mieszkańców. Dziś zajrzeć tu możemy w poszukiwaniu pracy za granicą. "Pałacyk" z klinkieru i z ciekawymi klatkami schodowymi jest dzisiaj nieco niedoceniony.

Kliknij i rozwiń spis treści

Dzisiaj w budynku, który wielu mieszkańców Szczecina pomija, nie zna lub nawet nie wie o jego istnieniu są mieszkania. Przed 1945 rokiem mogliśmy tu przyjść i założyć konto oszczędnościowe, ubezpieczeniowe lub wpłacić pieniądze. Aktualnie ceglany „pałacyk” stojący przy adresie Sienkiewicza 12 zamieszkują po prostu ludzie. Miejsce te jest mało znane mieszkańcom Szczecina, bo „pałacyk” leży przy mało uczęszczanej drodze, chociaż dość blisko bardzo popularnej Mickiewicza. W czasach przedwojennych gmach miał widok na dawny cmentarzyk żydowski, który znajdował się w obszarze ulic Soplicy, Gorkiego i Beyzyma, a także dalej na Betanię i dzisiejszy Plac Gałczyńskiego. Konstrukcja jest symetryczna – lewa strona budynku jest dokładnie taka sama, jak prawa lub inaczej pisząc północna i południowa. Warto dodać ciekawostkę – dawny Randower Kreissparkasse miał kilka nieruchomości w Szczecinie, a w prostym tłumaczeniu to Rędowska Powiatowa Kasa Oszczędnościowa. Czym była Rędowa? Szczecin leżał w dawnym powiecie Kreis Randow, który obejmował Szczecin, odrobinę wschodnich wsi, Dąbie oraz przede wszystkim tereny na zachód od miasta po rzekę, która w Niemczech nazywa się Randow, u nas spolszczona została ona do nazwy Rędowa. Ciekawostką jest jej historia, bo to właśnie rzeka Rędowa / Randow stanowiła przez setki lat granicę – nie tylko ludów słowiańskich, ale również granicę państwową. Gdy przyjrzymy się istnieniu dawnych państw i książąt to Rędowa / Randow miała w naszych okolicach ogromne znaczenie i w takim kształcie przetrwała do czasów II Wojny Światowej. Kasa oszczędnościowa mieściła się między innymi w dzisiejszym budynku o adresie Sienkiewicza 12. Opiszmy dawnych patronów tej ulicy.

Henryk Sienkiewicz i Ferdinand Graf von Zeppelin

Niewielu mieszkańców Polski zna pełne nazwisko jednego z najbardziej znanych polskich powieściopisarzy i publicystów, a także laureatów Nagrody Nobla – Henryk Adam Aleksander Pius Sienkiewicz urodził się 5 maja 1846 roku we wsi Wola Okrzejska w województwie lubelskim, w gminie Krzywda. Jego ojcem był Józef Sienkiewicz, matką Stefania Sienkiewicz z domu Cieciszowska, która zmarła długo przed mężem – Józef w 1896 roku, Stefania w 1873, kiedy Henryk był młodym mężczyzną. Ciekawostką jest, że wieś w jakiej urodził się Henryk należała do jego babci – Felicjany Cieszkowskiej. W latach osiemdziesiątych XIX wieku rozpoczął prace nad słynną powieścią Ogniem i Mieczem, która sprawiła że stał się powszechnie znanym twórcą. Słynnych Krzyżaków rozpoczął pisać w 1896 roku, a ukończył w 1900. Zmarł w mieście Vevey w Szwajcarii, gdzie wyjechał po wybuchu I Wojny Światowej, 15 marca 1916 roku. Został tam pierwotnie pochowany, bo na pogrzeb w Polsce nie zgodził się ówczesny biskup krakowski, a późniejszy kardynał, słynący z dość dziwnych decyzji mimo swoich zasług – Adam Stefan Sapieha – który później, w 1937 roku bez zgody władz państwowych przeniósł również trumnę Józefa Piłsudskiego

Patronem przedwojennym ulicy był Ferdinand Graf von Zeppelin, czyli słynny przemysłowiec i konstruktor sterowców o konstrukcji szkieletowej. Przyszedł na świat 8 lipca 1838 roku w Konstanz (Konstancja) w południowo zachodnich Niemczech. Co ciekawe, był weteranem amerykańskiej wojny secesyjnej walcząc po stronie Unii, a także sam walczył przeciwko Prusom w 1866 roku po stronie Wirtembergii, jakie było ówcześnie negatywnie nastawione do planów zjednoczenia. Zmiana naszła 4 lata później, gdy rozpoczęła się wojna prusko-francuska, gdzie Wirtembergia stanęła po stronie swojego wcześniejszego oponenta. Po doświadczeniach z Ameryki i oblężenia Paryża zainspirował się balonami, założył spółkę, której współinicjatorem był Theodor Kober. W 1900 roku wzbił się w powietrze ich pierwszy sukces – sterowiec o konstrukcji szkieletowej. Później przyjęło się, że takie statki powietrzne będą nazywać się od jego nazwiska zeppelinami i ma to miejsce do dzisiaj. Zmarł w Berlinie 8 marca 1917 roku, a na wiele dekad jego zeppeliny przestały być używane jako środek transportu pasażerskiego po katastrofie LZ 129 Hindenburg w 1937 roku.

W kwestii budynku zaczniemy od okresu wojny i dopiero zaczniemy „cofać się” w wcześniejsze lata.

Sienkiewicza 12 i 12a / Zeppelinpromenade 12

Na parterze budynku w okienkach kasowych przywitałoby nas w trakcie II Wojny Światowej kilku inspektorów – Otto Gorziza, Karl Müller oraz Willy Küster. Ich przełożonym był okręgowy inspektor Otto Trinkhaus, a także pracował tu inspektor prowincji Ewald Marx. Za to kimś kto stałby tu przy samochodzie (kierowca) byłby pan Paul Käding. Co ciekawe, w budynku były też mieszkania, które zajmowali ludzie niezwiązani z pracą w kasie – na pierwszym piętrze spotkać mogliśmy rodzinę, malarką była pani Agnes Preiß, a okręgowym radcą budowlanym magistratu pan Johannes Preiß. Odkrywamy jego losy oraz powiązania. Los chciał, że pan Johannes Ernst Preiss, wojskowy i miejski radca budowlany i dyplomowany inżynier poległ w wieku 36 lat na wschodnim froncie II Wojny Światowej, 6 stycznia 1942 roku pod wsią Potschinki.

Urodził się 25 marca 1905 roku w Dreźnie. Jego ojcem był księgowy i dyrektor na emeryturze Karl Ernst Heinrich Preiss / Preiß żyjący w Dreźnie, matką zaś Lina Johanna Preiss z domu Schönherr. Malarka żyjąca z nim w gmachu kasy oszczędnościowej przy dzisiejszej Sienkiewicza 12, a dawnej Zeppelinpromenade 12 była jego żoną. Możliwe, że mogła mieć skandynawskie korzenie – była to Agnes Ingeborg Preiss / Preiß z domu Ericsson. Wątek ten potwierdzają dokumenty. Dla rodziny musiało być to dziwne doświadczenie, bo państwo Johannes i Agnes pobrali się 19 września 1931 roku… w Moskwie. Musiało to wyglądać trochę „dziwnie”, gdy kilkanaście lat później Johannes zostaje powołany do armii i trafia na front wschodni.

Przed wybuchem II Wojny Światowej część pracowników Kreissparkasse des Kreises Randow (Rędoweskiej Powiatowej Kasy Oszczędnościowej) nie zmieniła się, ale warto wymienić kilka ciekawych nazwisk z „wcześniejszych czasów” – innym inspektorem był pan Martin Bleeck oraz okręgowy emerytowany inspektor Karl Fahlberg. Ciekawą postacią mógł być żyjący tu w połowie lat trzydziestych dyplomowany nauczyciel sportowy Werner Schultz. Dla historii znane jest też nazwisko dozorcy w budynku, który się nim opiekował i pilnował – był nim w połowie lat trzydziestych Gotthilf Schley. Rejestratorem w kasie oszczędnościowej był Wilhelm Bathje.

Wirtualna karma

Redakcyjny kiciuch i jego pełna miska
50 zł Jednorazowo
  • Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
  • Ranga "Mini Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
  • Wirtualna piona! Dzięki takim ludziom jak Ty możemy opłacać licencje, serwer oraz domenę.

Na serwer

Koszty, licencje... 💝
100 zł Jednorazowo
  • Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
  • Ranga "Średni Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
  • Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem
Dobry wybór

Zdecyduję samemu

Dzięki za 5 zł lub nawet 500 zł!
Dowolnie Jednorazowo
  • Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
  • Ranga "Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym zależna od kwoty (Mini 50+, Średni 100+, Wielki 200 +)
  • Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem przy wsparciu od 100 zł

Budynek powstał prawdopodobnie w 1930 roku. Przed nim znajdował się tu ogród, którego właścicielem była poniższa postać.

Wilhelm Baehlkow / Bählkow

Był nauczycielem i nim powstał gmach z mieszkaniami kasy oszczędnościowej znajdował się tu zwykły ogród. Swoje mieszkanie miał w drugiej połowie lat dwudziestych przy dawnej Hans-Hoffmann-Weg 14, czyli dzisiejszej Cieszkowskiego. Z czasem przejdzie na emeryturę i będzie tam mieszkał również w czasie II Wojny Światowej, a był mieszkańcem adresu z numerem 14 od przynajmniej 30 lat. Był to według dokumentów najpewniej Wilhelm Karl Friedrich Bählkow, urodzony14 czerwca 1876 roku pod niemieckim dziś Demmin, kilkadziesiąt kilometrów na północny zachód. Przeniósł się do Szczecina na początku XX wieku i 5 kwietnia 1907 roku jego żoną została Anna Adelheid Bählkow z domu Ellendt. Budynek przy Henryka Sienkiewicza 12 przetrwał wojnę bez zniszczeń lub uszkodzeń.

Adres Sienkiewicza 12 dzisiaj

Budynek posiada dwa wejścia, prawdopodobnie oryginalne – w bocznych wieżyczkach. Stan budynku zdaje się być z zewnątrz dobry, ale w niektórych miejscach widać pęknięcia pomiędzy cegłami i klinkierem. Również wieżyczkom brakuje już paru detali, które możliwe że ze starości odpadły. Mimo wszystko, budynek nie wygląda źle. Dzisiejsze dane mieszkańców chroni prawo do prywatności oraz ochrona danych osobowych – podać można tylko te dane, które są publicznie dostępne, na przykład działalności firm.

Według takich informacji w budynku od 2008 roku działa firma Kontakt- Ar Projekt, jaką prowadzi pan Radosław Rutkowski. Kolejna firma, której dane są publicznie dostępne to Opiekunki365, czyli firma pośrednicząca w pracy w Niemczech, zarejestrowana w 2014 roku. Na tablicy od stron ulicy w 2024 roku znajdował się jeszcze szyld działalności o nazwie HeimWork, która również powiązana jest z ofertami pracy za granicą. Dzisiaj nie pozostaje nic tylko mieć nadzieję, że budynek przejdzie minimalne odświeżenie – z pewnością prezentowałby się lepiej ze starą stolarką okienną oraz nieco wyczyszczoną elewacją.

Widzę BŁĄD, mam sugestię!
Ostatnia aktualizacja 1 miesiąc temu
Możesz zgłosić problem lub propozycję rozwinięcia guzikiem poniżej albo dołącz do nas na forum dyskusyjnym. 

Zajrzyj w okolicę postu!

Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!

Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć „Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Kliknięcie w ikonę pokaże Ci miniaturę i tytuł.

Travelers' Map is loading...
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.

Dodaj komentarz

Historyczny Szczecin