Gdybyśmy cofnęli się o ponad 100 lat wstecz i spojrzeli z dawnego Johannishof w Kreis Randow na okolicę widzielibyśmy nieistniejący pałac Gunice, Węgornik oraz niemal jezioro Świdwie. Dziś nie byłoby to możliwe. Obszar dawnego folwarku przykrył dzisiaj las. jaka jest jego historia?
Kiedyś za cel postawiłem sobie zdmuchnąć kurz zapomnienia z wszystkich nieistniejących lokalizacji w bliskim sąsiedztwie Szczecina – spróbować znaleźć ciekawostki, wzmianki w prasie, informacje, detale, przynajmniej garstkę dawnych mieszkańców. Jeżeli temat wydaje Ci się interesujący możesz zajrzeć do kategorii postu – na górze, na grafice nagłówkowej, nad tytułem. Jednym z miejsc, które odkładałem na później było Jutroszewo, dawny folwark Johannishof, którego nazwa jest mocno nieprzypadkowa – była to domena szczecińskiego kościoła. Odkładałem, bo dojazd rowerem lub spacer w to miejsce jest dość nieprzyjemny, szczególnie latem – z jednej strony dawny folwark blokuje las, z drugiej strony rozlewiska i kanały melioracyjne oraz rzeczki, zaś droga wysypana grubym tłuczniem nie jest przyjemna do jazdy rowerem.
Dziękujemy za WASZE wsparcie! 💝
Vorwerk Johannishof, na mokradłach przy pałacu Günnitz
Miejsce dziś opisywane znajduje się w pobliżu innych, które już są opracowane – artykuły na ich temat znaleźć można niżej w kafelku z miniaturą. Dotarcie dzisiaj na ten nieistniejący folwark wymaga od nas trochę wysiłku, znajomości map oraz okolicy. Dawny folwark Johannishof od północy otaczają bagna oraz rzeczka Gunica, a od wschodu Rów Wołczkowski. Od zachodu mamy las oraz rzeczkę Mała Gunica. Najlepszym wyjściem jest… rower! Możemy dojechać do pozostałości folwarku na południowy-wschód od Węgornika lub na północny-zachód od Grzepnicy. Musimy pamiętać, że trasa ta jest dojazdem pożarowym i wjazd samochodem przez ten odcinek jest kategorycznie zabroniony.
Według dawnych dokumentacji Vorwerk Johannishof należał do dawnego Armenheide / Armheide czyli do wsi Grzepnica. Później przynależność ta zmienia się. Górna część (północna) miała nosić dawniej przydomek Oberhof, zaś dolna (południowa, tu opisywany Johannishof) przydomek Unterhof. Ciekawostką jest też znajdująca się na północny zachód od folwarku osadka Glashütte / Alte-Glashütte / Alt-Glashütte. To miejsce nazwano po wojnie Huta Gunicka, a przed nią domy te należały według dokumentacji z XIX wieku do folwarku Johannishof. Oba folwarki – dawna Grzepnica oraz nieistniejący dziś Johannishof miały być dzierżawione w 1864 roku za kwotę 2730 talarów. Według dawnych opracowań uprawiano wokół żyto, tytoń, ziemniaki, a łąki dawały przeciętne plony na torfowych ziemiach. Ciekawostką jest ponownie wymienność lasów – drzewa bukowe i dębowe miały być wokół folwarku oraz dzisiejszej Grzepnicy wykarczowane pozostawiając średniej jakości sosny. Analizując następnie mapy z kolejnych dekad oraz XX wieku zauważyć możemy, że lasy w opisywanej okolicy powiększyły się znacząco na przestrzeni ostatnich 100 lat.
Skąd wziął się folwark Jutroszewo?
Można podejrzewać, że folwark powstał w pierwszej połowie XIX wieku – wcześniej nie pojawia się na mapach. W rocznikach geograficznych z lat dwudziestych XIX wieku również nie znajdziemy opisywanej lokalizacji – możemy podejrzewać, że folwark powstał bliżej połowy wieku. Poszukując informacji musimy też pamiętać, że nazwa Johannioshof jest dość popularna i występuje w różnych lokalizacjach, a nawet w samym Szczecinie. W związku z wspomnianym wyżej karczowaniem lasu, by móc gospodarować zasobami leśnymi wokół dzisiejszego Węgornika i Grzepnicy utworzono też działki dzielące lasy, a w obu folwarkach działał leśnik.
W 1864 roku miało w Johannishof pracować 16 osób, nie wliczając ewentualnych mieszkańców, jakich było około 45 – byli to pracownicy stali i „dniówkowi”. Majątek żywy folwarku stanowiło ówcześnie 10 koni, 34 krowy i 6 świń. W pobliżu wydobywano też torf, który właściciele sprzedawali. Można też podejrzewać, że skoro do folwarku należała osada Alte-Glashütte, wytwarzano w niej szkło.
W kwestii wydatków społeczności była też opłata do administracji leśnej oraz opłata dla szkolnictwa – tu szkółkę tworzyły trzy lokalizacje: Grzepnica (Armheide / Armenheide), malutka Glashütte / Alte-Glashütte oraz właśnie folwark Johannishof. Po utworzeniu okolicznych osad dwa folwarki pocztowo należały na przełomie pod koniec XIX wieku do Tanowa, a XIX i XX wieku do Dobrej Szczecińskiej, kościelnie i prawnie do dawnego Völschendorf (Wołczkowo). Według księgi z 1870, 1879 i 1892 roku zarządcą folwarku w domenie kościoła św. Jana Ewangelisty w Szczecinie był August William, razem z Grzepnicą, zaś w 1914 roku Robert Bismark.
W 1939 roku majątek żywy folwarku stanowiły 4 konie, 33 krowy oraz 30 świń. Dzierżawcą folwarku od miasta Szczecin był wtedy Hans Wächter. Możliwe, że miał rodzinę w Szczecinie, gdzie ekspertem od spraw rolnictwa był major i rolnik Franz Waechter. Możliwe, że mieszkańcami folwarku byli państwo Johann Carl Bull oraz jego żona Maria Friederica z domu Jager.
Dziś zarys folwarku jest wciąż bardzo dobrze widoczny – jego granice stanowiły spore głazy, widać też wykonane z kamieni polnych otoczenie dawnej sadzawki lub małego zbiornika na wodę. Trzeba bardzo uważać w spacerze po tym miejscu na kilka dziur prowadzących pod fundamenty lub do studni, które nie są zabezpieczone.
Ciekawostki o folwarku Johannishof
Krótką ciekawostkę o wydarzeniach z opisywanej lokalizacji znajdziemy w 1926 roku, konkretnie z 24 lipca. Krótko wcześniej miało dojść do tragicznego wypadku na drodze z folwarku Johannishof do Alt-Glashütte (nieistniejąca Huta Gunicka na północny-zachód), gdzie natrafiono na rozbity powóz z mlekiem. Był spalony. Mieszkańcy znaleźli przy drodze wagon mleczarski z folwarku Aalgrabe (Węgornik); obok spalone zwłoki woźnicy o nazwisku Retzlaff. Uważa się, że mógł zasnąć w trakcie jazdy jednocześnie paląc – tu nie ma jasnej wskazówki, czy papieros czy fajkę. Według wzmianki prawdopodobnie zapalił się koc, na którym siedział.
Wokół folwarku znajdowały się aż siedem małych jeziorek – największe z nich o średnicy około 200 metrów znajdowało się przy skrzyżowaniu traktów leśnych, 250 metrów na południowy-wschód od osadki Huta Gunicka. Kolejne dwa mniejsze 150 metrów na południe od folwarku Johannishof, na skraju lasu i torfowiska o dawnej nazwie Bock-Moor. Pozostałe stanowiły niewielkie sadzawki wokół zabudowań folwarcznych – te przypominały kwadrat, na którego granicach znajdowały się budynki. Prawdopodobnie były to trzy budynki mieszkalne, trzy gospodarcze oraz długi budynek na wschodniej części. Dzisiejsze nieistniejące Jutruszewo oparte było delikatnie o wzgórze od południowej strony, a do wnętrza prowadziła krótka ścieżka od traktu Armenheide (Grzepnica) do Aalgraben (Węgornik).
Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!
Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć „Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Wiele postów znajdujących się w bliskiej odległości gromadzi się w grupy – je możesz rozdzielić kliknięciem na ikonę.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.
Poprawka?
Kliknij i daj znać!
Ostatnia aktualizacja 1 rok temu
Możesz znaleźć ten post na naszej grupie Facebook „Szczecin Znany i Historyczny” klikając na ikonkę po prawej stronie. Prócz tego postu znajdziesz tam wiele innych, które nie są publikowane na naszej stronie. Masz coś ciekawego w temacie historii Szczecina? Nasza grupa to właśnie miejsce dla kogoś takiego jak Ty!
Post na FB
Skomentuj na Facebooku lub podziel się postem ze znajomymi!