Nie tylko szczecińskie Pogodno to osiedle pełne przedwojennych domków i willi. Może trochę mniej bogate, ale dalej zasługujące na uwagę znaleźć możemy też na Arkońskim - na przestrzeni między ulicą Wiosny Ludów, Tatrzańską i laskiem właśnie. Opisywany dziś w krótkim poście domek wyróżnia się drewnianymi detalami i zdobieniami pośród typowych "klocków" lat trzydziestych XX wieku.
Jeszcze kilka lat temu opisywany dziś domek nie zachwycał z daleka – mocno ściemniałe drewno zdobiące budynek od ulicy, mocno zarośnięty ogródek oraz okiennice z brakującymi deseczkami. Właścicielem był starszy pan. Nie wiem czy jest nim do dzisiaj, czy może zmarł i dom przejął ktoś inny. Jednak domek Wojciechowskiego 8 wyróżnia się murem z kamieni, podwyższeniem ogrodu oraz drewnianymi elementami szczytu. Dziś – w 2023 roku – przeszedł remont. Elewacja jest w dobrym stanie, okiennice naprawiono, zadbano o ogród oraz drewniane zdobienia. Wędrując po mieście zawsze zadaję sobie pytanie – kto mieszkał w danym budynku? Kim był? Kiedy obiekt został zbudowany oraz jakie były jego dawne losy? Dzisiejsza ulica Stanisława Wojciechowskiego ma ciekawego patrona, a dość zapomnianego na kartach najnowszej historii. Stanisław Wojciechowski był drugim prezydentem Rzeczpospolitej Polskiej, w okresie od 1922 do 1926 roku. Urząd objął po zabójstwie Gabriela Narutowicza, jest też jednym z nielicznych, który podjął decyzję o rezygnacji z urzędu prezydenta. II Wojna Światowa mocno doświadczyła Wojciechowskiego – jego syn Edmund Wojciechowski zmarł w obozie Auschwitz, on sam trafił po kapitulacji Powstania Warszawskiego do obozu przejściowego. Wysłanie jego syna do obozu było niemiecką formą „zemsty” za odmówienie wydalenia z palestry adwokatów żydowskich. Do końca swoich dni uznawał Przewrót Majowy za zbrodnię przeciwko narodowi polskiemu, która była preludium do porażki i złych decyzji w trakcie II Wojny Światowej.
Dziękujemy za WASZE wsparcie! 💝
Wojciechowskiego 8 / Graefeweg 8
Przed II Wojną Światową odcinek ulicy Stanisława Wojciechowskiego od Arkońskiej do skrzyżowania z Zdrojową nosił nazwę Graefeweg. Patronem przedwojennym był Albrecht von Graefe, jeden z twórców nowoczesnej okulistyki, urodzony w 1828 roku, zmarły w 1870. Czasopismo o okulistyce i oftalmologii, które założył w 1854 roku jest wydawane i poczytne do dziś. Budynek opisywany – dzisiejsza Wojciechowskiego 8 – był jednym z dwóch budynków znajdujących się na tej ulicy przed wojną. Nosił numer Graefeweg 8. Tu ciekawostka – dziś ulica Wojciechowskiego jest dość zielona, działki porośnięte są żywopłotami i drzewami.
W roku 1943 jedynie domek Wojciechowskiego 8 na tej ulicy posiadał jakiekolwiek drzewa wokół siebie. Stojące dziś przy tej drodze domy po lewej stronie (patrząc od Arkońskiej) stoją na dawnych trawiastych górkach. Przesmyk od ulicy Milewskiego od Wojciechowskiego był zwykłym chodnikiem pod górkę, na trawiastych pagórkach. Przedwojenne są domy znajdujące się po lewej stronie tego przejścia. Ciekawostką powojenną jest inna nazwa ulicy – na mapach z lat czterdziestych ulica Wojciechowskiego nosi nazwę Ptasia – faktyczna Wojciechowskiego przebiegała od skrzyżowania z Malinową na północ aż do Bartniczej.
Budowniczym domku oraz posiadaczem sąsiedniej działki w kierunku górki i ulicy Milewskiego, a także za skrzyżowaniem był Hugo Alfred Sadowski, bogaty kupiec prowadzący delikatesy rybne i posiadacz fabryki konserw. Układ ulicy Wojciechowskiego był dość ciekawy – pierwszy dom znajdował się przy wspomnianym przesmyku i nosił adres Graefeweg 2, zaś tuż za nim księgi adresowe wymieniają przesmyk jako należący do Behringweg (Milewskiego). Budynek pochodzi prawdopodobnie z 1937 roku, gdy po raz pierwszy pojawia się w księgach adresowych – wcześniej – na początku lat trzydziestych mieszkał na dawnej Dehmelweg 44 (Karola Libelta). Jego poprzednie mieszkanie stoi do dziś. Prócz tego Hugo Alfred Sadowski mieszkał i pracował na dawnej Scharnhorststraße 23 (Unisławy), później chwilę na Elysiumstraße 9 (Niemcewicza). Pod tym adresem będzie działać jego firma. W swoim domku opisywanym w tym poście Wojciechowskiego 8 (Graefeweg 8) zamieszka w 1939-40 roku.
Również w tych latach uruchomi zakład sprzedający produkty rybne na Warsowerstraße 10 (Krasińskiego). Ten adres stoi do dziś, ma numer Krasińskiego 15.
Hugo Sadowski, szczeciński handlarz rybny
Biznes jaki prowadził pan Hugo Alfred Sadowski rozrastał się, w 1943 roku nie jest już określany jako handlarz, a handlarz „masowy”. Można podejrzewać, że chciał zbudować kolejny dom – do pana Sadowskiego należała też parcela narożna z ulicą Milewskiego, a także narożna za skrzyżowaniem, pod górką, gdzie dziś stoi dom Wojciechowskiego 14. W 1943 roku jako właścicielka budynku występuje już pani T. Sadowski. Nie była to jego żona – o niej niżej. Pan Hugo jest zarządcą. Po wojnie hurtownia delikatesów i śledzi Hugo Sadowski pod adresem Niemcewicza 9 zostaje przejęte jako majątek skarbu państwa.
Znane są detale o jego życiu. Był w czasie II Wojny Światowej dość młodym człowiekiem – Hugo Alfred Sadowski urodził się 6 lutego 1902 roku w Królewcu. Wziął ślub w Szczecinie 27 grudnia 1927 roku, a jego wybranką serca była pani Erna Alwine Auguste Tillack. Ta urodziła się 14 września 1904 roku i w momencie ślubu miała 23 lata. Niestety kim była wspomniana pani T. Sadowski nie byłem w stanie określić.
Dziś domek jest po świeżym remoncie. Po wojnie według opowieści, jakie do mnie dotarły przed badaniem tematu mieszkał w domku lekarz. Klasycznie jednak – mieszkańcy powojenni wciąż mogą żyć, a ich prywatność i dane chroni dziś prawo.
I na tym mogę skończyć 🙂
Widzę BŁĄD, mam sugestię!
Ostatnia aktualizacja 1 rok temu
Możesz zgłosić problem lub propozycję rozwinięcia guzikiem poniżej lub dołącz do nas na forum dyskusyjnym.
Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę postu!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!
Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć „Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Kliknięcie w ikonę pokaże Ci miniaturę i tytuł.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.