Mierzyn / Möhringen

Domek Welecka 12 w Mierzynie 

Za każdym domkiem jest jakaś historia...

Masa mieszkańców Dobrej, Mierzyna, Lubieszyna i Szczecina również podróżuje ulicą Welecką, stojąc czasami na światłach przy skrzyżowaniu z Topolową. Na rogu stoi uroczy stary ceglany dom z zdobieniami nad oknami. Może warto zajrzeć w jego historię i zobaczyć kto tam żył?

Kliknij i rozwiń spis treści

Niegdyś domek przy niezbyt ruchliwej drodze dzisiaj znajduje się przy jednym z wjazdów do miasta oraz skrzyżowaniu, jakie prowadzi do gęsto budującego się obszaru między Mierzynem i Krzekowem. Zaglądamy na ulicę o nazwie Welecka (którą często myli się z Wielecką), w Mierzynie, przy ruchliwym skrzyżowaniu. Wielu kojarzy miejsce albo z wyglądu – domek jest naprawdę urokliwy – ewentualnie z działającego tam serwisu rowerowego. Żył tam przed wojną i w trakcie rolnik Franz Wasse, ze swoją żoną Marthą.

Ojciec Franza – Gustav – umrze w Mierzynie w wieku 72 lat (urodził się około 1857 roku) 28 lutego 1929. Niestety akt nie podaje adresu zamieszkania poza wsią Möhringen Kreis Randow (Mierzyn). Dzisiejszy zabytkowy dom Welecka 12 w Mierzynie na chwilę przed 1945 rokiem miał inną numerację – była to Möhringer Dorfaue 29, a przed zmianą dokonaną w trakcie wojny był to dom o numerze 31. Zaś jeszcze wcześniej adres przypisany był po prostu do „wsi”, mając prawdopodobnie aktualny numer 12. Skąd to wiemy? Ulica ta podzielona była na dwie strony w dawnych księgach – lewą i prawą. Strona lewa miała w swoim ciągu dawny cmentarzyk przy kościele, a zaczynała się od dawnej Landweg nach Scheune, czyli drogi w kierunku Gumieniec, obok młyna koźlaka.

W sumie jego temat to też dobry pomysł – by przejrzeć opisane lokalizacje z tej okolicy użyj mapy na dole postu 😉 Domek Welecka 12 znajduje się w takiej perspektywie po prawej stronie ulicy, a w dawnych określeniach stał przed Weg nach Kreckow, dziś to ulica Topolowa prowadząca w kierunku Krzekowa. Od kiedy mamy księgi adresowe z Mierzyna możemy zauważyć, że wiele domów posiadały te same rodziny lub spokrewnione ze sobą – w 1943 roku poza poniższym właścicielem domku żył też ktoś o jego nazwisku – Karl Wasse i Albert Wasse – byli oni rolnikami, żyjącymi pod dawnym numerem 45. Bohaterem naszego postu do końca II Wojny Światowej był Franz Wilhelm Wasse, również rolnik.

Według zachowanych dokumentów Franz Wilhelm Wasse był „prezentem świątecznym” – urodził się 25 grudnia 1885 roku również w Mierzynie (MöringenMöhringen Kreis Randow). Jego ojcem był Gustav Wasse, matką Bertha Wasse z domu Hildach. W wieku 33 lat wziął ślub, a na wybranka wzięła go pani Martha Anna Maria Kantzenbach z Pomorzan, 18 marca 1919 roku w kościele w Gumieńcach. Akt ślubu podaje kościół gumieniecki, a nie mierzyński. Nie mamy jednak żadnej pewności, czy budynek Welecka 12 należał do rodziny aż od XIX wieku – pewne jest to, że w miejscu domku już w 1888 roku znajdowały się budynki o podobnym kształcie. Prawdopodobnie zgodnie z datą na samym domku – 1906 – został wtedy zbudowany, a poprzednia konstrukcja rozebrana. Nad wejściem znajduje się mini herb z literami HK – to również może być śladem po tym, że Franz Wasse nie był pierwszym właścicielem. Mógł nim być właściciel sąsiedniego budynku po drugiej stronie ulicy – Carl / Karl Haase, zgodnie z inną pocztówką (patrz galeria) z widokiem na Mierzyn, ale to wymaga dalszych ustaleń i prac.

Wirtualna karma

Redakcyjny kiciuch i jego pełna miska
50 zł Jednorazowo
  • Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
  • Ranga "Mini Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
  • Wirtualna piona! Dzięki takim ludziom jak Ty możemy opłacać licencje, serwer oraz domenę.

Na serwer

Koszty, licencje... 💝
100 zł Jednorazowo
  • Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
  • Ranga "Średni Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
  • Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem
Dobry wybór

Zdecyduję samemu

Dzięki za 5 zł lub nawet 500 zł!
Dowolnie Jednorazowo
  • Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
  • Ranga "Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym zależna od kwoty (Mini 50+, Średni 100+, Wielki 200 +)
  • Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem przy wsparciu od 100 zł

Drugą datę 1906 znajdziemy w krzyżu ozdobnym na szczycie od strony ulicy Topolowej. Ciekawe podejrzenie można wysunąć patrząc na formę budowy – pobliskie obiekty rolnicze od strony Topolowej są wykonane z kamienia polnego, mogą pochodzić z końca XIX wieku. Dom zaś mógł być zbudowany na starych fundamentach – budynek od podstaw zrobiony jest właśnie z kamieni polnych, a wyżej mamy już cegły.

Los Franza może być dość smutny, jednak bardziej znany i równie smutny jest los jego żony – starszej pani w 1945 roku, a jednak pokazujący jak… inne… były to czasy, kiedy zmieniały się granice. O tym na końcu całej historii. W kontekście powojennym domek nieco „słynie” z reklam na swoim płocie, ale wielu z was może nie wiedzieć dlaczego – z jednej strony koszty remontu generalnego takiego domu są duże. Z drugiej strony nie zdajemy sobie sprawy jak dużo ludzi uwiecznionych zostało na zdjęciach Google Maps, a jacy staną się kiedyś „anonimowymi” postaciami. Co mam na myśli? W lipcu 2017 roku zdjęcia okolicy wykonało Google, a obok domku „uwieczniono” starszą panią zajmującą się kwiatami przy płocie. Czy jeszcze żyje? Oby tak! Nic tylko życzyć 150 lat! 🙂 Jednak może takie reklamy pomagały jej lub innym mieszkańcom w życiu, po prostu. Za kilkanaście lub kilkadziesiąt lat zdjęcia Google Maps mogą być fascynującą podróżą w przeszłość, a na nich znajdziemy ludzi jakich już od dawna nie ma.

Mamy też trochę detali o rodzinie Franza – miał brata, nim był Gustav Wasse Junior, po ojcu, niestety zmarł w wieku zaledwie 23 lat w Mierzynie, 3 stycznia 1912 roku. Inny braciszek Franza – mały Reinhold Wasse – urodził się 5 września 1882 roku i zmarł 20 lipca 1884 roku. Dzięki temu wiemy, że rodzina już wtedy mieszkała w Mierzynie. Mógłbym tu jeszcze wymienić kilka kolejnych dzieci Gustava i Berthy, jednak naszym głównym bohaterem jest Franz 😉 Była to rodzina wielodzietna. Niestety nie odnalazłem żadnych informacji o możliwych dzieciach Franza. 

Czy Franz Wasse zostawił tu grób żony?

Nasz główny bohater żył w domku Welecka 12 żył najprawdopodobniej również po zdobyciu Szczecina i okolic. Czy został zabity przez osadników? Zmarł śmiercią naturalną? Czy zamordowany przez rosjan? Wyjechał? Ciężko dziś określić, jednak na jego akcie ślubu widnieje pieczątka z datą śmierci jego żony – 15 października 1945 roku, Stettin-Möhringen. Pani Martha zmarła więc już po tym, jak zmieniły się granice. Te w październiku 1945 roku były jeszcze dość „płynne” i nazywane przez pierwszego prezydenta Szczecina „prowizorium”. Oznaczało to, że posterunki graniczne znajdowały się zdecydowanie bliżej Szczecina (np. na Głębokim), a to co znajdowało się do ustalonej wcześniej przez Józefa Stalina granicy (jeszcze przed zdobyciem Szczecina!) było pod władaniem wojska. Tu jednak mamy ciekawy wątek. Zdaniem aktu zgonu pani Martha – żona Franza – zmarła podobno (angeblich na akcie) na tyfus, o 4:15 nad ranem, 15 października 1945 roku w swoim domu. Dopisek 15 października 1945 roku dla Marthy dodano też na akcie urodzin.

Jakie były losy Franza? Niestety na ten temat nie mam żadnych dokumentów i źródeł – na jego akcie ślubu zaznaczono tylko pieczątkę dotyczącą żony i jej śmierci w wkrótce już polskim Mierzynie. Wątek może potwierdzać jedna teoria – niemiecka dokumentacja była bardzo dokładna. Akt zgonu Marthy nie podaje, że była wdową po Franzie, czyli ten mógł ją przeżyć. Co się z nim stało? Nie wiadomo. Możliwe, że Martha i Franz Wasse zostali pochowani w polskim Szczecinie, a jego rodzina musiała te ziemie wtedy opuścić. Możliwe, że sam Franz musiał wyjechać zostawiając gdzieś świeży grób żony. Akt zgonu podaje ulicę Dorfstraße 12, już z prawdopodobnie polską numeracją, jednak nie zgadza się to z numeracją z 1943 roku – co potwierdza zmianę. Osoby z 12 z 1943 roku żyły od strony Gumieniec.

Co po wojnie? Dziś (2024) działa tu sklep i serwis rowerowy Bike-Team, za rogiem od dawnych budynków gospodarczych jest sklepik Mydło i Powidło, a obok działa Gminny Klub Sportowy Mierzyn. Budynek Welecka 12 nie jest w bardzo złym stanie w 2024 roku, ale na pewno zadbanie o zdobienia ścian oraz wyczyszczenie cegieł wraz z zabezpieczeniem przed osiadaniem pyłu od sporego ruchu samochodów byłoby czymś fajnym 😉 

Widzę BŁĄD, mam sugestię!
Ostatnia aktualizacja 9 miesięcy temu
Możesz zgłosić problem lub propozycję rozwinięcia guzikiem poniżej albo dołącz do nas na forum dyskusyjnym. 

Zajrzyj w okolicę postu!

Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!

Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć „Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Kliknięcie w ikonę pokaże Ci miniaturę i tytuł.

Travelers' Map is loading...
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.

Dodaj komentarz

Historyczny Szczecin