Budynku, który zobaczycie w nagłówku oraz galerii nie ma już od wielu dekad. Znajdował się w miejscu, w jakim dzisiaj mieszkańcy Szczecina nie spodziewaliby się bogatych willi, kamienic, przedogródków oraz brukowanej jezdni. A jednak! Uliczka Bazarowa odchodzi od Matejki. Drugim domem od narożnika Bazarowa / Matejki byłaby opisywana willa pana Gaede.
Kliknij i rozwiń spis treści
Sporą część starej tkanki w mieście zabrała II Wojna Światowa, ale nie tylko. Również po prostu dawne przebudowy. Kiedy myślimy o okolicy między ulicą Matejki oraz Wyzwolenia – okolice Galaxy, bloki na północ od Malczewskiego, czy okolice ulicy Bazarowej – myślimy, że tam mogły stać kiedyś wielkie kamienice. Nie tylko one tam stały, bo były tam również mniejsze i większe wille. Wiele z nich nie przetrwało II Wojny Światowej, kiedy między innymi browary znajdujące się nieopodal wywiad aliancki uznał, za obiekty przemysłowe. Inne padły ofiarą w momencie nalotów na okolice portowe oraz szczecińskie gazownie, jakie znajdowały się nieco na północny zachód od opisywanej lokalizacji. Inne budynki tej okolicy zostały rozebrane już po zakończeniu wojny.
By wyobrazić sobie, gdzie stała willa z fotografii z nagłówka musielibyśmy udać się na uliczkę o nazwie Bazarowa. Pierwszym właścicielem willi oraz przez kilka lat parceli przed samą budową był Friedrich Gaede / Gäde. Już w momencie zakupu działki oraz następnie budowy swojej willi był emerytowanym majorem oraz radcą miejskim. Właścicielem działki o dawnym adresie Wrangelstraße 1 (Bazarowa) został w pierwszej połowie lat osiemdziesiątych XIX wieku. Ciężko dokładnie opisać aktualnego „bazarowego patrona” ulicy, kiedy przy dzisiejszej Bazarowej żadnego bazaru raczej nie znajdziemy, ale można wspomnieć kto był patronem przedwojennym – Friedrich Heinrich Ernst von Wrangel był pruskim feldmarszałkiem, który urodził się ✦ 13 kwietnia 1784 roku w Szczecinie i tutaj po śmierci (w Berlinie, ✟ 1 listopada 1877) został pochowany. Był jednym z najbardziej zasłużonych i odznaczonych dowódców swoich czasów, na starość bardzo szanowany, szczególnie w rodzinnym Szczecinie.
Friedrich Wilhelm Alexander Gaede
Adres noszący jego nazwisko – Wrangelstraße 1 – znajdował się po prawej stronie od wjazdu z ulicy Matejki. Konkretnie za istniejącą do dzisiaj zabytkową pompą miejską. Dziś w miejscu willi stoi blok mieszkalny, a konkretniej byłby to numer 4. Willa jest o tyle ciekawa, że przez kilka dekad pozostawała w tych samych rękach – emerytowanego majora. Jednak poza nim, w budynku mieszkały też inne postacie, które zajmowały się między innymi samym budynkiem – opieką, pracowały jako dozorcy. Można napisać o pierwszym właścicielu nieco więcej – Friedrich Wilhelm Alexander Gaede urodził się około ✦ 1842 roku w dawnym Körlin an der Persante, jak podano w jego dokumentach – dzisiaj to miasto Karlino pod Białogardem. Zmarł w zaawansowanym wieku 89 lat, ✟ 25 maja 1931 roku w Szczecinie, w swojej willi. Dozorcą nieistniejącej dziś willi, jaka miałaby adres Bazarowa 1 (Wrangelstraße 1) był pod koniec XIX wieku Wilhelm Bergemann, ale jeszcze tuż przed końcem wieku zmieni go pan August Vorpahl. Można lekko się uśmiechnąć, z przymrużeniem oka, ale pan Friedrich Gaede chyba nie przepadał za swoimi dozorcami, bo już początek XX wieku (różnica kilku lat) i nowym dozorcą będzie pan o bardzo ciekawym nazwisku – Julius Broschinsky.
🔍︎ Możesz powiększyć kafelki kliknięciem
O nim można napisać kilka słów więcej – był ówcześnie (pierwsze lata XX wieku) dość młodym człowiekiem. Urodził się poza Szczecinem, ale w dniu ślubu – w 1899 roku – żył w szczecińskim Grabow a/o (Grabowo, na północy miasta). Za wybranka serca wybrała go pani Albertine Wilhelmine Marie Wockenfuss. Niestety pracujący dla pana Gaede dozorca Julius Broschinsky umrze wcześnie – ✟ 16 maja 1918 roku, w wieku 43 lat. Akurat z panem Broschinskym właściciel willi dogada się lepiej i ten będzie pracować w budynku jako dozorca do 1913 roku. W okresie I Wojny pojawi się nowa postać – Gustav Schulz, krawiec jaki zajmie podziemie budynku. Po I Wojnie Światowej właściciel przeniesie się na I piętro, a parter willi zajmie pan Martin Moebius / Möbius, kupiec. Ciężko powiedzieć jakie były losy emerytowanego majora po I Wojnie Światowej oraz jak wyglądała jego starość ale przed śmiercią pan Friedrich Wilhelm Alexander Gaede decyduje się na sprzedaż swojej willi o adresie Wranglestraße 1 (nieistniejący adres Bazarowa 1), zamieszkując piętro.
Generalna dyrekcja koncernu Rückforth
Od 1924 roku willę posiada dawne Generaldirektion der Rückforth-Konzern, które swoje zakłady posiadało przy dawnej Oberwiek 5, dzisiaj Kolumba. Fragmenty budynków należących do tego koncernu związanego z produkcją i sprzedażą alkoholi istnieją do dzisiaj. Na parterze zamieszka doktor i prawnik Louis Müller, a obok niego żyć będzie dalej wspomniany wyżej krawiec Schulz. Możliwe, że w pierwszej połowie lat dwudziestych willa zostanie lekko przebudowana – pojawia się dopisek, że istnieje wejście od okalającego budynek ogrodu, od strony dawnego adresu Gartenstraße 10a, czyli od Odzieżowej. By łatwiej rozpoznać okolicę willi Gaede możesz skorzystać z załączonej na dole mapy i porównania lotniczego. Pan Louis Müller w drugiej połowie lat dwudziestych staje się zarządcą budynku w imieniu koncernu, ale jeszcze przed przełomem lat trzydziestych zmieni się podmiot właścicielski – będzie nim Treuhand & Verwaltungs, również zarządzający adresem przy Kolumba.
Na tej stronie nie ma reklam, treści sponsorowanych, płatnych ani irytujących okien. Wysokiej jakości zdjęcia, grafiki, serwer, domenę i licencje utrzymujemy wyłącznie z Waszych wpłat.
Wszystkie informacje oraz detale znajdziesz na stronie Galerii Wspierających.
W imieniu redakcyjnego kiciucha dzięki za rozważenie wsparcia 💝
Wirtualna karma
Redakcyjny kiciuch i jego pełna miska- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Mini Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Wirtualna piona! Dzięki takim ludziom jak Ty możemy opłacać licencje, serwer oraz domenę.
Na serwer
Koszty, licencje... 💝- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Średni Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem
Zdecyduję samemu
Dzięki za 5 zł lub nawet 500 zł!- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym zależna od kwoty (Mini 50+, Średni 100+, Wielki 200 +)
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem przy wsparciu od 100 zł
🔍︎ Możesz powiększyć kafelki kliknięciem
Przed przełomem lat trzydziestych pan Schulz przestanie się pojawiać, a nowym dozorcą willi zostanie pan Karl Lange żyjący w podziemiu budynku. Po śmierci pana Gaede w 1931 roku na pierwszym piętrze pojawi się nowe nazwisko – pani Hedwig Gaede. Taki ślad pozwala nam ustalić więcej detali nie tylko o pierwszym posiadaczu willi, ale również jego rodzinie. Była to konkretnie pani Hedwig Marie Gaede, córka emerytowanego majora, która urodziła się ✦ 24 września 1886 roku w Szczecinie. Jej urodziny wskazują na matkę, a żonę pierwszego właściciela willi – była nią pani Clara Gaede z domu von Stade. Okazuje się, że emerytowany major Friedrich Gaede przeżył swoją żonę o ponad 22 lata – pani Clara urodziła się około ✦ 1847, zmarła ✟ 21 lutego 1908 roku w opisywanej willi. Z czasem córka pierwszego właściciela też opuści willę – stanie się to przed II Wojną Światową.
Druga połowa lat trzydziestych jest ciekawa – pan Lange będzie określany jako stróż, a pan Becker jako opiekun. Ten pan oraz doktor Müller opuszczą do wojny, a pojawia się ciekawa marka. Prowadzącym firmę budowlaną (branża drogowa) i brukarską był mieszkający chwilę w willi kamieniarz Willy Karl Gädke-Timm, przeniesie się z dzisiejszej Wojska Polskiego. Przejął biznes po zmarłym ponad 10 lat wcześniej ojcu Auguście. Willy urodził się ✦ 14 marca 1894 roku w Szczecinie i zmarł w wyniku cukrzycy, zapalenia opłucnej i chorób układu krążenia w trakcie II Wojny Światowej, w wieku 47 lat, ✟ 6 marca 1942 roku. Zmarł jednak pod innym adresem – tuż obok, przy Odzieżowej. Wyprowadzi się jeszcze przed II Wojną Światową, w drugiej połowie lat trzydziestych, również w trakcie wojny dozorca pan Karl Lange opuści willę.
Ostatnimi mieszkańcami willi, którą do końca wojny posiadać będzie podmiot Treuhand & Verwaltungs był dyrektor fabryki Ferdinand Elbeshausen. Zajmie parter. Prócz niego będzie tu żyć wdowa, pani Herta Klingsporn na pierwszym piętrze oraz przedstawicielka handlowa pani Charlotte Schülke, na II piętrze. Duża część zabudowy okolicy nie przetrwała nalotów II Wojny Światowej – sąsiednia willa narożna z Matejki częściowo spłonęła prawdopodobnie już w pierwszych bardzo lekkich nalotach z 1941 roku. Kolejne naloty z następnych lat również nie oszczędziły tej okolicy, jednak willa Wrangelstraße 1 (nieistniejąca Bazarowa 1) prawdopodobnie spłonęła w drugiej połowie 1944 roku.
Widzę BŁĄD, mam sugestię!
Ostatnia aktualizacja 6 miesięcy temu
Możesz zgłosić problem lub propozycję rozwinięcia guzikiem poniżej albo dołącz do nas na forum dyskusyjnym.
Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę postu!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!
Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć „Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Kliknięcie w ikonę pokaże Ci miniaturę i tytuł.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.