Willi Habermann i Henryk Paszkowski – ich domek przy Filaretów 3 

Wędrując po zakamarkach Szczecina znaleźć można najróżniejsze perełki – ciekawe stare domy, w których mieszkali ciekawi ludzie 🙂 Jednym z takich jest mały zielony domek przy ulicy Filaretów 3. Wyróżnia się nieco spośród pozostałej zabudowy, która częściowo również jest przedwojenna – jednak inne budynki okolicy są dość typowe. Ten domek jest nieco inny. Mniejszy, skośny dach, lekko wystająca część z przodu obłożona kamieniem. Historia tak małego domku jest dość ciekawa – żył tam i zmarł jego przedwojenny właściciel. Był kupcem, który przed sobą miał jeszcze sporo życia. Po wojnie budynek przejął żołnierz Armii Krajowej, jakiego grób do dziś znajduje się na szczecińskim Cmentarzu Centralnym. Jeżeli tylko mogę, staram się też ustalić informacje i detale powojenne – nie zawsze jest to możliwe, dlatego że mamy dziś coś takiego, jak ochrona danych osobowych i prywatności.

Filareci i Memellandstraße

Dzisiejsi patroni ulicy to Filareci. Mało komu to dzisiaj cokolwiek mówi. Może dlatego, że nazwa ta została trochę zatarta na kartach historii – zróbmy “poof” i przypomnijmy kim byli Filareci. Było to konkretniej Zgromadzenie Filaretów, czyli tajne stowarzyszenie patriotów w Wilnie w pierwszej połowie XIX wieku. Działało tylko kilka lat, od 1820 do zlikwidowania przez władze rosyjskie w 1823 roku. Zaznaczyć trzeba, że początki tajnego stowarzyszenia sięgają też kilka lat wstecz – do 1 października 1817 roku, gdy założono stowarzyszenie studentów filomatów i filaretów, pod nazwą Towarzystwo Filomatów (miłośników nauki). Powstanie osobnych odłamów było spowodowane wyjazdem z Wilna wielu aktywnych działaczy oraz różnice w wizjach programu stowarzyszenia. Jednym z członków zgromadzenia działającego od 1820 roku był mineralog i profesor uniwersytetu w Charkowie Jan Krynicki, a także polski historyk i archeolog Mikołaj Malinowski. Nazwa przedwojenna ulicy – Memellandstraße nie ma nic wspólnego z popularnymi aktualnie “memami” 😉 Nazwa ta związana jest z przedwojennym Okręgiem Kłajpedy, miasta litewskiego, jakie w okresie niemieckim nosiło nazwę Memel. Stąd też nazwa nawiązująca do regionu wokół Kłajpedy (dawnego Memel), czyli do Memelland.

Willi Habermann

Do domku Filaretów 3 / Memellandstraße 3 przeniósł się na przełomie 1929 i 1930 roku żyjąc wcześniej żyjąc pod dawną Saunierstraße 12, na II piętrze, czyli kamienicy przy Władysława Jagiełły. Willy był dość młodym człowiekiem, kiedy przeprowadził się do swojego domku – miał wtedy około 33 lat, a urodził się 30 sierpnia 1897 roku w Szczecinie. Jego żoną była Anna Habermann z domu Garske, z która pobrał się 28 czerwca 1922 roku w Falkenburg in Pommern, dziś to Złocieniec. Konkretnie pierwszym właścicielem domku był Willy Hermann Martin Habermann, jego ojcem był Albert Gustav Hermann Habermann, a matką Martha Therese Habermann z domu Küssow.