Żwirownia w Kluczu (Klütz) na dawnych fotografiach 

Są miejsca w Szczecinie, o których jest bardzo mało informacji lub najczęściej nie są one ukazywane za pomocą zestawu przedwojennych fotografii w taki sposób – chodzi o lokacje mało turystyczne, mało atrakcyjne i głównie służące jako… wyrobiska. Dzisiaj opisywany obszar to zarośnięta skarpa, sugerująca że coś tam musiało „być”. Dziś stoi tam kilka małych budynków, obok przechodzi autostrada A6 oraz ekspresowa E28, linia wysokiego napięcia, a kawałek dalej ulica Kluczborska. Dzięki wcześniejszej (przed przeniesieniem na stronę WWW) publikacji na naszej grupie Facebook pojawiło się kilka detali do odnalezionych w dawnej prasie fotografii – podpisy z podziękowaniami poniżej.

Prawobrzeże Szczecina, konkretnie to południowe słynęło niegdyś z wydobycia różnych surowców. Może nie złota i srebra, a na przykład kredy. Tutaj bardzo istotna uwaga, bo niektórzy już podejrzewają miejsca wydobywcze wokół jeziora Szmaragdowego. To nie jest to samo miejsce! To, które widzimy na fotografiach znajdowało się w dawnym Klütz, czyli dziś Kluczu pod Żydowcami. Była to żwirownia i odkrywka znajdująca się na wschodzie. Gdzie konkretnie? We wzmiance prasowej wspominano, że okolice dolnego i górnego Klucza pełne były źródeł żwiru, jednak wydobywanie go było przez długi czas nieopłacalne, do momentu aż niedawno (czyli przed 1929 rokiem) zainwestowano w budowę magazynu, placu wydobywczego oraz mostku z kolejką. Do tego przekopano się pod nasypem tradycyjnej kolei i stworzono mniejszą, a następnie transportowano ją do kanału. Stamtąd barki zabierały urobek do Szczecina. Wzmianka podaje też, że żwirownia mogła osiągać do 1000 metrów sześciennych żwiru tygodniowo.

Co ciekawe, do dzisiaj przetrwał zarówno basen, z którego odbijały barki transportowe, jak i możliwe, że przejście dla kolejki pod nasypem kolejowym – aktualnie raczej nieco szersze i większe w porównaniu do starej fotografii. Pan Krzysztof dodał ciekawostkę, o której nie wiedziałem – na jednej z fotografii widzimy wagon akumulatorowy Wittfelda, dopisując, że już w 1907 roku z powodzeniem konstruowano pociągi o napędzie akumulatorowym. I faktycznie, fotografia pociągu Wittfelda zgadza się kształtem z tym, jaki widzimy na kadrze zamieszczonym w prasie sprzed niemal 100 lat. Za to kolega Przemek dopisał, że po zaprzestaniu wydobycia w wyrobisku przerobiono je na wysypisko śmieci zamknięte w 2006 roku i poddane rekultywacji.