Stojąc przy przystanku obok sądu i dawnej zajezdni przy Piotra Skargi przyglądać się możemy wielu starym budynkom, w tym takim, jakie pamiętają lata osiemdziesiąte XIX wieku. Daaaawne czasy. W 2024 roku jedna z nich wciąż wymaga pilnego remontu - posiada też bardzo ciekawe witraże. Za samym budynkiem stał zaś człowiek, którego dzieła uważamy za jedne z najcenniejszych budynków Szczecina. Kim był pan Emil?
Kliknij i rozwiń spis treści
Jedną z ciekawszych szczecińskich ulic w kontekście zabytków, willi i ciekawych starych domów jest ulica Piotra Skargi, dawna Roonstraße. Jej południowo-zachodni odcinek wypełniają stare wille, gmach dzisiejszego sądu i dawna zajezdnia tramwajów konnych.
Wątek patronów ulicy był już opisywany w tym poście dotyczącym innej willi – jeżeli interesuje cię kim był Piotr Skarga w kontekście historii oraz patron dawnej Roonstraße, skorzystaj z odnośnika. Dzisiaj willa (2024) niestety wymaga remontu. Widać nieco zawilgocone mury, zadbania wymagają zabytkowe witraże umieszczone w oknach, napis z datą budowy od frontu również. Z pewnością budynek kojarzą i spoglądają na jego stare elementy pasażerowie czekający na przystanku autobusu linii 67, jaki sąsiaduje z obiektem. Cenne są witraże (patrz galeria) zawierające masońskie symbole. Postać za tą lekko anonimową willą jest o tyle ciekawa, że wielu z nas spaceruje po zabytkowych obszarach, na których Emil Drews odcisnął swoją “budowniczą rękę”. Budynek nie jest w stanie bardzo złym w 2024 roku, ale z pewnością przydałoby mu się dobre odświeżenie. Szczęśliwie willa jest zamieszkana, ma swoich mieszkańców, a także może być znana z szyldu działalności, jaka zajmuje się ogrzewaniem, kotłami i piecami marki Junkers – firmę “Argus” zgodnie z szyldem i panoramą firm prowadzi pan Grzegorz Kubus. Dawne i przedwojenne losy willi są na kartach szczecińskiej historii dość anonimowe – w niewielu miejscach opisuje się, kto tam żył, kto zbudował willę oraz jakie ciekawostki za nią stoją. O tyle dobrze, że willa Piotra Skargi 28 jest prosta w opisie – należała praktycznie do 1945 roku do jednej rodziny, swojego pierwotnego twórcy.
Emil Theodor Engelhard Drews
Tym był nie byle kto, a człowiek jakiemu Szczecin może dziś “podziękować” za kilks cennych i zabytkowych istniejących budowli. O dacie budowy mówi nam niestety mocno nadszarpnięty zębem czasu napis na froncie – 1888. W księgach adresowych z tego roku willa jeszcze nie występuje (księgi są najczęściej opóźnione o rok), zaś w 1889 roku już widzimy – właściciel Emil Drews, powiatowy radca budowlany. Ciekawostką jest, że dawny właściciel willi również zaprojektował budynek na przeciwko swojego domu – dzisiejszy gmach sądu przy Piotra Skargi. Dawniej budynek ten funkcjonował jako Szpital Świętego Piotra (wiele dekad starszy i o innej historii), zbudowany w tym miejscu w 1891 roku. Według kilku wzmianek jego architektem miał być właśnie Drews. Jednak skoro “łechcę” tak Waszą ciekawość jego dokonaniami warto wymienić, czym zasłużył się Emil Drews – to on był architektem Pałacu Ziemstwa Pomorskiego, późniejszego banku, a dzisiejszego gmachu Akademii Sztuki, czyli przepięknego budynku przy Niepodległości, na rogu z Bogurodzicy. Prócz tego Emil Drews stoi za budynkami, jakie znane są marynarzom – czyli kompleksowi Wyższej Szkoły Morskiej lub inaczej Politechniki Morskiej na Wałach Chrobrego. Innymi jego dziełami są koszary w Szczecinie oraz Stargardzie. Willę Piotra Skargi 28 musimy przypisać do jeszcze innej numeracji – pierwotnie dom przypisany był do Roonstraße 24a, a jej właścicielem od samego początku był niezwykły człowiek. Konkretnie radca budowlany i zasłużony dla Szczecina pan Emil Drews, o jakim detale rodzinne i życiowe znajdą się poniżej.
🔍︎ Możesz powiększyć kafelki kliknięciem
Sophie Caroline Sarnow
Ciekawą postacią jest pani, a konkretnie wdowa, jaka pojawia się pod koniec XIX wieku – poza właścicielem mieszkała tam Sophie Caroline Sarnow z domu Keßler / Kessler. Jej wątek poznajemy lepiej dopiero kilka dekad później w związku z jej córką, a żoną Emila. Pani Sophie była matką żony Emila i zmarła w Szczecinie, 12 kwietnia 1910 roku. Wygląda na to, że przed śmiercią krótko mieszkała też w domu swojej córki i jej męża, pod ówczesną Roonstraße 24a (dziś Piotra Skargi 28). Zajmowała I piętro budynku. Jak każda szanująca się willa ( 😉 ), tak również ta przy dzisiejszej Piotra Skargi 28 poza samym właścicielem musiała mieć też dozorców, ci będą zmieniać się dość dynamicznie – średnio raz na kilka lat od końcówki XIX wieku. Na początku kolejnego wieku opiekunem i portierem na parterze był Joseph Löchner. Wieloletni właściciel willi przed I Wojną Światową musiał być bardzo zajętym człowiekiem – wpisany jest jako faktyczny posiadacz nieruchomości, ale zarządzał nią lub pilnował budynku ktoś inny, kiedy właścicieli nie było na noc. Pan Karl Siewert wymieniany jest przed I Wojną jako stróż nocny.
W okolicach I Wojny Światowej piwnicę budynku zajmował dozorca, znane jest jego nazwisko – był nim Carl Timm. Do śmierci pan Emil Drews (detale niżej) będzie wraz z żoną zamieszkiwać cały budynek, do połowy lat dwudziestych XX wieku nie pojawiają się inne ciekawe postacie. Miejsce dozorcy, pana Timm, otrzyma po nim zajmujący się polerowaniem kamieni i wyrobów murarskich pan August Ehlert. Następnie w pierwszej połowie lat dwudziestych miejsce Augusta zajmie radca budowlany Johannis Huntemüller. Mamy nawet takie informacje, jakie na starość miał poglądy polityczne dawny właściciel willi. W 1921 roku jest wymieniony jako członek Deutschnationale Volkspartei, czyli dawnej narodowej partii ludowej, jaka powstała chwilę po I Wojnie Światowej. Była to strona konserwatywna, Drews możliwe, że jak wielu starszych ludzi oraz pamiętających czasy prosperity XIX wieku, a następnie odczuwający przegraną Wielką Wojnę skierował się w stronę konserwatyzmu i partii, która wybierała zachowanie starego układu, również światopoglądowego.
Wszystkie informacje oraz detale znajdziesz na stronie Galerii Wspierających.
W imieniu redakcyjnego kiciucha dzięki za rozważenie wsparcia 💝
Wirtualna karma
Redakcyjny kiciuch i jego pełna miska- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Mini Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Wirtualna piona! Dzięki takim ludziom jak Ty możemy opłacać licencje, serwer oraz domenę.
Na serwer
Koszty, licencje... 💝- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Średni Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem
Zdecyduję samemu
Dzięki za 5 zł lub nawet 500 zł!- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym zależna od kwoty (Mini 50+, Średni 100+, Wielki 200 +)
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem przy wsparciu od 100 zł
🔍︎ Możesz powiększyć kafelki kliknięciem
W wieku niecałych 76 lat Emil Drews umrze w Szczecinie, 17 czerwca 1926 roku, mając piątkę znanych potomków – trzech synów i dwie córki. Po II Wojnie Światowej potomkowie rozjadą się po zachodzie – część zamieszka w Bielefeld na zachodzie Niemiec, część w Lubece na północy. Informacje o śmierci Emila pozwalają nam ustalić więcej jego zasług – w 1886 roku został mianowany przez Sejmik Prowincji Pomorskiej na urzędnika do spraw budownictwa, a zasłużył się też budową sanatoriów w Ueckermünde, Stralsundzie, Treptow (bez wskazania o jakie chodzi, było ich kilka) i Lauenburg (dziś Lębork).
Dziś wątek tego, że szczeciński radca budowlany Emil Drews również zaprojektował dawne sanatorium w Lęborku trochę się pomija. Jednak jego udział w budowie wymaga osobnych poszukiwań – poza tematem willi. Krótko po śmierci Emila – w 1929 roku – zmieni się też numeracja ulicy Piotra Skargi. Dawny adres Roonstraße 24a zmieni się w Roonstraße 28, czyli dzisiejszą Piotra Skargi 28. Budynek po zmarłym przejmie jego żona, a wraz z nią poznamy dokładne detale Emila oraz małżeństwa. Patrząc na nazwiska, możliwe że w budynku w latach trzydziestych mieszkała jedna z córek – pani Betty – zaskakujące, że w księgach podane ma inne nazwisko. Możliwe, że była to kompletnie inna kobieta, ale byłoby to dziwnym zbiegiem okoliczności.
Kathinka Wilhelmine Johanne Marie Drews
Jedną z właścicielek domu do II Wojny Światowej była kobieta o niezwykłym imieniu – Kathinka Drews. Wdowa po radcy budowlanym. Konkretniej była to Kathinka Wilhelmine Johanne Marie Drews z domu Sarnow, córka znanego w Kamieniu Pomorskim właściciela browaru Johanna Sarnow i wspomnianej wyżej Sophie z domu Keßler. Jej mężem i wcześniejszym właścicielem domu Piotra Skargi 28 (Roonstraße 28 po zmianie numeracji) był konkretnie Emil Theodor Engelhard Drews. Pani Kathinka “szczęśliwie” nie dożyła momentu, kiedy jako bardzo starsza pani musiałaby opuścić swój wieloletni dom – zmarła w Szczecinie 12 czerwca 1942 roku o 11:30 w mieszkaniu przy Jana Pawła II 27, a akt zgonu podpisał radny Kurt Drews. O pani Kathince można napisać więcej – urodziła się w Kamieniu Pomorskim 2 lutego 1852 roku, więc w 1942 miała już 90 lat.
Ślub z Emilem wzięła 2 marca 1880 roku w Bredow (Drzetowo). Możemy też dopisać więcej detali o jej mężu. Emil Theodor Engelhard Drews urodził się 24 października 1850 roku w Drzetowie. Co ciekawe, jego rodzice – Traugott Drews oraz Amalie Drews z domu Kessler – mieszkali w 1880 roku w dawnym Hammer Kreis Ueckermünde, czyli najprawdopodobniej dzisiejszej wsi Drogoradz. Mało prawdopodobne, by spod szczecińskiego Drzetowa udali się do drugiego Hammer, bliżej Torgelow, jakie również leżało w tym samym powiecie, ale znajduje się dużo dalej. Jego ojciec zmarł chwilę przed ślubem, więc jest bardzo prawdopodobne, że spoczął na cmentarzu pod wsią, na miejscu którego dziś znajduje się lapidarium. Jako ciekawostkę można dodać, że dawny właściciel willi Piotra Skargi 28 – Emil Drews – został wybrany na jednego z pięciu członków rady nadzorczej Kolberger Kleinbahn-Aktiengesellschaft, czyli Kołobrzeskiej Spółki Akcyjnej Małej Kolei. Wspomniano, że w 1919 roku na 25-lecie spółki urząd piastował już tylko Drews, część pozostałych radnych rady nadzorczej zmarła. Do tego interesował się historią – był członkiem towarzystwa historycznego, wymieniono wśród członków chwilę przed śmiercią, w 1924 roku.
Willę można delikatnie nazwać w przenośni willą wdów radców – bo poza panią Kathinką w pierwszej połowie lat trzydziestych mieszkała tam również kolejna wdowa po radcy okręgowym pani Helene Metzel. W drugiej połowie lat trzydziestych dom zamieszkiwał doktor chemii Schrecker oraz Lydia Schrecker, asystentka techniczna. Ostatnimi właścicielkami budynku przed 1945 rokiem były siostry Drews, a prócz nich żyła tam również śpiewaczka koncertowa pani Betty Grübl (mieszkająca od kilkunastu lat) oraz inspektor Gustav Kemnitz. Co ciekawe, a niestety nie udało mi się tego potwierdzić – Betty mogła być córką pani Kathinki i Emila, bo dokładnie takie imię miała jedna z wymienionych w bazie genealogicznej córek. Drugą z sióstr Drews, jakie mogły być w posiadaniu budynku mogła być Dora Margarethe Drews – córka Emila i Kathinki – urodzona 9 czerwca 1891 roku w Szczecinie.
Dzisiaj budynkiem zarządza spółdzielnia mieszkaniowa zajmująca się budynkiem, która swoją siedzibę ma według Panoramy Firm (rok 2021) przy ulicy Mariackiej 25. Temat witraży i stanu willi był kilka razy poruszany w szczecińskich mediach. Niestety do października 2024 roku niewiele się zmieniło.
Widzę BŁĄD, mam sugestię!
Ostatnia aktualizacja 16 godzin temu
Możesz zgłosić problem lub propozycję rozwinięcia guzikiem poniżej albo dołącz do nas na forum dyskusyjnym.
Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę postu!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!
Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć “Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Kliknięcie w ikonę pokaże Ci miniaturę i tytuł.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.