Sienkiewicza 12 – dawny “pałacyk” Randower Kreissparkasse 

Dzisiaj w budynku, który wielu mieszkańców Szczecina pomija, nie zna lub nawet nie wie o jego istnieniu są mieszkania. Przed 1945 rokiem mogliśmy tu przyjść i założyć konto oszczędnościowe, ubezpieczeniowe lub wpłacić pieniądze. Aktualnie ceglany “pałacyk” stojący przy adresie Sienkiewicza 12 zamieszkują po prostu ludzie. Miejsce te jest mało znane mieszkańcom Szczecina, bo “pałacyk” leży przy mało uczęszczanej drodze, chociaż dość blisko bardzo popularnej Mickiewicza. W czasach przedwojennych gmach miał widok na dawny cmentarzyk żydowski, który znajdował się w obszarze ulic Soplicy, Gorkiego i Beyzyma, a także dalej na Betanię i dzisiejszy Plac Gałczyńskiego. Konstrukcja jest symetryczna – lewa strona budynku jest dokładnie taka sama, jak prawa lub inaczej pisząc północna i południowa. Warto dodać ciekawostkę – dawny Randower Kreissparkasse miał kilka nieruchomości w Szczecinie, a w prostym tłumaczeniu to Rędowska Powiatowa Kasa Oszczędnościowa. Czym była Rędowa? Szczecin leżał w dawnym powiecie Kreis Randow, który obejmował Szczecin, odrobinę wschodnich wsi, Dąbie oraz przede wszystkim tereny na zachód od miasta po rzekę, która w Niemczech nazywa się Randow, u nas spolszczona została ona do nazwy Rędowa. Ciekawostką jest jej historia, bo to właśnie rzeka Rędowa / Randow stanowiła przez setki lat granicę – nie tylko ludów słowiańskich, ale również granicę państwową. Gdy przyjrzymy się istnieniu dawnych państw i książąt to Rędowa / Randow miała w naszych okolicach ogromne znaczenie i w takim kształcie przetrwała do czasów II Wojny Światowej. Kasa oszczędnościowa mieściła się między innymi w dzisiejszym budynku o adresie Sienkiewicza 12. Opiszmy dawnych patronów tej ulicy.

Henryk Sienkiewicz i Ferdinand Graf von Zeppelin

Niewielu mieszkańców Polski zna pełne nazwisko jednego z najbardziej znanych polskich powieściopisarzy i publicystów, a także laureatów Nagrody Nobla – Henryk Adam Aleksander Pius Sienkiewicz urodził się 5 maja 1846 roku we wsi Wola Okrzejska w województwie lubelskim, w gminie Krzywda. Jego ojcem był Józef Sienkiewicz, matką Stefania Sienkiewicz z domu Cieciszowska, która zmarła długo przed mężem – Józef w 1896 roku, Stefania w 1873, kiedy Henryk był młodym mężczyzną. Ciekawostką jest, że wieś w jakiej urodził się Henryk należała do jego babci – Felicjany Cieszkowskiej. W latach osiemdziesiątych XIX wieku rozpoczął prace nad słynną powieścią Ogniem i Mieczem, która sprawiła że stał się powszechnie znanym twórcą. Słynnych Krzyżaków rozpoczął pisać w 1896 roku, a ukończył w 1900. Zmarł w mieście Vevey w Szwajcarii, gdzie wyjechał po wybuchu I Wojny Światowej, 15 marca 1916 roku. Został tam pierwotnie pochowany, bo na pogrzeb w Polsce nie zgodził się ówczesny biskup krakowski, a późniejszy kardynał, słynący z dość dziwnych decyzji mimo swoich zasług – Adam Stefan Sapieha – który później, w 1937 roku bez zgody władz państwowych przeniósł również trumnę Józefa Piłsudskiego. 

Patronem przedwojennym ulicy był Ferdinand Graf von Zeppelin, czyli słynny przemysłowiec i konstruktor sterowców o konstrukcji szkieletowej. Przyszedł na świat 8 lipca 1838 roku w Konstanz (Konstancja) w południowo zachodnich Niemczech. Co ciekawe, był weteranem amerykańskiej wojny secesyjnej walcząc po stronie Unii, a także sam walczył przeciwko Prusom w 1866 roku po stronie Wirtembergii, jakie było ówcześnie negatywnie nastawione do planów zjednoczenia. Zmiana naszła 4 lata później, gdy rozpoczęła się wojna prusko-francuska, gdzie Wirtembergia stanęła po stronie swojego wcześniejszego oponenta. Po doświadczeniach z Ameryki i oblężenia Paryża zainspirował się balonami, założył spółkę, której współinicjatorem był Theodor Kober. W 1900 roku wzbił się w powietrze ich pierwszy sukces – sterowiec o konstrukcji szkieletowej. Później przyjęło się, że takie statki powietrzne będą nazywać się od jego nazwiska zeppelinami i ma to miejsce do dzisiaj. Zmarł w Berlinie 8 marca 1917 roku, a na wiele dekad jego zeppeliny przestały być używane jako środek transportu pasażerskiego po katastrofie LZ 129 Hindenburg w 1937 roku.

W kwestii budynku zaczniemy od okresu wojny i dopiero zaczniemy “cofać się” w wcześniejsze lata.