Na południowy zachód od Szczecina, pośród pól, oparta o linię kolejową. Dziś jej ciekawym elementem są ruiny starego kościoła oraz teren pocmentarny. Powstają nowe domki mieszkalne, ale wieś dalej ma swój stary charakter, a jej historia sięga średniowiecza. Kto tu żył? Kim był?
Kliknij i rozwiń spis treści
Pośród pól i łąk, na południu od Szczecina, sielsko i spokojnie życie płynie w Smolęcinie – ot taka miła krótka rymowanka na początek. Wieś odcięta lekko na wschodzie i południu linią kolejową do Szczecina oraz drogami szybkiego ruchu – 13, A6 i E28, zaś od północy i zachodu dojeżdżamy do niej pagórkowymi polami, które w letnie miesiące wypełniają się między innymi żółtymi płatkami rzepaku. W poszukiwaniach historycznych musimy zauważyć, że wsie Smolęcin mamy dwie w bliskiej okolicy Szczecina, o tej samej przedwojennej nazwie! W tym miejscu mówimy o wsi Smolęcin obok Szczecina, dawnym Schmellenthin Kreis Randow, a wieś o tej samej dzisiejszej i dawnej nazwie znajduje się też w powiecie gryfickim. Do dziś w podszczecińskiej wsi Smolęcin przetrwało trochę starych domów, inne już nieco utraciły swój dawny wygląd, jest też trochę pozostałości z końca XIX wieku oraz oczywiście ruiny kościoła z cmentarzem.
Dziś we wsi stoi przy górce kościelnej pomnik z tablicą “Cześć bohaterom poległym za wolność Polski” – trochę to szydercze, a można nawet napisać, że “zwyczajowe”, kiedy przerabiamy dawne pomniki na kompletnie niezwiązane z tym, jaką dedykację nosiły dawniej. Pomnik w Smolęcinie, na jakim umieszczono powojenną tablicę upamiętnia w rzeczywistości mieszkańców wsi, których wzięto na pobór i jacy polegli na froncie I Wojny Światowej. Tu warto zaznaczyć i dodać, że niewielką część poległych młodych ludzi stanowili też Polacy, którzy musieli służyć po stronie ówczesnych państw zaborczych – bywało, że strzelali do siebie na wzajem, kiedy jeden Polak służył w armii niemieckiej, drugi w armii rosyjskiej. Podobnie, jak w Smolęcinie w powiecie gryfickim tutaj – w podszczecińskim – też znajdował się pomnik poległych, tamten przetrwał oryginalnie, w opisywanej lokalizacji został “spolszczony” tracąc swoje pierwotne znaczenie. Nazwisko jednego z mieszkańców dawnego Smolęcina, jaki trafił na front I Wojny Światowej jesto pisane niżej.
Najwcześniejsze wzmianki
Mówi się, że pierwsza wzmianka pochodzi z 1332 roku. Nie jest to prawdą, bo regresy mówią nam już o początku XIII wieku. Jedna z nich pojawia się 25 kwietnia 1318 roku, kiedy książę szczeciński miał przekazać między innymi zwierzęta gospodarskie w kontekście wsi Schmellenthin (Smolęcin). Wątek ten powtarza się w kolejnych latach – również 30 marca 1326 roku – kiedy mowa o 4 domach we wsi oraz patronacie nad kościołem. Wielokrotnie wspomina się podarowanie obszaru i zarząd nad nim Bractwu Kalendowemu z kościoła szpitalnego świętego Jerzego (St. Georg vor den Toren Stettins). Następnie 18 października 1336 roku książę szczeciński Otto zmienia opodatkowanie we wsi Schmellenthin i dodano też inną wymienianą nazwę – Smolentin, a w dokumencie z 22 listopada 1376 roku pada jeszcze nazwa Smollentyn. Nazwisko duchownego, jaki pracował w smolęcińskim kościele poznajemy w dokumencie z 10 czerwca 1381 roku – był nim Johannes Perlebergh. Inne nazwisko, jakie zachowało się sprzed wieków poznajemy w dokumencie z 21 stycznia 1655 roku – rolnikiem w Smolęcinie był Thewes Moddow.
🔍︎ Możesz powiększyć kafelki kliknięciem
Ruiny kościoła w Smolęcinie
Niestety, mimo że rdzeń kościoła i jego pochodzenie sięga wielu stuleci wstecz – XIII-XIV wiek – dzisiaj świątynia jest kompletną ruiną porośniętą bluszczem. Przykre jest też to, co dla nas dość charakterystyczne w otoczeniu ruin i starych miejsc. Czyli? Śmiecimy dosłownie wszędzie. Jeszcze rok przed tym opracowaniem teren był dość dobrze wysprzątany po ostatnich pracach poszukiwawczych, a w momencie mojej wizyty w grudniu 2024 roku już leżały zostawione worki ze śmieciami. O tym, jakie wyposażenie miał kościół w Smolęcinie wyczytać możemy w publikacji przedwojennej Lemckego. Istniały tu dwa żyrandole z XVIII wieku oraz misa chrzcielna z blachy mosiężnej z detalami roślinnymi pokryta farbą olejną. Okna zmieniane, przemurowywane, mieszające stare głazy z cegłami, podobnie wejścia i otwory okienne – gotyckie pozostały po stronie wschodniej. Konstrukcja 15,6 na 9,2 metra, która pierwotnie nie posiadała wieży, ta powstała od zachodniej strony na przełomie XVII i XVIII wieku. Inne detale podaje Marek Łuczak – w 1720 roku wstawiono nastawę ołtarzową z obrazem “Ukrzyżowanie”. Po II Wojnie Światowej kościół w Smolęcinie popadł w postępującą do dziś ruinę, w złym stanie jest również otaczający przykościelny cmentarz mur.
Dane statystyczne z 1817 roku mówią nam, że w dawnym Schmellenthin Kreis Randow żyło 159 dusz, a kościół filialny należał ówcześnie nadrzędnie do miasta Gartz. W 1840 roku pojawia się ogłoszenie prasowe, że w maju rolnik Michael Milenz z Schmellenthin (Smolęcin) wraz z żoną podarowali tamtejszemu kościołowi osłonę na ambonę obitą czarnym aksamitem, srebrnymi frędzlami i liśćmi dębu. Kolejny spis z 1847 roku podaje już 190 mieszkańców. Ogłoszenie prasowe z 1881 i 1883 roku podaje, że nauczyciel Boeder / Böder z Schmellenthin Kreis Randow otrzymał awans. Liczba ta niewiele się zmienia do spisu z 1894 roku, kiedy wieś zamieszkiwało 207 osób, a majątek żywy stanowiło 86 koni, ponad 200 sztuk bydła, 40 owiec i 88 świń. W 1889 roku liczba mieszkańców spada do 183. Przez kolejne lata aż po ostatni spis przed 1945 rokiem liczba się niewiele zmienia – 188 mieszkańców. We wsi działała również szkoła. Z prasy 1895 roku dowiadujemy się, że na polach wokół wsi Schmellenthin (Smolęcin) odbywały się w sierpniu manewry wojskowe z udziałem cesarza Wilhelma. Prócz głównego cmentarza przykościelnego wieś Smolęcin posiadała też drugi – na wschodzie, przy rozwidleniu dróg.
Wszystkie informacje oraz detale znajdziesz na stronie Galerii Wspierających.
W imieniu redakcyjnego kiciucha dzięki za rozważenie wsparcia 💝
Wirtualna karma
Redakcyjny kiciuch i jego pełna miska- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Mini Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Wirtualna piona! Dzięki takim ludziom jak Ty możemy opłacać licencje, serwer oraz domenę.
Na serwer
Koszty, licencje... 💝- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Średni Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem
Zdecyduję samemu
Dzięki za 5 zł lub nawet 500 zł!- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym zależna od kwoty (Mini 50+, Średni 100+, Wielki 200 +)
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem przy wsparciu od 100 zł
🔍︎ Możesz powiększyć kafelki kliknięciem
O dawnych mieszkańcach
Ciekawostkę znajdziemy w prasie z 13 kwietnia 1841 roku, gdzie mowa, że parcelę numer 16 w Schmellenthin (Smolęcin) planowano wydzierżawić, a oferentem był sekretarz klasztoru świętego Jana w Szczecinie o nazwisku Scheele. Znane są nazwiska postaci z XIX wieku. We wsi 29 kwietnia 1881 roku urodziła się Minna Anna Emilie Krumreich, jaka zmarła rok później, 5 maja 1881 roku. Jej matką była Emilie Ernestine Luise Krumreich z domu Doil / Deil, imię ojca i męża pani Emilie nie jest znane. Kolejną postacią jest urodzony 8 sierpnia 1825 roku Carl Ludwig Erdmann, jakiego wiele dzieci urodziło się w Smolęcinie, a jaki zmarł tu 22 lipca 1867 roku i tu został pochowany 2 dni później. Powodem śmierci była odma. Znana jest jedna grafika jego syna – Wilhelm Christian Albert Erdmann urodził się w Smolęcinie 11 listopada 1854 roku, przeniósł się pod Gumieńce, Warzymice i Przecław.
Mieszkał też na początku XX wieku w Szczecinie, a 4 marca 1903 roku wypłynął z Europy do USA. Tam też zmarł 2 listopada 1941 roku w Durbin. W 1899 roku w prasie pojawia się informacja, że w okolicy rozprzestrzeniała się choroba – pryszczyca – przez, co zamknięte było między innymi gospodarstwo w Smolęcinie, jakiego właścicielem był rolnik Gerntholz. Na froncie Wielkiej Wojny walczył Albert Havermann, żołnierz III batalionu 42 regimentu piechoty, z 9 kompanii, wymieniony jest w 1915 roku. Również żołnierzem Wielkiej Wojny był podawany w 1914 roku lekko ranny Karl Brandt służący w Świnoujściu. Stara załączona pocztówka pokazuje nam też, że właścicielem zajazdu i miejsca z jedzeniem we wsi był Reinhold Schmidt, dziś to domek o adresie Smolęcin 2.
Podziel się historią!
Historia tego miejsca może być powiększona dzięki Tobie oraz innym czytelnikom. Jeżeli posiadasz dodatkowe fotografie, źródłowe informacje lub szczegóły możesz skorzystać z formularza kontaktowego.
Kliknij tu i podziel się historią, by przesłać swoje wątki do tego opracowania! 🙂
Trzecią znaną historii postacią Wielkiej Wojny był urodzony 26 grudnia 1882 roku w Smolęcinie Ernst Greif, jaki służył na parowcu Zieten, a następnie służył na wielu frontach świata. Druga połowa lat dwudziestych wymienia nam dwóch głównych posiadaczy ziemskich w dawnym Smolęcinie – był nim Paul Schmidt oraz Max Schröder. Prócz nich trzech z okolic Kołbaskowa – Richard Kaselow, Wilhelm Prütz i Gustav Reinke. W 1927 roku wymieniony jest rolnik Emil Boeder, a 1930 roku wymienia się, że we wsi mieszkał robotnik Georg Bettac z rodziną, inspektor powiatowy o nazwisku Beyer, przędzacz Ernst Thesen oraz robotnik Wilhelm Walter. Następnie w 1935 roku wymieniany jest rolnik Gustav Mandelkow. Znane są też nazwiska z czasów krótko po wojnie, kiedy formowała się zachodnia granica. Z dokumentów wynika, że urodzony 22 stycznia 1879 roku w Chlebowie rolnik Gustav Brose zmarł na tyfus w Smolęcinie 11 września 1945 roku. Jego żoną była Emma Emilie Brose z domu Blank. Kolejną postacią zmarłą na tyfus 23 września 1945 roku był murarz Wilhelm Bliesner, również z Chlebowa, jaki urodził się tam 18 grudnia 1873 roku. Jego żoną była Berta Regine Bliesner z domu Netzel.
W lipcu 2022 roku zakończyły się prace poszukiwawcze na cmentarzu przykościelnym w Smolęcinie prowadzone przez Marła Łuczaka (patrz blok obok), w trakcie których znaleziono między innymi żeliwne krzyże, płytę z piaskowca oraz tablice z roztrzaskanego marblitu. Z połączonej płyty udało się ustalić, że kryje się za nią Friedrich Wilhelm Dreikant (1834-1907) oraz Auguste Dreikant z domu Sommerfeld (1832-1906). Z poszukiwań wyłonił się też mistrz piekarski ze wsi – Christian Retzlaff urodzony 9 kwietnia 1821 roku. Zarówno on jak i syn Gustav Max Heinrich Retzlaff zmarli na ospę. Ojciec 7 lutego 1872, a syn 13 lutego 1872 roku.
🔍︎ Możesz powiększyć kafelki kliknięciem
Smolęcin dzisiaj
Zabudowa nieco zmieniła się od czasów przedwojennych, ale wieś niemal w całości zachowała swoją “linię” wzdłuż głównej ulicy z odnogami, jakie zaznaczane były na mapach jeszcze w XIX wieku.
Różnicą jest osiedle Sielski Zakątek i Uroczy zakątek na północy, przy drodze na Karwowo. Osiedle nie przypomina zabudową starej wsi, a stoją tu bardziej nowoczesne domki. Chociaż trzeba też dopisać, że we wsi znajduje się od południowej strony niewielka farma fotowoltaiczna. Prócz tego w 2023 roku zaznaczone we wsi są inne działalności – Pasieka Cuda z Ula, jaką prowadzą państwo Sadowscy. Działa też Dwór Białe Wino, którego specjalnością są usługi noclegowe, bankietowe, wesela oraz winnica. Dwór Białe Wino w Smolęcinie wykonany jest w starym stylu – budynek od głównej ulicy może nie wygląda na taki, ale wystarczy zobaczyć go od strony ogrodu lub przejrzeć zdjęcia na stronie internetowej. Stare kafle, okna stylizowane na dawne, żyrandole, stoliki i krzesła oraz dużo drewna. Na mapach oznaczany jest też Hostel California, w którym zaadaptowano stare budynki zbudowane jeszcze z wielkich polnych głazów zmieszanych z cegłą. W północnej części działa firma produkcyjno-handlowo-usługowa HOP-POŻ, jaką prowadzi od 2008 roku pan Jacek Hoppe.
Część wsi stanowi kilka majątków willowych – są to domy z dużymi ogrodami otoczone gęsto tujami i drzewkami, z wyraźnymi tabliczkami “teren strzeżony”. We wsi działa ochotnicza straż pożarna, a do Szczecina dojechać można podmiejskim autobusem. Znani są też wymienieni w 2012 roku posiadacze gospodarstw rolnych – pan Józef Janas, pani Emilia i pan Czesław Rykaczewscy, pan Ryszard Bieniek oraz pan Drzewiecki. Niestety w 2024 roku strażacy z OSP Smolęcin zawiesili wyjazdy do pożarów, powodem była trudna sytuacja finansowa, czyli pisząc wprost – brak pieniędzy.
Widzę BŁĄD, mam sugestię!
Ostatnia aktualizacja 4 godziny temu
Możesz zgłosić problem lub propozycję rozwinięcia guzikiem poniżej albo dołącz do nas na forum dyskusyjnym.
Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę postu!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!
Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć “Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Kliknięcie w ikonę pokaże Ci miniaturę i tytuł.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.