Otto’s Mühle – Cmentarz Centralny i stary wiatrak holenderski 

Jednym z ciekawszych, a nieco ukrytych zabytków szczecińskich jest młyn Otto, który znajduje się tuż kawałek za bramą od strony Mieszka I i skrzyżowania z Milczańską. Na jego boku znajduje się wyłożony cegłami napis Otto’s 1880. W środku działa dziś jeden z najładniejszych sklepików – akurat w sam raz ze zniczami, wiązankami i kwiatami. Bardzo mocno warty odwiedzin i zakupów, by takie miejsca historyczne trwały dalej. Młyn ten wybudowano najprawdopodobniej właśnie w 1880 roku, kiedy pojawia się na kolejnych mapach, a na poprzednich jeszcze go nie ma. Ciekawostką jest też nazwa ulicy Milczańskiej, która przed wojną była dość nową ulicą nazwaną najpewniej od wzgórza z młynem – Ottostraße. Tu jednak najpewniej była to ulica imienia Otto z Bambergu, a nie Otto od młyna. W pobliżu działały też cegielnie i inne zakłady, a także rozlewnia alkoholi i mleczarnia – w rozebranym niedawno budynku z kominem, przy skrzyżowaniu, od strony cmentarza. Młyn można określić jako wiatrak holenderski – w przeciwieństwie do młynów-koźlaków był zbudowany z cegły, z obrotowym szczytem, a nie całą konstrukcją. Wiatrak holenderski na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie jest jednym z ekstremalnie nielicznych zachowanych wiatraków tego typu w najbliższej okolicy Szczecina. Dzisiaj wiatrak na cmentarzu ma adres Mieszka I 24.

W poszukiwaniach informacji o dawnym młynie musimy zauważyć, do jakich lokalizacji był przypisany – Otto’s Höhe lub inaczej Otto’s Mühle znajdował się przy wyznaczanej ścieżce o nazwie Weg zur Mühle, odchodzącej od dawnej Berlinerstraße, czyli dzisiejszej Mieszka I. Z tą różnicą, że sam młyn przypisany był do lokalizacji poza główną drogą – Ausbauten an der Berliner Chaussee, czyli do budynków na zewnątrz szosy berlińskiej, jak kiedyś nazywano Mieszka I. Poszukiwania informacji o historii młyna utrudnia właśnie fakt, że należał on obszarem do dawnych Gumieniec, a granica z miastem przebiegała tuż obok. Nazwisko pierwszego właściciela i budowniczy młyna nie są znane. Dzierżawcą lub właścicielem w latach osiemdziesiątych XIX wieku miał być D. Schulz, co również utrudnia jego poszukiwania, z uwagi na popularność nazwiska. Poniższy miał za to być posiadaczem młyna od końca XIX wieku, chociaż karta wpisowa podaje, że był nim aż do 1945 roku – dziś wiemy, że to niedokładność w karcie.

Młynarz Hermann Leben

W latach trzydziestych krawcem, jaki żył w kompleksie młyna był pan Max Witte. Za ostatnich lat jego życia w młynie poza innymi wymienionymi pracuje również robotnik Kolodzi oraz robotnik Totzke. Wieloletni młynarz i właściciel Mühle Otto’s Höhe, czyli wiatraka holenderskiego przy Cmentarzu Centralnym umrze 11 grudnia 1939 roku o 3:45 w swoim młynie. Urodził się niedaleko dawnego Szczecina, 31 lipca 1859 roku w Arnimswalde Kreis Neugard, czyli dzisiejszym Załomiu. W akcie zgonu niestety nie podano jego rodziców. Poznajemy też pana Roberta, wspomnianego niżej – akt zgonu podpisał emerytowany dróżnik kolejowy pan Rudolf Peisch, jaki wprowadził się do młyna. Jego śmierć oraz odejście jeszcze kolejnego mieszkańca (niżej) pokazuje jak inne były tamte czasy – starszy Hermann Leben zmarł w wieku 80 lat na chroniczną gruźlicę oraz problemy z sercem. Według opowieści dzisiejszej (2024) właścicielki młyna pan Hermann był samotnikiem – akt zgonu nie wymienia żony, więc może być w tym dużo prawdy.