Biblioteka przy Dziennikarskiej w Dąbiu – dawny Fürstenhaus 

Jeden z bardziej niedocenianych i pomijanych zabytków Szczecina, a wielu nawet nie wie o jego istnieniu. Dziś opisany budynek szczęśliwie przetrwał zmasakrowanie Dąbia w marcu 1945 roku, gdy niemal cała okoliczna zabudowa legła w gruzach. Aktualnie mieści się w nim filia miejskiej biblioteki publicznej numer 6, a historia budynku sięga wielu… stuleci… wstecz. Tak, stuleci, nie dekad. To jeden z najstarszych budynków w mieście, nie licząc pochodzących z czasów średniowiecza kościołów. Faktyczna data powstania dawnego Fürstenhaus (w tłumaczeniu Dom Książęcy) w Dąbiu nie jest znana, ale szacuje się, że może mieć niecałe 500 lat, chociaż według kart wpisowych do rejestru zabytków istnieją ślady i argumenty za tym, że budynek może być starszy lub mieć starsze fundamenty. Według publikacji przedwojennych – autor Georg Dehio, z 1906 – wspominane jest, że budynek powstał przed 1600 rokiem.

Mamy kilka źródeł informacji prócz tej, które datują budynek na jeszcze nieco starszy. Publikacja Pommerscher Bau und Kunstdenkmaler z 1899 opisuje, że dwór Barnima spłonął w wielkim pożarze Dąbia w 1592 roku, a następnie kochający luksus i przepych Jan Fryderyk władający w Szczecinie od 1569 do 1600 roku nakazał budowę nowego dworu książęcego. Podaje się daty, które się wykluczają – dwór miał powstać po pożarze w 1592 roku, a inne źródła podają datę budowy jako 1577 rok. Bardziej prawdopodobny jest rok 1597. Książę Jan Fryderyk miał nakazać wybudować swój dworek, by mógł tu rezydować w trakcie podróży ze Szczecina do dworu w Friedrichswalde (Sowno) oraz polując w goleniowskich lasach. Z tego dworu niestety nic nie pozostało do dziś, a już przed wojną podawano, że śladów praktycznie nie było. Ciekawostką jest dopisek, że ogrody książęce obok budynku rozciągały się do rzeki Płoni. Może się wydać dziwne – aż tyle?! Rzeka Płonia miała trzy odnogi – jak dziś po zachodniej stronie, ale wschodnia strona płynęła kanałem przez centrum ówczesnego miasta Altdamm (Dąbie). Możliwe, że chodziło o stronę wschodnią, jako część dworu pokrytą ogrodami – tę teorię potwierdzają słowa „podobnie i dziś” drukowane w 1899 roku. Mało prawdopodobne, by jeszcze ówcześnie ogrody sięgały aż do południowej odnogi Płoni. Ta po rozbiórce umocnień została częściowo zabudowana.

Dawny dwór myśliwski książąt

Nieco teorię autora budynku podaje Manfred Höft, autor potężnej publikacji o historii starego Dąbia (Altdamm), warto dodać że autor ten przyszedł na świat w tym osobnym kiedyś mieście. Dworek książęcy Fürstenhaus miał powstać na miejscu zameczku myśliwskiego, jaki powstał na lokalizacji o nazwie Pestberg, a autorem miał być Wilhelm Zacharias. W 1901 roku wspomina o budynku konserwator Hugo Lemcke zaznaczając, że zachowało się tam malowane pokrycie pieców i kominów, a od wewnątrz widoczne były drewniane belki. Uznano wtedy, że Fürstenhaus wygląda zdecydowanie solidniej niż stare budynki Dąbia, które często były szachulcowe. Z opisu Höfta poznajemy też funkcje budynku – układ pomieszczeń się zmieniał, ale po prawej stronie budynku patrząc od wejścia miał być hol, a po lewej kuchnia. Po północnej ścianie dwie przybudówki – przed wojną przypory, a pierwotnie były to toalety, te są do dzisiaj, ale już „nie służą”, zaś tuż nad ziemią zamurowano w trakcie remontu (po 1932) otwory, jakie robiły za… zrzut śmieci.