Nieistniejąca restauracja Iserthal / Isertal przy Smoczej 

Dziś po dawnej restauracji Iserthal nie zostało wiele, trochę głazów oporowych, możliwe że kamień wskazujący lub graniczny przy jednej ze ścieżek oraz trochę betonowych słupków po płotach. Nawet cegieł dużo nie zostało, a obiekt nie był przed wojną mały! Końcówka ulicy Smoczej, w Podjuchach, tuż przed wiaduktem autostrady, przy weekendowo dość ruchliwej drodze przez puszczę, w stronę Kołowa, na południowy wschód. Miejsce znane z garstki pocztówek, ale szeroko nie było opracowywane w wokółszczecińskiej sieci. By dotrzeć na miejsce, gdzie znajdowała się restauracja musimy zejść w bok od końcówki ulicy Smoczej, obok adresu Smocza 25, po stronie północnej, tuż obok coraz bardziej spłycających się wraz z spływem piasku stawów.

Bardzo prawdopodobne, że pierwszym i jednocześnie ostatnim właścicielem gospody Iserthal / Isertal był ten sam człowiek, chociaż nie mamy tu stuprocentowej pewności bez odpowiednich dokumentów i dowodów. Niemal pewność można wnioskować z wątku właściciela, który żył w Szczecinie od lat osiemdziesiątych XIX wieku – czyli przed powstaniem Iserthal / Isertal, a jednocześnie widnieje w księgach przez kilka dekad. Opiszemy go szerzej poniżej. Restauracji nie widzimy na mapach z około 1888 roku, następnie mapa datowana na okolice 1899 jeszcze nie oznacza restauracji, chociaż jej dokładność pod kątem nowych ówcześnie lokalizacji jest dyskusyjna. Z pewnością już w 1898 roku pojawiają się pocztówki z obiegiem z widokiem na restaurację Iserthal / Isertal oraz świeżo utworzone stawy. Dlatego obiekt możemy datować na drugą połowę lat dziewięćdziesiątych XIX wieku.

Budynek składał się z trzech części – od strony południowej była część mieszkalna z piętrem, po środku wejście z holem i prawdopodobnie zdobionym herbem lub elementem nad wejściem, a od strony północnej parterowa część restauracyjna z wysokim trójkątnym sklepieniem. Przed budynkiem, a od strony stawów znajdowały się stoliki oraz grobla w stronę dzisiejszej Smoczej wokół, której zasadzono już w końcu XIX wieku drzewa. Tu warto dodać kilka dodatkowych nazw – Iserthal to również miasteczko w kompletnie innej części Europy, tu mówimy o Iserthal w dawnym Podejuch (Podjuchy) lub na skraju dawnej Buchheide (Puszczy Bukowej).

Na południowy wschód oraz na wschód od restauracji znajduje się jeszcze Iserbeck oraz Iserplatte (zapisywany tez jako Iser-platte), czyli dolina oraz niewielkie wzniesienie, zaś sam strumień nosił nazwę Iserbeck, dzisiaj rzeczka Jeziorna wpadająca obok terenu po restauracji do jeziorka o nazwie Jeziorny Staw. Dawny strumień Iserbeck (Jeziorna) jest dość krótki – swoje źródło ma na południe od pomnika Meyera na granicy miasta Szczecin i gminy Stare Czarnowo, na południowy zachód od wzgórza Świątek. Za restauracją wpada w podziemny kanał i kieruje się w stronę ulicy Krzemiennej. Staw przy dawnym Iserthal / Isertal był stworzony sztucznie – nie jest oznaczony na mapie z około 1888 roku, a także ciekawostką są lasy oraz ich rozsiew w okolicy. Gdybyśmy nad Iserthal podnieśli dron na wysokość 120 metrów i spojrzeli na północ to niemal po same wzgórza wokół jeziora Szmaragdowego byłoby prawie łyso pod koniec XIX wieku. Gdzieniegdzie były by małe kępki drzewek oraz nieco sadów w dawnym i nieistniejącym Friedensburg – wsi pomiędzy Iserthal, a jeziorem Szmaragdowym. Aktualnie teren zadrzewi się mocno.

Ernst Wilhelm Albert Mann

Przychodzi na świat w dawnym Szczecinku (Neustettin) 8 czerwca 1857 roku. Jego ojcem był Carl Mann, matką zaś Frederike Mann z domu Meyer. Jako młody mężczyzna – mając 23 lata – mieszkał już w Szczecinie, gdzie jego żoną została kobieta… Możliwe, że po części z jego rodziny. Pani Mathilde Elise Marie Hoelke / Hölke była od niego starsza o 3 lata i urodziła się 19 listopada 1854 roku w Szczecinie. Ciekawy jest wątek jej (żony) rodziny oraz zależności z nazwiskiem Mann.