Wyobraź sobie, że od Twojego pogrzebu mija 100 lat. Zmieniają się granice. Zmienia się świat. Zmieniają się ludzie. Twój nagrobek już nie istnieje. Może rozpadł się ze starości. Może zniszczyła go wojna lub powojenna mentalność. Jednak nie umarłeś całkowicie. Ktoś wykonał fotografię Twojego nagrobka i użył go do reklamy swojej firmy. Również niemal 100 lat temu. Dzięki temu można zrobić "poof" z Twojej historii 🙂 Jak dużo można wyciągnąć informacji z reklamy w książce ze zdjęciem nagrobka?! BARDZO DUŻO!
Zacznijmy od autora monumentu – Adolph Dahl
Załączoną fotografię znajdziemy w niewielkiej książce na temat Szczecina z lat dwudziestych XX wieku. Na pierwszy rzut oka nie wygląda ona interesująco – jest zwykłą reklamą, jakich w tej książce jest masa. Bardziej formą reklamy historycznej, czyli przy okazji opisuje ona firmę, jej historię, założenie, dokonania i podaje ciekawostki. Autorem nagrobka opisywanej osoby była szczecińska firma kamieniarska “Steinwerk Dahl K.-G.”, którą prowadził w latach dwudziestych Adolph Dahl. Był z zawodu architektem, ale również prowadził firmę zajmującą się produkcją sztucznego kamienia oraz (można tak to określić) cmentarną sztuką budowlaną.
Ta postać jest dość dobrze opisana w kwestii pozostałości w Szczecinie – architektem pomnika, który ostał się między kwaterami 29C i 30C był właśnie Adolf Dahl, zaś rzeźbiarzem Hugo Lederer. Dokładnie tak samo, jak w przypadku opisywanego monumentu. Pan Dahl był mocno związany ze Szczecinem – tu się urodził (30 listopada 1886 roku), tutaj wykładał na uczelniach, tutaj aktywizował społeczność. Jednym z jego bardziej znanych dzieł był pomnik w Pasewalku, odsłonięty 11 czerwca 1922 roku. W Szczecinie lekko zapomniany jest wątek tego architekta, a okazuje się, że Adolph Dahl projektował między innymi osiedle Kosackenberg (obok Pomorzan) i Ober Bredow (obok Drzetowa).
Jako ciekawostkę w wątku pana Dahl można dopisać, że w momencie gdy pracował wraz z panem Lederer nad pomnikiem mieszkał przy Pölitzerstraße 89 na I piętrze, dzisiaj to ulica Wyzwolenia. Jego willa znajdowałaby się tuż obok jednej z nielicznych ocalałych willi na Wyzwolenia – tej przy dawnym biurze Polskiego Stronnictwa Ludowego, prawie na przeciwko CH Fala. Pan Adolph Dahl prawdopodobnie pracuje prowadząc dalej zakład kamieniarski oraz oferując swe usługi jako architekt oraz żyje w Szczecinie do śmierci w 1940 roku, występując w księgach z 1939 roku.
Willy Tresselt, jego nagrobek i rodzinna historia
W całym wątku powyższej fotografii robimy “poof” z historii jeszcze jednej postaci. Kogoś, komu monument z reklamy w książce był dedykowany. Tą postacią był Willy Tresselt, którego nagrobek widzimy na zdjęciu, syn bardzo bogatego i znanego w mieście kupca. Miejsce, w którym mieszkał mija wielu z Was i wielu z Was kojarzy piękną, ale nieco niszczejącą willę na rogu Placu Szarych Szeregów i Wojska Polskiego – fotografia dla ułatwienia w poniższej galerii. Niektórzy mogą kojarzyć willę po napisie “Szczecińska Agencja Artystyczna”. W reklamie z lat dwudziestych XX wieku mowa o wykonywaniu przez firmę pana Dahl wraz ze współpracownikami i innymi artystami pomników oraz nagrobków na szczecińskim Cmentarzu Centralnym (Hauptfriedhof). Jednym z reklamowanych pomników był ten, dedykowany zmarłemu mężczyźnie o nazwisku Tresselt. Był nim Willy Tresselt, syn bogatego kupca. Zacznijmy od jego rodziny.
W wątku postaci istotna jest wspomniana zabytkowa willa przy Wojska Polskiego 64 (obecnie, wcześniej adres miał inny numer), która powstaje w 1877 roku, z zlecenia pod którym podpisuje się znany Heinrich Stolting, a za projekt odpowiada mistrz budowy Decker. Ojcem bohatera postu był kupiec, pan Julius Johan Brandis Tresselt, który do 1909/10 mieszka przy opisywanej willi na dawnej Falkenwalderstraße 100 (Wojska Polskiego). Jako ciekawostkę można podać, że Julius urodził się w Norwegii, w 1836 roku, był sędzią handlowym, zajmował ze swoją żoną parter oraz prowadził firmę ze znajomym nazwaną Schröder & Tresselt. Przed budową willi mieszkał w innych miejscach, między innymi swoje biuro miał na Bollwerk 1, czyli nad samą Odrą.
Z poszukiwań wynika, że wspólnicy umierają “obok” siebie – w 1909 roku. Spółkę przejmuje mający norweskie korzenie Bernhard Richter. Inną ciekawostką jest informacja, że pan Julius Tresselt, kupiec ze Szczecina był członkiem wypraw organizowanych przez szczecińskie towarzystwo alpinistyczne! Był człowiekiem niezwykle obeznanym w świecie – był członkiem rady zajmującej się elektryfikacją miasta, był też członkiem rady nadzorczej stoczni Vulcan. Wśród rodziny pojawia się też Emil Tresselt, który zajmuje się tym samym biznesem, co Julius, a następnie Willy. Pan Emil ówcześnie mieszka przy Moltkestraße (Wyzwolenia), na odcinku od Placu Rodła do Placu Żołnierza, w bogato zdobionej willi o numerze 5.
Nasz główny bohater syn Juliusa, Willy Tresselt mieszkał w willi po swoich rodzicach, wcześniej mieszkając na piętrze pięknego budynku – do 1914 roku pod tym samym adresem również mieszka wdowa, pani Emmy Tresselt z domu Teschendorff, żona Juliusa. Razem z nią mieszka Willy, możliwe że ze swoją żoną. W 1915 roku pojawia się prawdopodobnie córka pana Willyego, niezamężna pani Hildegard, o której niżej, zaś pani Emmy (wdowa) znika z ksiąg. Willę przejmuje Willy, jakkolwiek to śmiesznie nie zabrzmiało 🙂
Willy Tresselt, który musiał być obrotnym człowiekiem – prowadził podobny biznes, co ojciec, w tym samym miejscu, a jego nazwisko często jest pogrubiane przez kolejne lata aż do 1921/22, gdy umiera. Pan Willy Tresselt zajmował się importem śledzi oraz handlem rybami i pracował przy Sellhausbollwerk 1 (na I piętrze), mając telefon 406, a następnie 30406. By znaleźć się w tym miejscu w dzisiejszym Szczecinie musielibyśmy idąc Mostem Długim skręcić w prawo, idąc w stronę Energetyków i mając Izbę Celną po lewej stronie.
Bulwar ten ciągnął się aż do Kanału Zielonego, gdzie dziś na rogu, w miejscu dawnej bazy rybackiej powstaje narożne osiedle mieszkaniowe. Ponownie musimy podziękować paniom – dzięki żonie pana Tresselt wiemy kiedy zmarł (1921/22), a nazwisko żony zachowało się na kartach historii. Była nią Margarete Tresselt, z domu Doege. W 1924 roku widnieje jako wdowa po kupcu pod tym samym adresem. Pani Margarete oraz pan Willy mieszkali do śmierci w dawnej Falkenwalderstraße 100 (w 1924 roku, wcześniej na II piętrze), dzisiejszej Wojska Polskiego. Niestety, pani Margerete Tresselt znika z ksiąg już rok później – w 1926 roku nie występuje, a jego firma będzie wygasać w kolejnych latach.
Wiemy też, że córką pana Tresselt mogła być pani Hildegard Tresselt, która początkowo mieszkała pod tym samym adresem, w willi na rogu Placu Szarych Szeregów i Wojska Polskiego. W księgach w okolicy zamieszkania jest określana jako niezamężna kobieta. Wkrótce po śmierci Willyego przeprowadza się na dawną Scharlaustraße 1, czyli dzisiejszą Szczerbcową niedaleko od Wałów Chrobrego i Placu Adama Mickiewicza. Pani Hildegarda była malarką i graficzką, znika z ksiąg przed wojną – jako niezamężna kobieta mogła zmienić nazwisko. Według innych podawanych informacji w 1926 roku mogła być właścicielką opisywanej willi.
Czy nagrobek z fotografii przetrwał? Nie mam o tym informacji, ale podejrzewam że niestety nie.
Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna – możesz ja kliknąć i oddalić widok, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć “Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Wiele postów znajdujących się w bliskiej odległości gromadzi się w grupy – je możesz rozdzielić kliknięciem na ikonę.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.
Poprawka?
Kliknij i daj znać!
Możesz znaleźć ten post na naszej grupie Facebook “Szczecin Znany i Historyczny” klikając na ikonkę po prawej stronie. Prócz tego postu znajdziesz tam wiele innych, które nie są publikowane na naszej stronie. Masz coś ciekawego w temacie historii Szczecina? Nasza grupa to właśnie miejsce dla kogoś takiego jak Ty!
Post na FB
Skomentuj na Facebooku!