Pośród różnych wsi rozsianych wokół Szczecina sporo było wiejskich kościółków. Nie wszystkie dotrwały do naszych czasów. Często mieszkańcy podszczecińskich wsi, którzy wyjechali ze stolicy województwa na wieś nie znają historii swojego nowego "miejsca na ziemi" 🙂
W poszukiwaniu :starego: oznaczyłem sobie w notatniku kilkanaście lokalizacji do sfotografowania, oblatania dronem i opisania. Także do zachęcenia Was – czytelników – do lektury oraz dopisywania swoich detali lub dodatkowych źródłowych informacji. Tym razem padło na dawne Althagen, dzisiejszą wieś Brzózki na drodze do Nowego Warpna od strony Trzebieży. Temat konkretniejszy – istniejący tam niegdyś kościół. Polska wersja strony na Wikipedii podaje, że kościół we wsi Brzózki (konkretnie kaplica) pojawia się od 1783 roku. Na wersji niemieckiej możemy wyczytać inne detale – niemal wszyscy mieszkańcy byli protestantami, około 1867 roku miał mieszkać jeden katolik, zaś w 1925 trzech. Do 1945 roku społeczność kościelna dawnego Althagen (Brzózki) liczyła 320 członków.
W sieci podaje się powstanie osady na koniec XVIII wieku, jednak dawna dokumentacja Kreis Ueckermünde daje nam więcej detali – po sprowadzeniu pierwszych osadników około 1777 roku dokumentem z 9 czerwca 1782 roku zarządcą staje się radca wojenny i urzędnik podatkowy August Friedrich Matthias, przy rocznej opłacie 300 talarów. Apelując i argumentując udało mu się pozyskać kolejne tereny 30 listopada 1782 roku rozwijając osadę, która z czasem zacznie się dynamicznie rozwijać. Dynamicznie, jak na niewielką wieś. Wracając jednak do kościoła. Dokumentacja kreisu wspomina również, że jednocześnie zbudowano szkołę oraz kaplicę. Mieszkanie kapłana i nauczyciela połączone było z salą modlitewną, która została następnie przekształcona w salę szkolną, kiedy wybudowano osobny dom modlitwy, który według dokumentacji z 1865 można było nazwać małym kościółkiem.
Dawne Althagen, dzisiejsze Brzózki
Inną ciekawostką jest kontrakt między wspomnianym panem Matthias, a kolejnymi postaciami, z 15 lipca 1786 roku. Następnymi posiadaczami włości Althagen (Brzózki) byli Gottfried Krüger oraz Johann Christian Zastrow. Następnie majątek był własnością syna tego pierwszego, był nim Friedrich Ferdinand Krüger. Wiemy również, że obowiązki kapłana pełniącego obowiązki w Brzózkach przejął kaznodzieja z Trzebieży (Ziegenort), do jego zadań należało 8 kazań w ciągu roku oraz udzielenia komunii 4 razy. Kapłan miał otrzymywać rocznie 20 talarów (1865) od społeczności Althagen (Brzózki).
Nie do końca znana jest mi data rozbiórki kościoła po wojnie – wieś nie została zniszczona. Mówi się, że rozebrany został w 1962 roku, na podstawie decyzji Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Szczecinie przyznającej 12.000 zł na rozbiórkę tegoż cmentarza, informację podesłał wspomniany niżej Pan Zenon. Dlatego też powstał ten post, by zebrać jak najwięcej informacji na temat tego obiektu w Brzózkach. By udać się na miejsce, w którym stał kościół w Althagen (Brzózki) musimy udać się do centrum wsi, z pobliskiego lasu „wystaje” kawałek łączący się z drogą.
Tu warto dodać, że niedawno została wyremontowana – z wsi zniknęły kociełby. Raduje wiele rzeczy – miejsce wokół niegdyś istniejącego kościoła jest zadbane – znajduje się tu park maszyn rolniczych, jest sporo ciekawej mini-architektury, zadbany plac zabaw, kawałek dalej powstało boisko. Co mnie mocno ucieszyło, pojawił się nawet historyczny element – tablica pamiątkowa w dwóch językach zawierająca obie nazwy miejscowości, z cytatem słów księdza Jana Twardowskiego: „Nie umiera ten, kto pozostaje w sercu i pamięci bliskich„. Dedykowana zmarłym mieszkańcom zarówno dzisiejszych Brzózek, jak i dawnego Althagen. O ile moje informacje mnie nie mylą, między innymi pan Zenon „maczał palce” w tym miejscu – w tekście tablicy informacyjnej na krzyżu, oczywiście w prześwietnie pozytywnym tych słów znaczeniu! 🙂
Brzózki i ostatnie zmiany, jak wyglądają dziś?
W pobliżu miejsca, w którym stał kościół zobaczyć można kilka domków dla ptaków oraz dla owadów. Taaak, owadom też przydają się domki, a wszystko przez inną formę dzisiejszego budownictwa. Stoi też tablica Sołectwa Brzózki z ciekawymi starymi fotografiami, polskimi, z pobudzającym napisem „Tacy byliśmy jeszcze wczoraj”. Jadąc przez wieś w porównaniu do tego, co widziałem kilkanaście lat temu jest duża różnica – poza równą i asfaltową drogą z chodnikiem widać też odremontowane domy, kilka nowych, a w trakcie postoju pod parkiem minęły mnie aż cztery pary z wózkiem… Czyżby wysyp dzieci we wsi? 😉
Niestety, dawna mleczarnia wciąż czeka na coś sensownego, chociaż pojawiły się wokół niej jakieś elementy budowlane. Byłaby świetnym miejscem na izbę lokalnej historii, po remoncie.
Dla osób poszukujących dokładniejszych informacji – chrzty, śluby oraz pochówki z dawnego Althagen (Brzózki) mogą znajdować się w Kilonii, w bazie Landeskirchlichen Archiv der Nordkirche, księgi numer 2.1, 5.1 oraz 6.1 według niemieckiej dokumentacji z Kirchenbücher Hinterpommerscher Kirchengemeinden. Dodatkowo na wyciągnięcie ręki w archiwum Mecklenburg-Vorpommern znaleźć można księgę adresową z 1937 roku z listą mieszkańców dawnych Brzózek, na koniec jako ciekawostki można podać, że ówczesnym sołtysem wsi był August Vonhoff, a „panem na ciągniku” (kierowcą pługa spalinowego) był Albert Krüger. Lokalnym stróżem prawa był Karl Riesop.
Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!
Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć „Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Wiele postów znajdujących się w bliskiej odległości gromadzi się w grupy – je możesz rozdzielić kliknięciem na ikonę.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.
Poprawka?
Kliknij i daj znać!
Możesz znaleźć ten post na naszej grupie Facebook „Szczecin Znany i Historyczny” klikając na ikonkę po prawej stronie. Prócz tego postu znajdziesz tam wiele innych, które nie są publikowane na naszej stronie. Masz coś ciekawego w temacie historii Szczecina? Nasza grupa to właśnie miejsce dla kogoś takiego jak Ty!
Post na FB
Skomentuj na Facebooku!