Cmentarz przykościelny w Wołczkowie 

Są takie miejsca, a niczym niezwykłym nie są, że polskie groby powojenne stoją obok grobów przedwojennych – niemieckich. Naszych jest tu coraz więcej, a te dawne często były niszczone lub… szły na „odzysk”. Co to znaczy? Na wielu cmentarzach szczecińskich oraz pod miastem są nagrobki, które pierwotnie poświęcone były przedwojennej postaci, a po wojnie płytę użyto ponownie. Jest w Szczecinie jeden grób, który jest mocno symboliczny, ale jego lokalizacji nie mogę zdradzić. Po jednej stronie zdobionej płyty jest Polak, a po drugiej stronie jest Niemiec. Płyta ta „odkleiła się” od monumentu i stoi w poprzek. Głębiej pod nagrobkiem spoczywa nastoletni mieszkaniec Szczecina z początków XX wieku. Nad nim krótko po wojnie pochowano polskiego chłopca.

Dziś zajrzymy na cmentarzyk przykościelny w Wołczkowie. Kościół ten opisywany już w innym poście – patrz kategoria u góry nad tytułem albo ikony na mapie lokalizacji pod treścią – jest to świątynia pamiętająca średniowiecze. Już wtedy powszechne było chowanie ludzi wokół „uświęconej ziemi”. Dziś na cmentarzyku tym spoczywają obok siebie Polacy i Niemcy. Część nagrobków upamiętnia Polaków, część ustawiona w rogu dawnych mieszkańców niemieckich, głównie dzieci – tu należy zaznaczyć, że część mogła trafić tu z cmentarza wschodniego, od strony wjazdu z Głębokiego. Tamten cmentarz pochodzi z połowy XIX wieku, gdy oznaczany jest na mapach z 1888 roku oraz wspominany krótko wcześniej w opracowaniach historycznych tamtego okresu. 

W tym poście wspomnimy wszystkich – zarówno Polaków pochowanych pod kościołem, jak i Niemców, których nagrobki ustawiono w rogu cmentarzyka. Niestety, nie wszystkie nagrobki są w dobrym stanie – planuję rozmowę z proboszczem oraz ustalenie czy cmentarzyk również jest wpisany do rejestru. Możliwe, że uda się uzyskać zgody, by polskie nieco zamszone i zarośnięte porostami powojenne nagrobki oczyścić – tu należy zaznaczyć, że cmentarz posiada swoją kartę zabytku. Z drugiej strony – czy moralnym jest „zgoda” na zadbanie o czyjś zapuszczony i niezbyt czysty grób? Mieszkańcy pozostawiają tu znicze, nawet na tych miejscach, o których rodziny mogą już nie dbać. Nie możemy im zarzucać czegoś złego – bywa, że potomkowie też już umierają. To naturalny cykl życia ludzi i ludzkości – przemijanie.

Trzeba też zaznaczyć, że dużo łatwiej poszukuje się detali o czasach przedwojennych i ówczesnych mieszkańcach. To złośliwy chichot historii, że po II Wojnie Światowej styl dokumentacji znacząco się zmienił, a dziś mieszkamy w okresie ochrony danych – to nam kiedyś zaszkodzi. Nasze czasy pozostaną „białą plamą” na kartach historii, a nasze złudne poczucie życia w cyfrowym świecie, gdzie „wszystko jest” może okazać się błędne. Dlaczego? Wystarczy, że cyfrowy świat zmieni się tak mocno, iż aktualne dane będą musiały być archiwizowane lub nawet kasowane. I co wtedy? Nic tak nie zapamiętuje losów na dekady lub stulecia, jak kamień i papier. Dokumentacja powojenna często albo nie jest dostępna albo może nie istnieć. W dokumentach przedwojennych ilość danych pozwala na spisanie długich historii. Opisując „starych” mieszkańców nie ma obaw, że naruszymy ich prawo do prywatności – ich rodzice i potomkowie też już mogą nie żyć, a z pewnością nie mieszkają już w Wołczkowie. W przypadku relacji polskich mieszkańców może być różnie.