Góra Dziewic od szwedzkich czasów świętego Jakuba oraz fabryka

Akapit brzmi trochę dziwnie? No to wyjaśnijmy – do momentu aż powstanie tu leśniczówka pod koniec XIX wieku zarządcą terenu Jungfernberg, czyli właśnie w języku polskim Dziewiczego Wzgórza lub Góry Dziewiczej jest bank, a teren przynależy (do lat osiemdziesiątych XIX wieku) do Sankt Jakobi, czyli kościoła świętego Jakuba w Szczecinie.  Skąd tu czasy szwedzkie? Otóż nazwa „Jungfernberg” jest bardzo stara – pojawia się jeszcze na mapach szwedzkich, jakie wykonano pod koniec XVII wieku, patrz załączona galeria. Następnie warto wspomnieć, że do lat osiemdziesiątych XIX wieku lokalizację Jungfernberg znajdziemy nie pod Oderinsel / Oderufer, a pod swoją własną nazwą. Bank zarządzał ówcześnie terenem w formie masy upadłościowej. Można podejrzewać, że poprzednie przedsiębiorstwo upadło. Mieszkał tam majster maszynowy Christian Fürst. Przed nim działała tam fabryka, a postacie które pojawiają się w latach siedemdziesiątych XIX wieku wskazują działalność w tej dziedzinie – zarządcą był H. Jahns, kupiec i właściciel spółki Jahns & Lund. Można podejrzewać, że Dziewoklicz i działalność fabryczna powoli chyliła się ku upadkowi w latach osiemdziesiątych XIX wieku – w 1875 roku właścicielem ziemskim jest Gottschalk, a także pracuje tutaj więcej osób: ekonomista A. H. Kolberg oraz wytwórca koszy A. Wölck. Na mapie z około 1888 roku dokładnie widzimy duży budynek znajdujący się w pobliżu dzisiejszej plaży.

Forsthaus Jungfernberg, leśniczówka Dziewoklicz i Stanisław Kozeluch

Ciekawostką jest możliwy okres powstania leśniczówki Jungfernberg – do 1891 roku właścicielem jest bank, a leśniczówka rozpoczyna pracę prawdopodobnie około 1890 roku – na wcześniejszej mapie z około 1888 roku nie widnieje jeszcze określenie försterei lub försthaus (leśniczówka). W ostatnich latach XIX wieku oraz na przełomie XX wieku już faktycznie leśniczówkę zamieszkuje leśnik A. Schultz, mógł być to August Schultz, jaki występuje chwilę później jako strażnik leśny. Niestety, jak donosi prasa z 12 maja 1899 roku w pobliżu Jungfernberg (Dziewoklicz) doszło do wypadku – parowiec Excellenz Stephan w drodze ze Szczecina do Schwedt w środę miał uderzyć w inny statek (prawdopodobnie ponton wojskowy biorący udział w przeprawie), jaki wywrócił się. Na pokładzie byli żołnierze kompanii z 17 batalionu pionierów, kilku z nich zginęło poprzez wciągnięcie pod parowiec. Jedno nazwisko z ofiar jest znane – Lemke – jego służba miała skończyć się jesienią 1900 roku, a jego ciało znaleziono następnego dnia. Żołnierz o nazwisku Lemke był żonaty i miał według wzmianki prasowej dwójkę dzieci. Kolejnego dnia komisarz sądowy z audytorem oraz dowódca batalionu pionierów udali się do Jungfernberg, by osobiście przeanalizować wypadek.

 W 1910 roku w leśniczówce pracuje leśnik Max Bieger, o którym niżej, jednak wkrótce później zmieni swoje miejsce pracy, bo do 1915 roku leśniczówka Dziewoklicz traktowana była jako mieszkanie – żył tam do 1915 rolnik Ferdinand Wegner. Z leśniczówki przeniesie się też pracownik Karl Schultz (nie mylić z poprzednim leśnikiem). W okresie I Wojny Światowej w dawnym Forsthaus Jungfernberg następuje duże zamieszanie – nie ma typowego leśnika, a pracują tam zwykli pracownicy leśni (forstarbaiter). Wśród nich wyróżnia się jedno nazwisko. Brzmi bardzo polsko – Stanisław Kozeluch. Bez wątpienia jest to imię polskie, a nazwisko również brzmi dobrze po polsku. Stanisław Kozeluch pozwala nam na nieco więcej o sobie za pomocą baz genealogicznych – jego synek Ludwig Kozeluch urodzony około 1915 roku zmarł 3 Marca 1917 roku w Szczecinie. Według aktu zgonu Stanisław Kozeluch mieszkał w Forsthaus Jungfernberg w 1917 roku, a pochodził z terenów należących ówcześnie do Rosji (Wolhynien?). Żoną Stanisława, a matką Ludwiga była Ernestine Kozeluch z domu Drehlig. Liczba pracowników leśnych, którzy pojawiają się w Forsthaus Jungfernberg jest duża, ale pan Kozeluch zwrócił moją uwagę – pracował tam prawdopodobnie tylko rok, w 1917 roku.

Wymieniona wyżej książka „Szczecin Stary i Nowy” wspomina o działającej na miejscu Dziewoklicza leśniczówce. Przestała nią być około 1932 roku. Znane jest nazwisko wieloletniego leśnika, który pracował w Forsthaus Jungfernberg jako ostatni, od lat dwudziestych ponownie na „stare śmiecie” powraca… wspomniany wyżej Max Bieger, jaki zgodnie z detalami w książce żył w Podjuchach! Ciekawostką są detale o nim – był to konkretnie Max Bruno Bieger, który skrócił swoje nazwisko po ojcu – nim był również leśnik Wilhelm Biegerin. Urodził się 15 września 1867 roku, a 23 kwietnia 1897 roku jego żoną została Elise Auguste Hartig. W latach dwudziestych w leśniczówce żyją jeszcze pracownicy leśni –  Ferdinand Algie, Ferdinand Goldmund oraz Karl Lange. Nim bohaterowie z poniższego akapitu przejmą Dziewoklicz (dawny Jungfernberg) w 1934 roku zarządcami terenu byli bracia Gödhardt prowadzący firmę inżynieryjną. Bracia byli zarządcami tylko chwilę – pojawiają się w pierwszej połowie lat trzydziestych, w 1934 już nimi nie są. Przed przejęciem na chwilę dawnego Dziewoklicza swoją firmę prowadzili przy dawnym Kirchplatz 3, czyli placu wokół dzisiejszej katedry. Zapisywani są też jako Gebruder Goedhart. Firma ta działała do II Wojny Światowej, gdy w trakcie konfliktu występuje na zachodniej części Łasztowni.