Postacie ze Szczecina i Stettina

Ernst Neisser, profesor szczeciński i jego historia 

Poprawka?

Kliknij i daj znać!

Losy ludzi bywają zagmatwane. Przypominają szpulkę włóczki. Szczecin to nie tylko piękne kamieniczki, place, miejsca, zamek czy Wały. To też ludzie, którzy stworzyli coś, z czego my dzisiaj korzystamy – na przykład prowadzili miejskie szpitale. Wiele z nich w dzisiejszym Szczecinie to obiekty przedwojenne, a nawet jeszcze starsze niż I Wojna Światowa – bardzo stary jest szpital na Pomorzanach, dawny szpital kolejowy, a dzisiejszy rehabilitacyjny przy Lubomirskiego. Przedwojenny jest też aktualny szpital na Arkońskiej, mimo że wtedy nie był szpitalem. Kompleks szpitala na Unii Lubelskiej również NIE jest powojenny 😉

Ernst Richard Neisser i jego młodość

16 maja 1863 roku przychodzi na świat w dawnym Liegnitz (Legnicy) ktoś, kto będzie zarządzał przez dłuuugi czas szczecińskim szpitalem. Co ciekawe, mamy fotografie jego rodziny, o których za chwilę.
Mowa o synu kupca Salomona Neisser i jego żony Julie z domu Sabersky – był nim Ernst Richard Neisser. Kończąc szkołę w Legnicy w 1883 roku natychmiast udaje się na studia do Berlina, Wrocławia, Feiburga oraz Heidelbergu. W 1888 roku w wieku 25 lat otrzymuje tytuł doktora. Swoją pracę doktorską pisał z… późniejszym noblistą! Starszy od niego o 9 lat Paul Ehrich był mentorem Ernsta, a wspólnie pracowali nad pracą doktorską. Wiele lat później jego “wspólnik naukowy” otrzymuje nagrodę nobla, a dziś uznawany jest za twórcę chemioterapii.
 
Krótko po wspólnej pracy z Ehrichem przeprowadza się do Królewca (dzisiejszego Kaliningradu), gdzie pracuje z Ludwigiem Lichtheimem otrzymując tytuł doktora habilitowanego, w 1893 roku. Od 1891 roku rozpoczyna publikacje, które doceniane są oraz cytowane do dziś. Krótko po habilitacji Ernst Neisser przyjeżdża do Szczecina i rozpoczyna pracę w miejskim szpitalu. Później otrzymuje ofertę pracy w szpitalu miejskim, poznaje też swoją przyszłą żonę – była nią Margarethe Neisser z domu Pauly.

Margarethe Pauly, wybranka serca Ernsta

Załączoną wspólną fotografię wykonano w Poznaniu przed wyjazdem do Szczecina, w 1895 roku. Warto dodać, że Margarethe właśnie urodziła się w Poznaniu. Ernst Neisser i Margarethe biorą ślub w Szczecinie 5 września 1898. Według ksiąg z przełomu XIX i XX wieku mieszkają w stojącej do dziś kamienicy na Jana Pawła II, na przeciwko (po drugiej stronie ulicy) dzisiejszej komendy policji – pod dawnym adresem Kaiser-Wilhelm-Str 19, na I piętrze.
Fotografię rodziny Pauly, z której pochodziła żona Ernsta znaleźć można tutaj, pokazywał ją Mariusz:
https://www.facebook.com/…/Szcze…/posts/579034582732899/
Kilkadziesiąt lat później spora część osób z tego zdjęcia zginie w trakcie Holokaustu.
 
W 1899 roku w rodzinie Neisser radość! 🙂 Na świat przychodzi córka Sussane, a w 1906 roku syn Peter.

W 1899 roku zajmuje się reorganizacją szpitala, która idzie w doskonałym kierunku. W tym roku powstaje też pododdział dla pacjentów podejrzewanych o gruźlicę oraz inne wydziały badania tej choroby. Ernst Neisser sprawia, że przez kolejne 30 lat szpital miejski w Szczecinie eksploduje do rangi świetnie wyposażonego obiektu. Jednak rosnące miasto oraz okoliczne miejscowości wymagają kolejnych obiektów – od 1915 roku powstaje znany nam dziś szpital w Zdunowie, który poprowadzi prawa ręka Neissera, doktor Hermann Braeuning.

Budowa szpitala w Zdunowie

Warto zaznaczyć, że na finansowanie i budowę obiektu bardzo mocno naciskał właśnie Ernst Neisser. Tutaj ciekawostka: bo bywało, że nawet lekarzy prowadzących szpitale lub oddziały powoływano do wojska, jednym z powołanych był właśnie uczeń Neissera – doktor Braeuning. Oczywiście, często bywało że nie chodziło o front, a organizację szpitali dla chorych i rannych 😉

Rodzina staje się bardzo “naukowa” – niemal wszyscy członkowie stają się naukowcami, badaczami lub osobami związanymi z nauką, a mężem jednej z kobiet z rodziny był doktor Walter Riezler, dyrektor muzeum szczecińskiego muzeum miejskiego. Ten również w 1933 roku został przez “brunatnych” “emerytowany” za nieposłuszeństwo. Inną “medyczną” postacią w kręgach tej rodziny był mieszkający w Szczecinie doktor Adolf Guttentag. Swój gabinet prowadził przy Kaiser-Wilhelm-Str 12, po przejściu na emeryturę przeprowadził się z rodziną do Hirschberg.

Rodzina Neisser przeprowadza się, z wspomnianej Jana Pawła II 17 na dawną ulicę Arndtstraße 30, czyli aktualną Monte Cassino 30. Zmiany mieszkania dokonał prawdopodobnie w 1912 roku.
Tutaj bardzo fajna ciekawostka 🙂
Po pierwsze, ta kamienica stoi do dziś. Po drugie, króciutko ich sąsiadem była postać, którą już opisywałem – Paul Kalmus – mieszkał w 1933 roku obok pod 31:
https://www.facebook.com/…/Szcze…/posts/939345916701762/
Po trzecie, w budynku Arndstraße 30, później, powstał… polski konsulat! 🙂 
Tak, dobrze rozumiesz, polski konsulat w dawnym niemieckim Stettinie.
O tym temacie pisałem tutaj:
https://www.facebook.com/…/Szcze…/posts/870768663559488/
 
Przez kolejne lata Ernst Neisser publikuje kolejne prace, między innymi o terapeutycznym nakłuwaniu mózgu (wraz z innym lekarzem nazwiskiem Pollack), zatruciami ołowiem, cukrzycą. Tworzył kolejne kliniki, instytuty i pododdziały szpitalne. Jednym z uczniów Neissera w szczecińskim szpitalu był również doktor Fritz Siegmund Schlesinger. Ten później został szczecińskim internistą, specjalizując się w kolejnych kierunkach. W 1933 roku przenosi się do Berlina.

Śmierć syna

Przez kolejne lata profesor Ernst Neisser zarządza szczecińskim szpitalem współpracując z znanymi lekarzami i naukowcami, otwierając kolejne oddziały i wprowadzając nowoczesne metody leczenia również w Szczecinie. Niestety, w 1929 roku nastaje tragedia – jego syn, Peter Neisser umiera w Heidelbergu, mając zaledwie 23 lata. Jego fotografię mamy tutaj:
https://www.facebook.com/…/Szcze…/posts/578840802752277/
Rozkręca się za to kariera jego córki Sussan. Jej mężem zostaje znany Hans Vogel, późniejszy dyrektor Hessisches Landesmuseum w Kassel.

Pod koniec lat 20tych osiąga swój cel – tworząc świetnie działający system szpitalny, w którym pacjentów dawniej skazywanych na śmierć przede wszystkim się leczy, a nie jak do przełomu XIX i XX wieku jedynie obserwuje i czeka na poprawę.

Wyjazd ze Szczecina i samobójstwo żony

W roku 1931 opuszcza Szczecin i zostaje szefem sanatorium w dawnym Altheide, czyli dzisiejszej Polanicy-Zdrój. Na krótko – po przejęciu władzy przez “brunatnych”, ci szybko wywęszyli jego pochodzenie. Wraz z żoną Margarethe przenieśli się do Berlina. Tam prowadził prostą praktykę lekarską, ich znajomi ze Szwecji próbowali umożliwić rodzinie opuszczenie Niemiec. Niestety bez skutku. Bez pomocy nie pozostawili ich dawni znajomi ze Szczecina – w tym chemik i naukowiec Otto Hahn wraz z żoną Edith, którzy często podróżowali między naukowym światem Berlina, a Szczecinem. Tu warto dodać ciekawostkę – Ernst Neisser był na ich ślubie, w Szczecinie, 22 marca 1913 roku. Znajomość utrzymywała się dalej, również za czasów “brunatnych”.
Niestety żona Ernsta – Margarethe – zaczęła chorować na depresję i od 1938 roku żyła w sanatorium, a 12 października 1941 roku popełniła samobójstwo, pogrzeb odbył się w tajemnicy z racji pochodzenia. Córka Ernsta i Margarethe po tym wydarzeniu sama planowała odebranie sobie życia oraz rozwód z mężem. Jednak, wytrzymała traumę.

Próba aresztowania i zesłania na zagładę

Jeszcze mroczniejsze czasy nastały dla rodziny w 1942 roku. W trakcie rządów “brunatnych” rodzina i jej znajomi używali pseudonimów – Ernst znany był między innymi jako “Bärchen” (niedźwiadek).
Ernstowi pomagała jego kuzynka, również nie w młodym wieku – Luise Neisser urodziła się w 1861 roku. Mieszkali w 1942 roku w Berlinie, do ojca regularnie zaglądała córka – Susanne – która dowiadując się, że jej ojciec i Luise mają zostać wywiezieni do obozu koncentracyjnego w Theresienstadt, rozpoczęła desperacką walkę. Apelowała do znajomego prawnika, jeszcze istniejącej społeczności żydowskiej, znajomych i sanatorium w którym zmarła Margarethe, żona Ernsta.
Luise i Ernst poinformowali wcześniej Susann, że planują zażyć truciznę, jeżeli mieliby trafić do obozu. “Wyrok” w postaci wezwania otrzymali nieco wcześniej. Sytuację rodziny znał dyrektor sanatorium, w którym zmarła żona Ernsta – przyniósł na ostatnie spotkanie leki, które w odpowiednim stężeniu spowodują śmierć. Luise zmarła niemal natychmiast 1 października 1942 roku, Ernst nie odzyskując świadomości kilka dni później, już po tym jak przybyło Gestapo, w szpitalu, 4 października 1942.
Dom w którym mieszkali i w którym popełnili samobójstwo stoi do dziś w Berlinie Charlottenburg, przy Eichenallee 25.
Terror spotkał też innych członków rodziny (nazwiska Herrnstadt), którzy zginęli w trakcie Holokaustu. Kilkoro z nich mieszkało w Szczecinie przed wojną.
 
Historię rodziny spisała niedawno córka Ernsta Neisser i Margarethe (z domu Pauly), Susanne Vogel. Następnie ta historia trafiła w ręce jej córki Agnes Steida, dziś wraz oryginalnymi dokumentami jest doskonale zachowana i przekazywana na kolejne pokolenia 🙂

Wiele zależności rodzinnych znajdziemy też na blogu, w którym rodzina publikuje treści: https://bruckfamilyblog.com/category/ernst-neisser/

Możesz dołączyć do grupy Facebook! Post o powyższej treści znajdziesz klikając w ikonę!
Prócz tego znajdują się tam inne nieopublikowane na stronie posty.
Podziel się postem ze znajomymi!

Historyczny Szczecin