Ale po drugiej stronie rzeki leży licząca setki lat osada, a raczej to, co po niej zostało - odrobina ruin, cegieł oraz historia, która do tej pory nie była szczegółowo opisana. Kiedyś spławiano tu drewniane barki aż z Stargardu i Goleniowa, by później statki odpływały stąd do innych miejscowości oraz miast. Stała tu karczma, budynki celne, stał młyn koźlak oraz ostały się resztki cmentarza, który "klasycznie" rozszabrowano po wojnie. Dziś spotkać tu można rowerzystów chcących obejrzeć spoczywający... statek z betonu.
Kliknij i rozwiń spis treści
Są osady i miejscowości, które dziś zniknęły już z powierzchni ziemi. W tym wypadku historia jest o tyle ciekawa, że jeszcze do niedawna w kompletnie rozebranej do ziemi wsi istniał… jeden… samotny domek. Według różnych opowieści nie został opuszczony, a spłonął, mieszkać miał w nim pracownik obsługujący pobliskie latarnie nawigacyjne dojścia do portu w Szczecinie. Aktualnie (2025) również jego już nie ma, a osada o powojennej nazwie Inoujście znajduje się już tylko na dawnych mapach, kartach historii i opracowaniach, jakie właśnie czytasz. Nazwa ta w przeciwieństwie do innych polskich nie jest pogrubiona, jak w innych opracowaniach, dlaczego? Bo osada ta nie istnieje. W podszczecińskiej i goleniowskiej sieci opracowań dawnej dużej i starej wsi Ihnamünde / Camelsberg jest mało. Czas to zmienić. Dzisiaj w lokalizacji dawnej osady rzadko można spotkać kogokolwiek, pojawiają się tu pracownicy linii energetycznej albo obsługujący latarnie dojścia do szczecińskiego portu, ale bardzo rzadko. Czasami pojawią się dreptacze chcący na tym wielkim odludziu połowić ryby albo obejrzeć znajdujący się niedaleko posadzony na dnie niemiecki betonowiec – widać go doskonale z niewielkiej plaży dawnego Inoujścia. Wieś została mocno zniszczona w trakcie II Wojny Światowej, ale garść osób miała tu mieszkać jeszcze dekady po wojnie.
Trzeba jednak się trochę nadreptać albo podjechać samochodem przez bezdroża i trudne do jazdy tereny, szczególnie w okresie deszczowym – płyty jakimi wyłożono dojazd są już rozjechane oraz często pozapadały się w bagnistym terenie. Tym bardziej niebezpieczne jest podróżowanie po tym obszarze po śniegach i opadach, wciąż widoczne są kanały nawadniające, do jakich nieostrożni mogą wpaść. Kres dawnej wsi Inoujście (Ihnamünde / Camelsberg) przyniosła II Wojna Światowa oraz czasy późniejsze. Była to osada bardzo „samotna” od strony najbliższych wsi – albo podróż kilka kilometrów na wschód albo przez zawalony dziś most na rzece Ina w stronę Kamieniska (Brachhorst) lub Świętej (Langenberg). Ciekawostką jest, że wieś Inoujście nie należała do szczecińskiego powiatu, ale już kościelnie owszem – świątynia znajdowała się w Świętej, a ta przypisana była do Goleniowa, następnie do Szczecina. Decyzję o przeniesieniu z przypisania kościelnego podjęli sami mieszkańcy – informację o tym podano 15 marca 1860 roku. Do marca 1945 roku do dawnego Ihnamünde / Camelsberg można było dopłynąć także statkami i promami z okolicznych nadrzecznych wsi oraz ze Szczecina. Kształt osady był ciekawy – przypominał nieco wydłużone S z odnogą na wschód. Dziś po budynkach pozostały tylko rumowiska, a dawniej było tu gwarno – mieszkało w szczytowym okresie ponad 250 osób, działały zajazdy i mleczarnie.
Najwcześniejszy okres Inoujścia
Okolica wsi miała też istotne znaczenie w wojnie… Szczecina ze Stargardem. Poważnie! Taka wojna nazywana Wojną Pszenną miała miejsce, a ujście Iny było obszarem starć między miastami. Istnienie tej osady potwierdza wiele źródeł dotyczących tejże wojny – w 1618 roku miasto Szczecin miało zabronić swoim żeglarzom spływu i składowania zboża oraz towarów płynąc rzeką Iną obok Inoujścia. Konflikt ten sięgał około 1295 roku, ciągnąc się dość mozolnie kolejne niemal 200 lat, do 1460 roku, ale wątki związane z konkurencją miast trwały dalej, jednak już bez typowo wojennych działań. Co 100 lat powinniśmy z stargardzianami sadzić kolejną lipę pokoju w Kobylance, w tak zwanym Wieńcu Zgody 😉 Kolejny raz mamy spotkać się w 2060 roku. Decyzja z 1618 roku nie była związana z wspomnianą wojną, której epizody toczyły się wokół Inoujścia, ale z pewnością w 1618 wątek konfliktu sprzed wielu dekad przypominano w tym kontekście.
🔍︎ Możesz powiększyć kafelki kliknięciem
Wieś ma rodowód średniowieczny i datuje się jej powstanie na rok około 1243, kiedy dział tu port rzeczny Stargardu oraz Goleniowa. Znajdowały się tu dwie przystanie – stara obejmowała okolice niżej opisanego późniejszego Ihnakrug, nowa przystań leżała przy Inie po stronie północno zachodniej. Skąd ta różnica? Dawniej rzeka miała dwa ujścia, jedno z nich zostało zasypane w pierwszych latach XIX wieku, w trakcie „prostowania” koryta. Majątek karczmy we wsi w 1289 roku wspomniał książę Bogusław XI. Tu warto dodać, że książę ten… władał później. Dlatego ta dawna wzmianka w publikacji z XIX wieku może nie być precyzyjna. Przystanie portowe w Inoujściu miały być według wielu wzmianek zniszczone w 1454 roku oraz w 1458 w zatargach stargardzko-szczecińskich. W latach 1709-1746 trwa spór graniczny w kwestii wytyczenia granicy powiatów.
Różnica w nazwie – Camelsberg, Camelshorst, Ihnakrug oraz Ihnamünde
Pierwotnie osada po stronie zachodniej nosiła nazwę Kamelshortst / Camelshorst, a nazwa Camelsberg / Kamelsberg ustandaryzowała się od przełomu XVIII i XIX wieku – zapisy na jej temat sięgają 1750 roku, kiedy właścicielem był ród von Petersdorf, jaki wieś posiadał również w 1870 roku, kiedy w Staats-Anzeiger podane jest ogłoszenie hipoteki na działki o numerze 21 i 26 w Camelsberg. Porównując dawne mapy musimy pamiętać, że mapy szwedzkie ukazują oryginalne dość „zawijasowe” koryto ujścia Iny wraz z odgałęzieniem na południe. Aktualnie ujście Iny jest kompletnie inne i jest wykonane sztucznie w pierwszych latach XIX wieku. O sztucznym korycie wspomina Berghaus w swoim dziele z 1865 roku.
Do tego jeszcze jedna nazwa – Camelstrom – to odcinek wodny między cyplem, a dawnym Grosse Camel Werder, czyli dzisiejszą Mewią Wyspą na południu. Tu warto dodać, że przez osadę Camelshorst przechodziła dawniej granica powiatów – mała część należała do Szczecina (zachodnia), a część (wschodnia) do powiatu nowogardzkiego. Zaś Ihnamünde / Ihnakrug była zajazdem oraz krótko leśniczówką.
Wiemy z opracowania Brüggemanna, że częścią wsi władał dawny dowódca Carl Otto von Blanckenburg, opłacający roczny podatek dla Szczecina i do Goleniowa, od umowy z 25 listopada 1777 roku. Według dawnych publikacji posiadacz sprowadził tu 8 rodzin na swój koszt. Pan Carl Otto von Blanckenburg posiadał prawo warzenia, gorzelnictwa, prowadzenia karczmy (działała tu przynajmniej jedna za jego czasów zapisana w archiwach), posiadania młyna (jaki tu powstał), polowania, łowienia ryb w Inie, na jeziorze Dąbie oraz innych wodach należących do urzędów. Wyłączeniem i zakazem dla właściciela terenu było łowienie ryb na odcinkach wodnych, które należały do innych ludzi z prawem dziedziczenia – tacy też w Cammelsberg / Ihnamünde żyli i są znani z nazwisk. Miał też prawo budowy kościoła i zatrudnienia kaznodziei, jednak Camelsberg / Ihnamünde nigdy nie dorobiło się świątyni, działała tu za to szkoła wiejska.
Wszystkie informacje oraz detale znajdziesz na stronie Galerii Wspierających.
W imieniu redakcyjnego kiciucha 🐈 dzięki za rozważenie wsparcia 💝
Wirtualna karma
Redakcyjny kiciuch i jego pełna miska- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Mini Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Wirtualna piona! Dzięki takim ludziom jak Ty możemy opłacać licencje, serwer oraz domenę.
Na serwer
Koszty, licencje... 💝- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Średni Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem
Zdecyduję samemu
Dzięki za 5 zł lub nawet 500 zł!- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym od kwoty (Mini 50+, Średni 100+, Wielki 200 +)
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem przy wsparciu od 100 zł
🔍︎ Możesz powiększyć kafelki kliknięciem
XIX wiek w historii wsi Inoujście (Ihnamünde / Kamelsberg)
Był to na przełomie XVIII i XIX wieku majątek dziedziczny Carla Otto von Blanckenburg i wiemy, że swoją częścią władał również w XIX wieku – ogłoszenie o licytacji przedmiotów należących do pana o nazwisku Kirschner przedstawiciele rodziny von Blanckenburg opublikowali 13 kwietnia 1812 roku. Interesującą wzmiankę mamy z 30 i 31 sierpnia 1813 roku, czyli okresu wojen napoleońskich. Dowiadujemy się, że francuskie fortyfikacje na tamie w pobliżu rozwidlenia Kaspersteig (dziś teren lotniska w Dąbiu) zostały silnie ostrzelane przez statki na jeziorze Dąbie i zniszczone. Jeden z małych szwedzkich statków uzbrojonych w armatę na jeziorze został trafiony z francuskiego działa i musiał być odholowany do Kamelsberg na naprawy, kilku członków załogi zostało rannych. Inne okręty ostrzeliwały 31 sierpnia fortyfikacje Bleichholm (Wyspa Bielawa) oraz kompleks Bramy Panieńskiej przy Forcie Leopold. Informację tę spisał w 1865 roku Berghaus.
Ciekawy wątek poznajemy z 23 lipca 1818 roku, kiedy już pełnoletnia pani Hanna Catharina Friedericke Parlow z domu Fraubose oświadczyła, że chce wykluczyć zwykłą wspólność majątkową z mężem, nim był Wilhelm Philipp Parlow. Kolejna licytacja – domu z ogrodem, przedmiotów złotych, srebrnych i „typowych” odbyła się 10 kwietnia 1825 roku, a ich dawnym właścicielem był marynarz Christian Nürnberg. Ciekawostką jest, że 100 lat później Ferdinand Nürnberg z tej wsi wnioskuje o prawo połowu! 😉 Znane jest też ogłoszenie, które 10 lutego 1824 roku wystawił Daniel Schröder z Camelsberg – zaoferował sprzedaż domu z łąką oraz prawo do drewna. Nie tylko wielkie rodziny posiadały ziemie dziedziczną – znane jest nazwisko kolonisty: Martin Henning – jego nieruchomości (dom, stajnia i ogród) miały zostać sprzedane 21 listopada 1825 roku w licytacji, winne były długi.
Nazwy wsi rozgraniczają dawne leksykony oraz opracowania lokalizacji podając, że wszystkie trzy miejsca łącznie w 1817 roku według spisu zamieszkiwały 204 osoby, a około 1850 roku według Masowa mógł istnieć tu już wtedy młyn koźlak, jaki uwieczniono jeszcze na kartkach pocztowych z XX wieku. Potwierdzają to inne spisy – z 1854 roku – młyn koźlak oraz 27 domów zamieszkałych przez 225 osób. Kolejne spisy już podają nazwę wsi jako Kamelsberg, według spisu Kraatza z 1856 we wsi żyły 264 osoby, w 1888 roku liczba mieszkańców spadła do 180, dokładnie 81 mężczyzn i 99 kobiet, ale z wyłączeniem Ihnamünde, na wschodzie.
Szaleństwo w nazewnictwie okolicy powoduje podział na trzy obszary – wieś Camelsberg, mniejszą część Ihnamünde oraz karczmę Ihnakrug. W tych dwóch ostatnich działała leśniczówka i była to wschodnia część cypla. Wszystkie trzy znajdowały się na tym samym opisywanym cyplu, na północnym brzegu jeziora Dąbie. Różnicę tę opisuje dokładniej Brüggemann w swojej obszernej publikacji. Kolejna nazwa w tej bliskiej okolicy to Ihnakrug, czyli majątek karczmy, którą po porzuceniu przez Stargard żeglugi przez Inę przejąć miało na własność miasto Goleniów, pod taką nazwą. W 1805 roku wyprostowano ujście rzeki Iny (Ihna), a okolicę przekształcono w gospodarstwa rolne, jednak wciąż gospodarstwo Ihnamünde było osobnym w stosunku do wsi Camelsberg. O regulacji Iny można przeczytać w publikacji Der Oderstrom z 1896 roku, a rzeka żeglowna była w XIX wieku tylko na małym odcinku, pozostała część zarosła po tym, jak Stargard zrezygnował z jej żeglowności i utrzymywania. Jedną z większych inwestycji „prostowania” Iny był odcinek nazwany Halbe-Meile, dziś na zachód od Goleniowa, a na północ od lokalizacji Domastryjewo.
Do pomysłu powrotu i możliwości przepływu żaglówkami oraz małymi barkami planowano wrócić w latach trzydziestych, jednak zrezygnowano z uwagi na wysokie koszty. Wracając do tematu, połączenie Ihnamünde do sąsiedniej większej wsi Camelsberg ogłoszono 14 października 1893 roku, ale na krótko – bo już w latach dwudziestych XX wieku na mapie widnieje nazwa Ihnamünde. Stąd też pojawiające się wzrosty i spadki liczby mieszkańców, kiedy raz osady podawano łącznie, a czasami osobno. Prawdopodobnie na początku XX wieku zbudowano też most na Inie łączący wieś z północną wsią Kamieniska (Brachhorst), którego pozostałości widać do dzisiaj.
By dobrze rozdzielić lokalizacje – Ihnakrug oraz pamiętająca jeszcze czasy szwedzkie oraz wcześniejsze karczma stała na wschodzie cypla, a wieś Camelsberg na zachodzie. Pierwotnie również rzeka Ina miała dwie odnogi ujścia – jedna podobna do aktualnej, jaką wyprostowano w 1805 roku ,a druga przebiegała w pobliżu Ihnakrug, czyli wschodniej części osady, do jakiej jeszcze w 1888 roku prowadził kanał, aktualnie niemal nie ma po tej odnodze śladu. W kontekście nazwy Ihnakrug pojawia się też inny wątek – obok Sowna (Hinzendorf), gdzie również taka nazwa się pojawiała i związana była z legendą o nadwornym szczecińskim błaźnie. To dwie osobne lokalizacje. Podobnie czasami mylona z Inoujściem lokalizacja Ihnaburg (folwark) znajdowała się znacznie na wschód od opisywanego miejsca, przy lokalizacji Nadrzecze. Jeszcze inna – Ihnazoll – znajdowała się przy Stargardzie. Rok 1909 przynosi początek budowy wałów przeciwpowodziowych wokół wsi Kamelsberg oraz Brachhorst (Kamieniska). Ilość mieszkańców przed II Wojną Światową zaczęła spadać i spadła o połowę w stosunku do XIX wieku, z ponad 264 do 137 osób według spisu z 17 maja 1939 roku.
🔍︎ Możesz powiększyć kafelki kliknięciem
Wzmianki z dawnej prasy
Rok 1854 przynosi wzmiankę w prasie, że kapitan statku Daniel Friedrich Köhler z Camelsberg obok Szczecina otrzymał odznaczenie drugiej klasy, niestety bez jasnego kontekstu jakie. We wzmiance z 26 lipca 1852 roku pojawiła się publiczna pochwała – dwóch mężczyzn o nazwiskach Miller oraz Walter z osady Ihnamünde uratowali 14 marca 76 letniego staruszka, który znalazł się na cienkim lodzie jeziora Dąbie, a informację podano do wiadomości publicznej. Kolejna podobna wiadomość to 3 października 1876 roku, kiedy kolonista Friedrich Merkel i jego syn Carl Merkel z Camelsberg uratowali dwie osoby, ich łódź wywróciła się na jeziorze Dąbie na skutek wysokich fal, a panowie ze wsi przybyli na ratunek. W kolejnych latach – 1 października 1879 roku – wsie Camelsberg i Ihnamünde (ówcześnie jeszcze oddzielne) przeniesiono z okręgu pocztowego w Policach do okręgu pocztowego w Goleniowie. Z dawnych dokumentów wynika, że połowie lat trzydziestych w Inoujściu nauczycielem był Friedrich Strehlow. Rok 1883 to dwie wzmianki: kapitan szypra z Kamelsberg o nazwisku Brommund został okradziony przez chłopca okrętowego, kiedy jego statek cumował na Parnicy. Druga wzmianka dotyczy zderzenia dwóch statków 1 sierpnia 1883 – brytyjski parowiec Loch Leven uszkodził rufę łodzi, której właścicielem był Hermann Trester. Jego uszkodzoną łódź holował parowiec, mimo to przewróciła się w drodze do Kamelsberg. W 1925 roku podawane jest nazwisko jednego z mieszkańców i posiadaczy we wsi o nazwisku Dranske. Według jednej z zachowanych kart pocztowych na początku XX wieku zajazd we wsi prowadził Erich Stark.
O dawnych mieszkańcach
W księgach znajduje się wpis o wejściu na statek Mamo z Bremy z 3 grudnia 1872 roku, pasażerem był 21 letni urodzony w Camelsberg Kreis Naugard pan Bernhard Schmidt. Inną znaną postacią była wdowa pani Helene Marie Albertine Mrotzek, urodzona 8 lutego 1886 roku, a zmarła w Berlinie w 1966. Jej „sąsiadem” ze wsi był urodzony w Camelsberg pan Robert Franz Julius Haeske, również zmarł w Berlinie, w 1962, a urodził się w opisywanej wsi 12 maja 1881 roku. Kolejną urodzoną postacią była Hildegard Hulda Luise Prenzlow z domu Scheunemann, która we wsi urodziła się 28 sierpnia 1896 roku, również zmarła w Berlinie w 1977 roku.
Zdaje się, że z wsi liczącej około 150 mieszkańców przed II Wojną Światową do Berlina wyjechało kilka rodzin – kolejną znaną postacią jest pan Hermann Karl August Krüger, jaki we wsi przyszedł na świat 15 kwietnia 1879 roku i w Berlinie również zmarł, w 1967. Nazwisko to jest bardzo popularne, ale w 1931 roku pojawia się testament na nazwisko August Friedrich Krüger, z Camelsberg. Listę mieszkańców z 1937 roku podaje księga adresowa dawnego Kreis Naugard, czyli powiatu nowogardzkiego. Wśród nich wymienić można mleczarza – był nim Albert Deuter, właściciela zajazdu – wspomniany Erich Stark, nauczyciela – Heinz Jonas. Z roku 1930 pochodzi inny testament – na nazwisko Alvine Hellpap. Przed 1945 rokiem znany jest jeszcze testament rolnika Richarda Schmidta i jego żony Emmy z domu Hochschildt, z Inoujścia.
Cmentarz w Inoujściu
Pojawia się na mapach z drugiej połowy XIX wieku, ale ciekawostką jest symbol krzyża na mapach z czasów szwedzkich – w miejscu, gdzie znajduje się pozostałość nekropolii. Nie ma pewności czy krzyż dorysowano później, ale można podejrzewać że cmentarz jest o dwa wieki starszy niż mapy z 1888 roku. Niestety, podobnie jak niemal 100% cmentarzy przedwojennych ten również rozryto i zdewastowano, a by „dobić sprawę” jeszcze bardziej na tym kompletnym odludziu wymagającym kilku kilometrów podróży po bezdrożach zrobiono obok śmietnisko, tuż obok grobów. Również część nagrobków, jaka była spotykana w latach dziewięćdziesiątych została prawdopodobnie rozrzucona wokół przez kolejne 30 lat.
Znana jest płyta nagrobna (ManiekD z Fotopolski), za którą kryje się pochowana tu pani Anna Dorothea Hill (pierwsze imię może brzmieć też Nanna, zdrobniale od Johanna), żona kapitana statku o nazwisku Loetzow / Lötzow, urodzona 11 czerwca 1768 roku w Annabourg. Miała w momencie ślubu (możliwe, że kolejnego) 40 lat. Kolejna część ułamanej płyty nagrobnej niestety nie zawiera nazwiska – jedynie urodzenie w niemieckim nieodległym Ueckermünde, a postać za nagrobkiem zmarła 15 lipca 1857 roku, co ukazuje że cmentarz działał przynajmniej w połowie XIX wieku, ale mógł istnieć nawet od czasów szwedzkich (druga połowa XVII wieku). Według Christiane Karweik oraz patrząc na wielkie podobieństwo płyty był to mąż pani Minny – Carl Friedrich Lötzow / Loetzow. Według ustalonej dokumentacji pan Carl był już wdowcem – zgadza się data śmierci, zawód oraz dane. Oznacza to, że pani Minna Dorothea zmarła przed nim. Kolejna biała i wyczyszczona płyta należała do pani nazwiskiem Auguste Becker z domu Bluck (?), która urodziła się 19 listopada 1854 roku, a zmarła w kwietniu 1923, niestety prawdopodobnie jej płyta została albo zabrana albo nie znajduje się już w uwiecznionym na zdjęciach z 2012 roku miejscu.
Widzę BŁĄD, mam sugestię!
Ostatnia aktualizacja 4 dni temu
Możesz zgłosić problem lub propozycję rozwinięcia guzikiem poniżej albo dołącz do nas na forum dyskusyjnym. Pole komentarzy znajdziesz niżej.
Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę postu!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!
Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć „Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Kliknięcie w ikonę pokaże Ci miniaturę i tytuł.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.