Marynarska i Kanałowa / Vorbruchdamm

Kościółek na… Wyspie Puckiej, przy Kanałowej i Flisackiej 

Byście się nawet nie spodziewali!

Bez przejrzenia dawnych map ciężko sobie wyobrazić, że obok dzisiejszej Kanałowej i Marynarskiej na Wyspie Puckiej stał kiedyś kościółek. Według map oraz ksiąg adresowych powinniśmy bardziej nazywać to kościółkiem niż kaplicą - obiekt nie był bardzo mały, a przypisany do niego był pastor oraz siostry sprawujące opiekę. Gdzie stał i czy coś wiemy o ludziach, którzy służyli w tym dziś nieistniejącym kościółku?

 

Kliknij i rozwiń spis treści

„Nie no, teraz to ściemniasz, jaki kościół na Wyspie Puckiej?! Tam nic nie ma!” – chciałaby powiedzieć jakaś pani albo jakiś pan, który nie przepada za czytaniem szczecińskiej historii. Jest w niej cała masa sekretów, które poruszane były bardzo bardzo bardzo rzadko albo wcale – jednym z takich tematów jest istniejący przed wojną kościółek, a konkretniej bardziej kaplica pod opieką sióstr, która stała na Wyspie Puckiej. Gdzie dokładnie? Na rogu Kanałowej i Flisackiej, obok głównej ulicy znanej nam jako Marynarska. Dziś stoi tam dom, ale już za jego płotem zachował się budyneczek (przynajmniej w stał w 2017 roku) rozdzielający energię elektryczną po okolicy.

Byłem już w tym miejscu w innym krótkim poście o pobliskim domku – patrz mapa na dole postu z lokalizacjami, można ją przesunąć – plan na kościółek już był… i właśnie jest zrealizowany! 😉 W „dawnych” czasach w galerii Sediny znajdowała się fotografia podpisana jako możliwa kaplica przy dawnej Vordbruchdamm, czyli dzisiejszej Marynarskiej. Jednak już wtedy pod fotografią podpisano, że może być to kaplica, ale przy ulicy Dworskiej – i to był dobry strzał, po latach mamy jej dodatkowe fotografie – chociaż kształt tej kaplicy z Wyspy Puckiej mógł być według map identyczny. Budynek miał dawny adres Vorbruchdamm 36 i zdaje się, że raczej do dziś nie dotrwał – aktualnie stojący tam dom ma inny kształt niż na mapie z 1937 roku oraz raczej kościołem nie jest 😉

W ostatniej księdze adresowej z 1943 roku właścicielem obiektu, jaki stał na miejscu działki Kanałowa 36 była Gesamtverband Evangelische Kirchengemeiden, czyli Ogólne Stowarzyszenie Kościołów Protestanckich z dawnej Klosterhof 34/35. W pewnej mierze miejsce te istnieje do dziś – to budynek z Teatrem Kana, narożny, obok kościoła świętego Piotra i Pawła, o aktualnym adresie Plac świętych Piotra i Pawła 4/5. Budynek na wyspie miał też swoje osobne nazwy podawane w księgach – jedną z nich było Vorbruchdamm Kirche i  Vorbruchkirche. Budynek powstał prawdopodobnie około 1935 roku, kiedy pierwsza księga zawierająca budynek w liście numerów dawnej Vorbruchdamm pochodzi z 1938 roku, ale według „Die Kirchen Stettins und ihre Geschichte” z 1936 roku poświęcenia kaplicy dokonano 1 grudnia 1935 roku. Dzięki Kuba za dopisek! Pastorem, który zarządzał kościółkiem był Ernst Ballke, który według ksiąg może awansować w 1937 roku na pastora – wcześniej (księga z 1938) był określany jako asystent (hilfsprediger). Przed tym rokiem pastor Ernst Ballke nie pojawia się w szczecińskich księgach.

Do 1941 roku służy w kościele również pracująca w kościółku za czasów pastora siostra Ursula Rohde. Wyglądało na to, że kaplicą w połowie II Wojny Światowej (1942+) opiekowały się i zajmowały same siostry o ciekawych imionach – Bettina Adams, Hildegard Kindling i Anna Kriedemeyer. Pastor w ostatniej księdze nie występuje. Niestety, jak to najczęściej bywa w przypadku sióstr – bardzo rzadko udaje się znaleźć o nich więcej detali, życiorysy, śluby lub podobne dokumenty. Takie poszukiwania są tym bardziej trudne, że często siostry przenosiły się pomiędzy miejscami, w których miały posługę i pracę.

Wirtualna karma

Redakcyjny kiciuch i jego pełna miska
50 zł Jednorazowo
  • Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
  • Ranga "Mini Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
  • Wirtualna piona! Dzięki takim ludziom jak Ty możemy opłacać licencje, serwer oraz domenę.

Na serwer

Koszty, licencje... 💝
100 zł Jednorazowo
  • Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
  • Ranga "Średni Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
  • Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem
Dobry wybór

Zdecyduję samemu

Dzięki za 5 zł lub nawet 500 zł!
Dowolnie Jednorazowo
  • Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
  • Ranga "Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym zależna od kwoty (Mini 50+, Średni 100+, Wielki 200 +)
  • Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem przy wsparciu od 100 zł

🔍︎ Możesz powiększyć kafelki kliknięciem

Gdzie mógł „podziać się” pastor Ernst Ballke?

Niestety nie udało mi się odnaleźć żadnych dokumentów na jego temat – na przykład aktu zgonu lub urodzin.  Jednak ślad powojenny prowadzi tuż za aktualną granicę. To może być przypadek, ale jednak wiek pastora na emeryturze, jego imię i nazwisko jest dość wskazujące – pastor Ernst Ballke pojawia się w tzw. „amtsblattcie” z 31 grudnia 1977 roku w Stralsundzie. To miasto na północny wschód od Szczecina, po niemieckiej stronie. Następnie 20 lutego 2004 roku wspomniana jest smutna wiadomość – jednym z pożegnanych na łamach amtsblattu jest pastor na emeryturze, mający 93 lata Ernst Ballke, zmarły 13 kwietnia 2003 roku. Nie daje to jeszcze żadnego pewnego potwierdzenia, ale byłoby dziwnym przypadkiem, gdyby pastor o dokładnie takich samych danych nie był tym samym, a jednocześnie usługiwał dosłownie obok Szczecina.

Ciekawe jest też to, że w okolicach Stralsundu oraz Greifswaldu działa kolejny pastor – Matthias Ballke, czy jest potomkiem Ernsta? Nie mam tu żadnego potwierdzenia, ale może dzięki takiej krótkiej informacji – jak ta – poznamy kiedyś więcej detali na temat i kościółka na Wyspie Puckiej i samego pastora. A jakie były losy budynku po II Wojnie Światowej? To też na razie skrywa łuna tajemnicy. Dzisiejsza uliczka obok – Flisacka – po wojnie nosiła godność Admirała Urdunga, ale mapy nie wskazują jasno, czy budynek kościółka przetrwał wojnę. 

 

Widzę BŁĄD, mam sugestię!
Ostatnia aktualizacja 4 tygodnie temu
Możesz zgłosić problem lub propozycję rozwinięcia guzikiem poniżej albo dołącz do nas na forum dyskusyjnym. 

Zajrzyj w okolicę postu!

Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!

Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć „Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Kliknięcie w ikonę pokaże Ci miniaturę i tytuł.

Travelers' Map is loading...
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.

Dodaj komentarz

Historyczny Szczecin