z dawnego Krzekowa stoi przy miejscu, które niewielu zna z nazwy. Niewielkie rondo w Krzekowie ma swojego patrona - jest nim ksiądz Piotr Pryma, a nazwę nadano w 2011 roku. Był organizatorem wielu akcji charytatywnych i przez 15 lat tworzył szczeciński Caritas. Tuż obok ronda znajduje się zabytkowy dom Szeroka 63 mający ciekawą i zawiłą historię dawnego właściciela.
Kliknij i rozwiń spis treści
Dawne Krzekowo było dość mocno oddalone od typowej zabudowy szczecińskiej – przez dekady po II Wojnie Światowej staje się coraz bardziej „wchłonięte” w tkanką miejską, chociaż wciąż zachowuje swój stary urok. Gdzie on jest? Ulica Szeroka otoczona jest starymi drzewami, a po bokach ulicy do dziś znajdują się budynki pamiętające koniec XIX wieku. Większość jest w dobrym stanie, niektóre są przebudowane i nieco mniej przypominają oryginały, niestety też część nie przetrwała do dzisiejszych czasów. Jednym z najładniejszych budynków Krzekowa jest willa stojąca na rogu Szerokiej i Żołnierskiej – posiadająca w 2024 roku charakterystyczne żółte elementy. Wielu mieszkańców okolicy zawsze zawiesi oko na budynku, czekając na autobus na pobliskim przystanku. Dzięki dawnym księgom, dokumentom i źródłom możemy zajrzeć do historii tego domu – zobaczyć kim był jego dawny właściciel, czym się zajmował oraz skąd pochodził.
Kreckower Dorfaue i Dorfstraße
Budynek znajduje się przy głównej ulicy Krzekowa (dawnego Kreckow Kreis Randow), które było osobną w stosunku do Szczecina wielowiekową wsią. W latach dwudziestych i trzydziestych wydzielono osobną numerację i przypisanie domów do konkretnych ulic – wcześniej główną ulicą północ-południe była typowa Dorfstraße, czyli ulica Wiejska, podobnie jak w masie innych wsi i miasteczek. Numer Szeroka 63 został „odziedziczony” po numeracji przedwojennej, ta jednak uległa jeszcze wcześniej zmianie. Numer 63 stanowiło całe gospodarstwo zawierające poza willą dwa budynki w sieni oraz długi pochodzący z najwcześniej 1888 roku długi budynek przy Żołnierskiej – ten był w górnej części wykorzystywany niedawno na mieszkania. Jest ciekawą zachowaną konstrukcją z uwagi na użycie głazów do dolnej części i cegieł do górnej.
Ferdinand Schmidt
Pierwszym właścicielem po wybudowaniu willi – zgodnie z rokiem uwiecznionym nad wejściem (1898) mógł być Ferdinand Schmidt, był w 1910 roku wymieniany jako gemeindevorsteher, czyli przewodniczący społeczności w Krzekowie. Nic dziwnego, w końcu chatę to miał niezłą 😉 Przed 1898 rokiem na miejscu willi stał najprawdopodobniej inny budynek – narożnik dzisiejszej Szerokiej i Żołnierskiej na mapie z około 1888 roku jest zabudowany w bardzo podobnym kształcie. Możliwe, że stał tam wtedy starszy dom, a aktualny zbudowano na jego miejscu. W księgach podaje się, że działało tam również biuro społeczności z kasą oraz lokalna zdrowotna kasa ubezpieczeniowa. W 1910 roku pan Ferdinand Schmidt posiada też numer 41 (sąsiedni na północ) i inne nieruchomości, gdzie co ciekawe pracuje Karl Parg. Ten okaże się ojcem poniższego. Rodzina ta w 1910 roku jest właścicielem numerów 16 i 17 o ówczesnej numeracji (detale niżej), a pan Gustav Parg przejmie opisywaną willę Szeroka 63 (numeracja z okresu wojny i po niej) około 1920 roku. Był wtedy młodym człowiekiem, miał około 24 lat. Ciekawe jest to, że dom Szeroka 63 pustoszeje około 1920 roku, a chwilę później właścicielem jest już Gustav Parg, z początku podany z „literówką” (parz).
🔍︎ Możesz powiększyć kafelki kliknięciem
Gustav Parg
Właścicielem od początku lat dwudziestych i okresie II Wojny Światowej był rolnik i właściciel sporego gospodarstwa rolnego Gustav Parg. Co ciekawe, chwilowo po jego przejęciu willi żyją tam dość interesujący ludzie – baron i dowódca Perch von Ascheberg i G. Berens von Rautenfeld. Ten drugi ród był dość znaczący. Nie był jedynym członkiem rodziny, która mogła być w Krzekowie znacznie większa – pani Martha Parg była właścicielem domu o numerze 35, a sam Gustav był jeszcze właścicielem numeru 30, 31, 36. Można śmiało podejrzewać, że był dość majętnym człowiekiem mając dwa budynki mieszkalne oraz starą willę z całym gospodarstwem i pracownikami. Tu warto wspomnieć zmianę numeracji, jaka nastąpiła, gdy krzekowska Dorfstraße zmieniła się w Dorfaue – to wciąż ulica Szeroka dzisiaj, ale ówcześnie miała inne numery. Opisywana willa zmieniła się z Dorfstraße 61 na Dorfaue 63. Jeszcze bardziej „wstecz” – w latach trzydziestych i wcześniej nieruchomości należące do rodziny nazywane były od nazwiska, np. Parg’sches Haus. I były to kolejno Dorfstraße 16, 17 (sąsiadujące z dawną szkołą) oraz 42.
Jako ciekawostkę można dopisać, że mieszkańcy dzisiejszego adresu Szeroka 63 (42 -> 61 -> ostatecznie 63) wymieniani są też jako mieszkańcy innych adresów pana Parg. Dodatkowe ślady tego właściciela to wspomniana pani Martha Parg, ale również w 1910 roku pojawia się w Krzekowie pani Wilhelmine Parg z domu Mandelkow – te nazwisko pojawia się również w Krzekowie wielokrotnie. Pani Wilhelmine urodziła się 17 grudnia 1844 roku w Polchow (Pilchowo), a zmarła 15 listopada 1920 roku.
Na tej stronie nie ma reklam, treści sponsorowanych, płatnych ani irytujących okien. Wysokiej jakości zdjęcia, grafiki, serwer, domenę i licencje utrzymujemy wyłącznie z Waszych wpłat.
Wszystkie informacje oraz detale znajdziesz na stronie Galerii Wspierających.
W imieniu redakcyjnego kiciucha dzięki za rozważenie wsparcia 💝
Wirtualna karma
Redakcyjny kiciuch i jego pełna miska- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Mini Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Wirtualna piona! Dzięki takim ludziom jak Ty możemy opłacać licencje, serwer oraz domenę.
Na serwer
Koszty, licencje... 💝- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Średni Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem
Zdecyduję samemu
Dzięki za 5 zł lub nawet 500 zł!- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym od kwoty (Mini 50+, Średni 100+, Wielki 200 +)
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem przy wsparciu od 100 zł
🔍︎ Możesz powiększyć kafelki kliknięciem
Da się ustalić więcej detali na temat Gustava – mógł być to konkretnie Gustav Robert Karl Parg, który urodził się 18 listopada 1896 roku w Krzekowie, a jego żoną 11 lutego 1922 roku została pani Martha Mathilde Auguste Spoth, jaka urodziła się 9 grudnia 1901 roku w Mierzynie (Möhringen). Oczywiście, jak wielu w jego wieku tak i Gustav był wcielony do armii w trakcie I Wojny Światowej i tu poznajemy inny wątek. W Krzekowie urodził się też Gustav Parg, ale możliwe że inny członek rodziny – 30 sierpnia 1878 roku – lekko ranny na froncie I Wojny Światowej. Dlatego też pojawia się problem z jasnym ustaleniem późniejszego właściciela. Gustav w momencie, gdy występuje jako właściciel willi o dzisiejszym adresie Szeroka 63 miałby około 26 lat. Wskazówkę o ojcu daje nam drugie imię – Karl. Znajdujemy rodziców Gustava urodzonego w 1896 roku w Krzekowie – Carl Parg oraz Emilie Parg z domu Hammel. Pozwala nam to mocno przypuszczać dość trafny wątek i rozwiązać zagadkę.
Rodzina Parg musiała żyć w Krzekowie od przynajmniej połowy XIX wieku. Ojcem Gustava był konkretnie Carl Friedrich Albert Parg, który później przeniósł się do Stobna (Stöven), a urodził się w Krzekowie 14 grudnia 1855 roku. Ojcem (dziadkiem Gustava) był Gottlieb Parg, a matką (babką Gustava) Louise Parg z domu Fischer. Żyli do śmierci w Krzekowie. Wiemy też, że matka Gustava zmarła przed swoim mężem – ten zmarł na krótko przed końcem wojny, 15 lutego 1944 roku o 7 rano w swoim domu. Temat ostatniego właściciela bogato zdobionego domu Szeroka 63 należał do „kabaretu skeczów męczących”, by spróbować ustalić losy starszego i młodszego Gustava. O zmianie właścicielstwa na młodszego Gustava może świadczyć śmierć Wilhelmine, w 1920 roku. Rodzina ta była dość duża, bo dziadkowie Gustava również mieli sporo dzieci, podobnie jak i jego ojciec. Prócz nich w Krzekowie żyła jeszcze inna część rodziny Parg, jaka też dorobiła się całej masy potomków. Oczywiście, nie wszystkie dzieci dały radę przeżyć swoje dzieciństwo i dorosnąć.
Dzisiaj – w 2024 roku – zabytkowy dom dalej ciekawi lekko żółtym kolorem i nieźle zachowaną elewacją. Jednak od ostatniego remontu tego budynku musiało minąć przynajmniej dobre kilkanaście lat lub znacznie więcej – jak detale trzymają się dobrze, tak z niektórych stron budynku widać już niewielkie ubytki i zacieki.
Szeroka 63 w Krzekowie, niedawno
Z jednej strony nie ma się, co dziwić, że każdy przedsiębiorca chce jakoś dotrzeć do klienta – ale jednak stary zabytkowy płot otaczający dom jest oklejony bannerami reklamowymi. Między innymi w 2024 roku działa tu SP Auto (Stacja Kontroli Pojazdów z wjazdem od Żołnierskiej), usługi tapicerskie, sklep budowlany ELBUD. Ta ostatnia widnieje też na zdjęciach z 2011 roku. Na zabytkowym długim budynku od Żołnierskiej wisi też szyld Si Scandinavian Interiors. Niestety, w opracowaniu willi z uwagi na duży ruch za nią nie wszedłem do wnętrza kompleksu zabudowy, ale może i to się kiedyś zaktualizuje o więcej fotografii do galerii. W spacerze przez Krzekowo zatrzymanie się pod adresem Szeroka 63 powinno być obowiązkiem dla każdego fana „starego”.
Mimo sporego ruchu pojazdów przy ulicy Szerokiej lekko żółto-kremowy tynk dawnej willi pana Schmidt i pana Parg trzyma się do 2024 roku nieźle i utrzymuje kolor! 🙂 Właścicielom dziś nie pozostaje nic innego niż życzyć tego, by dom był w jak najlepszym stanie przez wiele kolejnych lat. No i może lekkiego liftingu… 😉 Na temat Krzekowa było już kilka postów – jeden z nich znaleźć można w bloku z dodatkowym postem obok lub najlepszym wyjściem jest użycie mapy lokalizacji poniżej, gdzie pinezki wskazują opisane miejsca i lokalizacje.
I powiem Wam, że to na pewno nie koniec tematu z Krzekowa 😉 Wrócę tu!
Widzę BŁĄD, mam sugestię!
Ostatnia aktualizacja 11 miesięcy temu
Możesz zgłosić problem lub propozycję rozwinięcia guzikiem poniżej albo dołącz do nas na forum dyskusyjnym.
Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę postu!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!
Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć „Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Kliknięcie w ikonę pokaże Ci miniaturę i tytuł.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.