z dawnego Krzekowa stoi przy miejscu, które niewielu zna z nazwy. Niewielkie rondo w Krzekowie ma swojego patrona - jest nim ksiądz Piotr Pryma, a nazwę nadano w 2011 roku. Był organizatorem wielu akcji charytatywnych i przez 15 lat tworzył szczeciński Caritas. Tuż obok ronda znajduje się zabytkowy dom Szeroka 63 mający ciekawą i zawiłą historię dawnego właściciela.
Kliknij i rozwiń spis treści
Dawne Krzekowo było dość mocno oddalone od typowej zabudowy szczecińskiej – przez dekady po II Wojnie Światowej staje się coraz bardziej „wchłonięte” w tkanką miejską, chociaż wciąż zachowuje swój stary urok. Gdzie on jest? Ulica Szeroka otoczona jest starymi drzewami, a po bokach ulicy do dziś znajdują się budynki pamiętające koniec XIX wieku. Większość jest w dobrym stanie, niektóre są przebudowane i nieco mniej przypominają oryginały, niestety też część nie przetrwała do dzisiejszych czasów. Jednym z najładniejszych budynków Krzekowa jest willa stojąca na rogu Szerokiej i Żołnierskiej – posiadająca w 2024 roku charakterystyczne żółte elementy. Wielu mieszkańców okolicy zawsze zawiesi oko na budynku, czekając na autobus na pobliskim przystanku. Dzięki dawnym księgom, dokumentom i źródłom możemy zajrzeć do historii tego domu – zobaczyć kim był jego dawny właściciel, czym się zajmował oraz skąd pochodził.
Kreckower Dorfaue i Dorfstraße
Budynek znajduje się przy głównej ulicy Krzekowa (dawnego Kreckow Kreis Randow), które było osobną w stosunku do Szczecina wielowiekową wsią. W latach dwudziestych i trzydziestych wydzielono osobną numerację i przypisanie domów do konkretnych ulic – wcześniej główną ulicą północ-południe była typowa Dorfstraße, czyli ulica Wiejska, podobnie jak w masie innych wsi i miasteczek. Numer Szeroka 63 został „odziedziczony” po numeracji przedwojennej, ta jednak uległa jeszcze wcześniej zmianie. Numer 63 stanowiło całe gospodarstwo zawierające poza willą dwa budynki w sieni oraz długi pochodzący z najwcześniej 1888 roku długi budynek przy Żołnierskiej – ten był w górnej części wykorzystywany niedawno na mieszkania. Jest ciekawą zachowaną konstrukcją z uwagi na użycie głazów do dolnej części i cegieł do górnej.
Ferdinand Schmidt
Pierwszym właścicielem po wybudowaniu willi – zgodnie z rokiem uwiecznionym nad wejściem (1898) mógł być Ferdinand Schmidt, był w 1910 roku wymieniany jako gemeindevorsteher, czyli przewodniczący społeczności w Krzekowie. Nic dziwnego, w końcu chatę to miał niezłą 😉 Przed 1898 rokiem na miejscu willi stał najprawdopodobniej inny budynek – narożnik dzisiejszej Szerokiej i Żołnierskiej na mapie z około 1888 roku jest zabudowany w bardzo podobnym kształcie. Możliwe, że stał tam wtedy starszy dom, a aktualny zbudowano na jego miejscu. W księgach podaje się, że działało tam również biuro społeczności z kasą oraz lokalna zdrowotna kasa ubezpieczeniowa. W 1910 roku pan Ferdinand Schmidt posiada też numer 41 (sąsiedni na północ) i inne nieruchomości, gdzie co ciekawe pracuje Karl Parg. Ten okaże się ojcem poniższego. Rodzina ta w 1910 roku jest właścicielem numerów 16 i 17 o ówczesnej numeracji (detale niżej), a pan Gustav Parg przejmie opisywaną willę Szeroka 63 (numeracja z okresu wojny i po niej) około 1920 roku. Był wtedy młodym człowiekiem, miał około 24 lat. Ciekawe jest to, że dom Szeroka 63 pustoszeje około 1920 roku, a chwilę później właścicielem jest już Gustav Parg, z początku podany z „literówką” (parz).
🔍︎ Możesz powiększyć kafelki kliknięciem
Gustav Parg
Właścicielem od początku lat dwudziestych i okresie II Wojny Światowej był rolnik i właściciel sporego gospodarstwa rolnego Gustav Parg. Co ciekawe, chwilowo po jego przejęciu willi żyją tam dość interesujący ludzie – baron i dowódca Perch von Ascheberg i G. Berens von Rautenfeld. Ten drugi ród był dość znaczący. Nie był jedynym członkiem rodziny, która mogła być w Krzekowie znacznie większa – pani Martha Parg była właścicielem domu o numerze 35, a sam Gustav był jeszcze właścicielem numeru 30, 31, 36. Można śmiało podejrzewać, że był dość majętnym człowiekiem mając dwa budynki mieszkalne oraz starą willę z całym gospodarstwem i pracownikami. Tu warto wspomnieć zmianę numeracji, jaka nastąpiła, gdy krzekowska Dorfstraße zmieniła się w Dorfaue – to wciąż ulica Szeroka dzisiaj, ale ówcześnie miała inne numery. Opisywana willa zmieniła się z Dorfstraße 61 na Dorfaue 63. Jeszcze bardziej „wstecz” – w latach trzydziestych i wcześniej nieruchomości należące do rodziny nazywane były od nazwiska, np. Parg’sches Haus. I były to kolejno Dorfstraße 16, 17 (sąsiadujące z dawną szkołą) oraz 42.
Jako ciekawostkę można dopisać, że mieszkańcy dzisiejszego adresu Szeroka 63 (42 -> 61 -> ostatecznie 63) wymieniani są też jako mieszkańcy innych adresów pana Parg. Dodatkowe ślady tego właściciela to wspomniana pani Martha Parg, ale również w 1910 roku pojawia się w Krzekowie pani Wilhelmine Parg z domu Mandelkow – te nazwisko pojawia się również w Krzekowie wielokrotnie. Pani Wilhelmine urodziła się 17 grudnia 1844 roku w Polchow (Pilchowo), a zmarła 15 listopada 1920 roku.
Na tej stronie nie ma reklam, treści sponsorowanych, płatnych ani irytujących okien. Wysokiej jakości zdjęcia, grafiki, serwer, domenę i licencje utrzymujemy wyłącznie z Waszych wpłat.
Wszystkie informacje oraz detale znajdziesz na stronie Galerii Wspierających.
W imieniu redakcyjnego kiciucha dzięki za rozważenie wsparcia 💝
Wirtualna karma
Redakcyjny kiciuch i jego pełna miska- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Mini Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Wirtualna piona! Dzięki takim ludziom jak Ty możemy opłacać licencje, serwer oraz domenę.
Na serwer
Koszty, licencje... 💝- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Średni Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem
Zdecyduję samemu
Dzięki za 5 zł lub nawet 500 zł!- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym zależna od kwoty (Mini 50+, Średni 100+, Wielki 200 +)
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem przy wsparciu od 100 zł
🔍︎ Możesz powiększyć kafelki kliknięciem
Da się ustalić więcej detali na temat Gustava – mógł być to konkretnie Gustav Robert Karl Parg, który urodził się 18 listopada 1896 roku w Krzekowie, a jego żoną 11 lutego 1922 roku została pani Martha Mathilde Auguste Spoth, jaka urodziła się 9 grudnia 1901 roku w Mierzynie (Möhringen). Oczywiście, jak wielu w jego wieku tak i Gustav był wcielony do armii w trakcie I Wojny Światowej i tu poznajemy inny wątek. W Krzekowie urodził się też Gustav Parg, ale możliwe że inny członek rodziny – 30 sierpnia 1878 roku – lekko ranny na froncie I Wojny Światowej. Dlatego też pojawia się problem z jasnym ustaleniem późniejszego właściciela. Gustav w momencie, gdy występuje jako właściciel willi o dzisiejszym adresie Szeroka 63 miałby około 26 lat. Wskazówkę o ojcu daje nam drugie imię – Karl. Znajdujemy rodziców Gustava urodzonego w 1896 roku w Krzekowie – Carl Parg oraz Emilie Parg z domu Hammel. Pozwala nam to mocno przypuszczać dość trafny wątek i rozwiązać zagadkę.
Rodzina Parg musiała żyć w Krzekowie od przynajmniej połowy XIX wieku. Ojcem Gustava był konkretnie Carl Friedrich Albert Parg, który później przeniósł się do Stobna (Stöven), a urodził się w Krzekowie 14 grudnia 1855 roku. Ojcem (dziadkiem Gustava) był Gottlieb Parg, a matką (babką Gustava) Louise Parg z domu Fischer. Żyli do śmierci w Krzekowie. Wiemy też, że matka Gustava zmarła przed swoim mężem – ten zmarł na krótko przed końcem wojny, 15 lutego 1944 roku o 7 rano w swoim domu. Temat ostatniego właściciela bogato zdobionego domu Szeroka 63 należał do „kabaretu skeczów męczących”, by spróbować ustalić losy starszego i młodszego Gustava. O zmianie właścicielstwa na młodszego Gustava może świadczyć śmierć Wilhelmine, w 1920 roku. Rodzina ta była dość duża, bo dziadkowie Gustava również mieli sporo dzieci, podobnie jak i jego ojciec. Prócz nich w Krzekowie żyła jeszcze inna część rodziny Parg, jaka też dorobiła się całej masy potomków. Oczywiście, nie wszystkie dzieci dały radę przeżyć swoje dzieciństwo i dorosnąć.
Dzisiaj – w 2024 roku – zabytkowy dom dalej ciekawi lekko żółtym kolorem i nieźle zachowaną elewacją. Jednak od ostatniego remontu tego budynku musiało minąć przynajmniej dobre kilkanaście lat lub znacznie więcej – jak detale trzymają się dobrze, tak z niektórych stron budynku widać już niewielkie ubytki i zacieki.
Szeroka 63 w Krzekowie, niedawno
Z jednej strony nie ma się, co dziwić, że każdy przedsiębiorca chce jakoś dotrzeć do klienta – ale jednak stary zabytkowy płot otaczający dom jest oklejony bannerami reklamowymi. Między innymi w 2024 roku działa tu SP Auto (Stacja Kontroli Pojazdów z wjazdem od Żołnierskiej), usługi tapicerskie, sklep budowlany ELBUD. Ta ostatnia widnieje też na zdjęciach z 2011 roku. Na zabytkowym długim budynku od Żołnierskiej wisi też szyld Si Scandinavian Interiors. Niestety, w opracowaniu willi z uwagi na duży ruch za nią nie wszedłem do wnętrza kompleksu zabudowy, ale może i to się kiedyś zaktualizuje o więcej fotografii do galerii. W spacerze przez Krzekowo zatrzymanie się pod adresem Szeroka 63 powinno być obowiązkiem dla każdego fana „starego”.
Mimo sporego ruchu pojazdów przy ulicy Szerokiej lekko żółto-kremowy tynk dawnej willi pana Schmidt i pana Parg trzyma się do 2024 roku nieźle i utrzymuje kolor! 🙂 Właścicielom dziś nie pozostaje nic innego niż życzyć tego, by dom był w jak najlepszym stanie przez wiele kolejnych lat. No i może lekkiego liftingu… 😉 Na temat Krzekowa było już kilka postów – jeden z nich znaleźć można w bloku z dodatkowym postem obok lub najlepszym wyjściem jest użycie mapy lokalizacji poniżej, gdzie pinezki wskazują opisane miejsca i lokalizacje.
I powiem Wam, że to na pewno nie koniec tematu z Krzekowa 😉 Wrócę tu!
Widzę BŁĄD, mam sugestię!
Ostatnia aktualizacja 2 tygodnie temu
Możesz zgłosić problem lub propozycję rozwinięcia guzikiem poniżej albo dołącz do nas na forum dyskusyjnym.
Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę postu!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!
Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć „Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Kliknięcie w ikonę pokaże Ci miniaturę i tytuł.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.