Stanowili Polacy. Daje to od 2 do 3 tysięcy osób. Inni mogli mieć polskie korzenie - mogły wskazywać na to nazwiska, przypominające polskie lub relacje rodzinne. Matką postaci opisanej poniżej była Marianna Moszynska, według jego aktu ślubu. Brzmi polsko? Trochę tak!
Często zajmując się historią Szczecina słyszę zarzut, że 99% moich publikacji dotyczy niemieckiego miasta lub Niemców, jako dawnych mieszkańców. Cóż, czasy powojenne są albo nam świetnie znane i byłoby to powtarzaniem czegoś, co ktoś skomentowałby słowami „tak było, pamiętam” albo jest to nieco trudniejsze – pierwsze lata po wojnie są dość słabo udokumentowane oraz zachowane w źródłach do dziś. Również, jestem jednym z może kilku (albo kilkunastu?) mieszkańców Szczecina, którzy stale domagają się upamiętnienia polskiego towarzystwa, jakie działało w mieście, a nie wyłącznie oficjalnego konsulatu przedwojennej Polski. Wśród swoich historycznych poszukiwań trafiam na nazwiska, które brzmią na bardzo mocno polskie – zawierają „nasze łamańce” (Chrz, Szerz i tym podobne), jakie przeciętnemu Niemcowi byłoby niezwykle trudno wymówić. Zapisuję te nazwiska i próbuję odnaleźć korzenie tych osób.
O jednej z takich postaci możesz poczytać w bloku z dodatkowym postem poniżej. Dzisiejszego bohatera postu zapisywano tak różnie, że urzędnik niemiecki w Szczecinie musiał mieć wielkie oczy próbując zapisać ówczesnego „Brzęczyszczykiewicz”. Postacią jaka kryje się za krótkim opracowaniem był Ladislaus Czyzykowski, albo możliwe że Władysław Czyżykowski. Niemcy w przypadku polskich „znaczków” często dodawali je do kolejnych liter – i tak zapisywano y jako ÿ, chociaż nie było to wyjątkiem dla nas, bo nawet nazwiska rdzennie niemieckie też czasami zdarzały się zapisane z użyciem litery ÿ. Jego dokumenty z przeszłości wskazują na możliwie polskie korzenie, chociaż musimy pamiętać, że wiele osób pochodziło albo z mieszanych albo z zniemczonych zaborami rodzin. Ladislaus wybrał na żonę kobietę o prawdopodobnie niemieckim nazwisku, ale jego matka mogła być Polką, podobnie jak ojciec. Kim był w Szczecinie? Gdzie żył? Czym się zajmował?
Dziękujemy za WASZE wsparcie! 💝
Ladislaus urodził się 26 czerwca 1867 roku w dawnej wsi Gruntowitz Kreis Wongrowitz, na dzisiejsze to wieś Gruntowice lekko na północ od Janowca Wielkopolskiego i Gniezna. Ojciec mieszkał w dniu ślubu swojego syna w Poznaniu. Jego ojcem był Marcellus Czyzykowski, a matką kobieta o dość polsko zapisywanym imieniu Maryanna Czyzykowski. Co bardzo ważne i co może wskazywać na jego polskie pochodzenie to nazwisko jego matki – z domu była to Maryanna Moszynska. Co ciekawe, niemal na urodziny Ladislaus dostał „prezent” – poślubiła go 23 czerwca 1902 roku pani Maria Johanna Magdalena Schiffer, urodzona 31 marca 1878 roku w Szczecinie. Niestety jego rodzinę spotkała tragedia, jaka często przydarzała się w dawnych czasach – z małżeństwa urodził się Alfred Felix Johannes Czyzykowski, zmarły prawdopodobnie krótko po urodzinach, 25 kwietnia 1903 roku w Szczecinie. Rok później – 13 marca 1904 roku na świat przyszła córka Anna Maria Margarete Czyzykowski. Warto zwrócić uwagę na imię – Maria – w Niemczech częściej stosowano imię Marie. W Szczecinie żył jeszcze prócz bohatera postu Claus Czyzykowski, któremu urodziła się córka Maria Johanna Magdalena Czyzykowski. Jednak według dokumentów Ladislaus mógł kryć się pod tym imieniem. Z zawodu widnieje jako urzędnik egzekucyjny magistratu. Pracę w Szczecinie rozpoczyna dość młodo – w wieku lekko ponad 25 lat, na początku XX wieku, około 1903 roku. Gdzie mieszkał? Po rozpoczęciu pracy w mieście żył pod dawnym adresem Blücherstraße 4a, najpierw na I, a później na II piętrze. Dziś adres ten znajdowałby się niedaleko urzędu miasta, to blok Wąska 4-5 na roku z Niedziałkowskiego. Warto wspomnieć, że początkowo znajdowała się tu willa, którą następnie zastąpiła narożna kamienica w ciągu z innymi adresami. Gdy do budynku wprowadzał się Ladislaus Czyzykowski, była to już prawdopodobnie zwarta zabudowa. Kamienice poszły w gruzy w czasie wojny.
Na początku lat trzydziestych Ladislaus przechodzi na emeryturę, wciąż mieszka pod opisanym adresem. Łącznie będzie mieszkać tu około 40 lat, do momentu zniszczenia narożnika.
Żona Ladislausa – Maria Johanna Magdalena Czyzykowski – zmarła 29 maja 1938 roku w Szczecinie. Dość młodo, miała 60 lat. Niestety, ale los sprawił, że Ladislaus Czyzykowski pozostawił grób swojej żony w Szczecinie – zmarł już po II Wojnie Światowej, 3 grudnia 1954 roku w Rostocku, przy tamtejszej Schliemannstraße 40, o 6:40 nad ranem, powodem był udar mózgu. Ciekawostką jest, że pod tym samym adresem żyła w 1950 roku Marianne Schöpke, z domu Czyzykowski. Córka? Matka po zmianie nazwiska po ponownym ślubie musiałaby mieć niemal 100 lat…
Ciężko stwierdzić, czy miał jasno polskie pochodzenie (po matce bardzo możliwe), ale po 40 latach życia w niemieckim ówcześnie Szczecinie z pewnością doskonale mówił po niemiecku i możliwe, że bardziej był związany z tym językiem oraz krajem, niż ze zmieniającymi się granicami. Również musimy pamiętać, że nawet jeżeli miał polskie korzenie i był ich świadomy lub nawet mógł porozumiewać się po rodzicach w tym języku, przez polskie władze i Rosjan mógł być uznany za wroga. Mimo wszystko, był jednym z dawnych mieszkańców Szczecina, którego kurz zapomnienia został przynajmniej na chwilę zdmuchnięty 🙂
Widzę BŁĄD, mam sugestię!
Ostatnia aktualizacja 4 miesiące temu
Możesz zgłosić problem lub propozycję rozwinięcia guzikiem poniżej lub dołącz do nas na forum dyskusyjnym.
Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę postu!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!
Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć „Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Kliknięcie w ikonę pokaże Ci miniaturę i tytuł.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.