Wielu z Was spaceruje po Lasku Arkońskim i zagląda na ruiny leśniczówki na wzgórzu. Wczoraj w spacerze minąłem z 10 osób - z wózkami dziecięcymi, paru rowerzystów i parkę z Nowogardu. Leśniczówka to popularne miejsce dreptania, szczególnie w urokliwą jesień. Jednak... Co tam się działo? Właścicieli w zaledwie półwieczu istnienia leśniczówki było kilku, a zatrzymano tam nawet mordercę!
W różnych zakątkach internetu podaje się, że leśniczówka Forsthaus Eckerberg powstała około 1879 roku – to raczej nie jest dokładna data powstania, z racji że leśniczówka nie jest oznaczana na lekko późniejszych mapach, z około 1888 roku. Dzisiaj jej ruiny pokrywa las. Jeszcze sto lat temu leżala ona pośród niezbyt gęstego lasku, który miejscami stanowiły również łąki. W końcu XIX wieku leśniczówka znajdowała się na skraju – obszar między dzisiejszym wybiegiem dla psów przy Chopina, a niemal jeziorem Goplana był pokryty łąkami, a nie lasem. Urokliwa brukowana ścieżka prowadząca od Chopina do Arkonki leżała pośród łąk, dziś skrywają ją drzewa. Pewne jest, że Forsthaus Eckerberg (Leśniczówka Arkońska) istniała na przełomie XIX i XX wieku, kiedy pojawiają się wysłane z tych czasów pocztówki, zaś w 1905 roku przy okazji otwarcia pobliskiej Wieży Quistorpa (Quistorpturm) w leśniczówce odbyła się uroczystość z udziałem Martina Quistorpa, o tym wydarzeniu kawałek niżej. Z dawnych fotografii i grafik można też wnioskować, że leśniczówka została powiększona o część północną. Określenia spotykane w starych przewodnikach miejskich, podpisach na pocztówkach oraz w dokumentacjach są różne – była to Forsthaus Eckerberg bei Stettin oraz Forsthaus Eckerberg in den Quistorpschen Anlagen, gdy obszar ciągnący się od Jasnych Błoni dalej przez Las Arkoński określano Parkiem Quistorpa. Tu zaznaczmy – ojca szczecińskiej części – Johannesa, a nie jego syna – Martina.
Główny budynek stanowił front, na który wchodziło się tuż obok dzisiejszego „wyjścia” z wąwozu, obok zachowanych schodów. Następne części leśniczówki, jaka działała również jako restauracja znajdowały się po bokach i w głębi – można podejrzewać, że zostały krótko później dobudowane. Front posiadał długą i zdobioną drewnem werandę, zaś we wnętrzu dominowało jasne drewno oraz elementy myśliwskie. Przed obiektem oraz na podwyższeniu znajdowały się stoliki oraz ławki. Elementem charakterystycznym był też wielki witraż lub okno w północnej części budynku, złożone z kilku części, szacunkowo mające 4 metry średnicy, jakie znajdowało się nad czterema innymi oknami – patrz galeria. Dawna Forsthaus Eckerberg (Leśniczówka Arkońska) jest zaznaczana na świeżo powojennych mapach, jednak podobnie jak wiele innych miejsc rozrywki i gastronomii na przedmieściach popadła w ruinę, aż ostatecznie została rozebrana. Dziś miejsce po Forsthaus Eckerberg to bardzo popularny punkt spacerów po Lesie Arkońskim i okolicach. Niewiele w szczecińskiej sieci znaleźć można informacji o dawnych zarządcach restauracji! Czas to zmienić!
Otto Rühlke – pierwszy właściciel?
Właścicielem przez wiele dekad obiektu, jaki w 1945 roku pojawia się pod nazwą Leśniczówka Arkońska był wspomniany Martin Quistorp – syn słynnego Johannesa, jakiego szczecinianie mogą kojarzyć dzięki ruinom wieży w Lasku Arkońskim. Później – w 1925 roku – okolica przechodzi na własność miasta, w podarunku od wspomnianej postaci. Właścicielem również leśniczówki zostaje miasto Szczecin. Jednym z najwcześniejszych i prawdopodobnie pierwszych zarządców Forsthaus Eckerberg w imieniu miasta mógł być Otto Röhlke – uwieczniony na pocztówce, na której widzimy leśniczówkę jeszcze przed jej możliwą rozbudową – patrz galeria i pocztówka z Sediny. Niestety na temat tej postaci nie znalazłem nic. Pojawia się wątek z początku XX wieku, gdy otwarto pobliską Wieżę Quistorpa – fragment opisuje wydarzenie z 14 maja 1904 roku.
Cytat opisujący wydarzenie z książki Damiana Kolassy "Wieża Quistorpa", strona 41
Aby uczcić otwarcie wieży, Pan Martin Quistorp, zaprosił wczoraj o godzinie 4 do leśniczówki Eckerberg członków rodziny i grono przyjaciół. Jak w przypadku wszystkich tego typu uroczystości, częścią "rodziny byli również długoletni urzędnicy, kierownicy fabryk, mistrzowie rzemiosła i robotnicy reprezentowani przez delegacje z zakładów i fabryk Quistorpa, dlatego liczba świętujących wzrosła do ponad 300 osób. (...) Po krótkim zwiedzaniu uczestnicy wrócili do leśniczówki Eckerberg i na zaproszenie Quistorpa wzięli udział w bankiecie, na którym oprawę muzyczną zapewniła orkiestra artyleryjska.
Hermann Götz
W pierwszych księgach szczecińskich obejmujących majątek Eckerberg jako zarządzający Forshaus Eckerberg widnieje Hermann Götz, również zapisywany jako Hermann Goetz. Pojawia się od 1910 roku. „Zdążył” się zapisać w księgach adresowych – konkretnie był to Hermann August Ferdinand Götz, który urodził się około 1833 roku, a zmarł akurat kiedy pojawia się pierwsza księga zawierająca majątek Eckerberg w granicach miasta – 17 października 1913 roku. Pan Hermann pochodził spod Szczecinka, urodził się w dawnych Bärwalde Kreis Neustettin, czyli dzisiejszej wsi Barwice. Jego ojcem był Gottfried Götz, matką zaś Henriette Charlotte Götz z domu Grütz. Niewiele się jej nazwisko zmieniło 🙂 Wdową po właścicielu Leśniczówki Arkońskiej (Forsthaus Eckerberg) została pani Anna Götz z domu Frehde. Po śmierci męża przeprowadziła się na dzisiejszą ulicę Słowackiego. Na starość zamieszka na dzisiejszej Księżnej Salomei, dawnej Neue Straße 5b. Pani Anna dożyła czasów II Wojny Światowej. Przeżyła męża o przynajmniej trzy dekady.
Eduard Retzlaff
Po powyższym zarządcą Forsthaus Eckerberg zostaje kupiec Eduard Retzlaff, którego historia jest od urodzenia związana z okolicami, w jakich później żył. Tu warto zaznaczyć – kupiec, a nie Emil, który był właścicielem znanych ówcześnie linii żeglugowych. Według ksiąg Eduard zamieszkiwał piętro leśniczówki i faktycznie był leśnikiem. Konkretnie był to Eduard August Conrad Retzlaff.
Urodził się 11 listopada 1872 roku w dawnym majątku Zabelsdorf Kreis Randow (Niebuszewo), a w wieku 51 lat poślubił mającą 45 lat żonę – była nią pani Marie Auguste Emilie Ladewig, która według baz genealogicznych zmarła 9 marca 1918 roku. Zapisywana w księgach jako Ladwig. Ta jednak pojawia się w księgach dłużej. Eduard wziął ślub ponownie 11 września 1924 roku w Szczecinie. Nie było to pierwsze małżeństwo Eduarda – wcześniej była nią Anna Pauline Wilhelmine Ladwig. Ta pochodziła z Seefeld w Saatzig na Pomorzu. W oczy rzuca się podobieństwo nazwisk, prawda? Okazuje się, że to najprawdopodobniej niesamowity przypadek lub zależność rodzinna – ojcem zmarłej wcześnie Anny był Ernst Friedrich Wilhelm, zaś ojcem drugiej żony o tym samym nazwisku (Marie Auguste) był… Carl August Ludwig Retzlaff. Koligacje rodzinne są tu bardzo zawiłe.
Z wcześniejszego małżeństwa pana Eduarda urodziła się czwórka dzieci:
- Ernst Hermann Eduard Retzlaff (21 czerwca 1904 roku), data śmierci i losy nieznane.
- Emmÿ Annemarie Retzlaff (15 stycznia 1907 roku) w majątku Eckerberg-Lindenhof (wg bazy genealogicznej, nieistniejąca restauracja przy Syrenich Stawach), zmarła 28 października 1938 roku w Szczecinie, z dopiskiem „Epilepsja”.
- Gerhard Karl Wilhelm Retzlaff (29 października 1909 roku) w majątku Eckerberg-Lindenhof (wg bazy genealogicznej), zmarły 16 lutego 1945 roku w obozie wojskowym w Rosji, według źródła na Syberii.
- Helene Luise Emilie Retzlaff (12 stycznia 1913 roku), która zmarła między 17 i 30 marca 1994 roku w Szwecji.
Dzięki księgom adresowym wiemy, że w leśniczówce od okresu I Wojny Światowej mieszkała prawdopodobnie do śmierci wraz z mężem pani Marie Ladwig. W kolejnych latach, gdy przestaje być zarządcą leśniczówki, zostaje ogrodnikiem i mieszka przy dzisiejszej Wyzwolenia. Ojciec rodziny i jeden z zarządców szczecińskiej Forsthaus Eckerberg (Leśniczówka Arkońska) zmarł chwilę po wojnie – 4 września 1946 roku. Bardzo prawdopodobne, że w Szczecinie pozostawił groby córki i pierwszej żony, jakie zmarły wcześniej.
Wątek powojenny rodziny Retzlaff i Iburg
W maju 2024 roku otrzymałem maila od potomków. Wyjaśnili oni i załączyli poniżej dodaną fotografię, że Eduard z żoną oraz dziećmi uciekli do Szwecji w 1945 roku. To potwierdza również wzmiankę z baz genealogicznych, że pani Helene zmarła już w Szwecji. Rodzina wyjaśniła wątek dalej – pani Helene Luise Emilie Retzlaff, czyli córka zarządcy Lindenhof i Forsthaus Eckerberg wyszła w 1934 za mąż. Jej wybrankiem serca został kupiec Rudolf Friedrich Theodor Iburg. Byli właścicielami (nie jedynymi na przestrzeni dekad) domku pod dawną ulicą Dürerwerg 13, dziś to istniejący i wyremontowany dom pod Waryńskiego 13. Rodzice pana Rudofla – męża Heleny, a córki Eduarda (zarządcy) – posiadali swój sklep pod dawną Kreckowerstraße 97, a dzisiejszą Mickiewicza 97, prawdopodobnie w miejscu, gdzie był bank, następnie sam bankomat, a w 2024 roku znajduje się… sklep z balonami 😉 Po wojnie pani Helene i Rudolf otworzyli sklep w Szwecji, który następnie przejęli potomkowie – ojciec pana, jaki wysłał mi detale i fotografie, a także on sam. Planują wizytę w Szczecinie, połączoną ze zwiedzaniem miasta oraz udaniem się do miejsc, gdzie żyli ich przodkowie w 2025 roku.
Gustav Pohlmann
Eduard Retzlaff będzie właścicielem do 1925 roku, gdy wtedy pojawia się ktoś nowy. Podszczecińskie lasy należą do pięknych i takie stanowisko mógł mieć również kolejny właściciel! 🙂 Dlaczego? Zarządcą w imieniu miasta Szczecin miejscem nazwanym Forsthaus Eckerberg (Leśniczówka Arkońska) zostanie Gustav Pohlmann, jaki wcześniej był zarządcą nieodległego Kurhaus Eckerberg (dziś schronisko Brata Alberta). Przeniósł swój biznes oparty o gastronomię z domu zdrojowego do leśniczówki, która zaczyna słynąć z dobrego piwa, mięsa oraz dań rybnych. Serwowano tu również dania z dzika oraz potrawy łowieckie – można było zjeść na zewnątrz, na werandzie lub w środku budynku. Górne piętro stanowiły pokoje mieszkalne dla zarządców. Do tego leśniczówka posiadała znajdujący się w północnej części wiatrak.
Zarządcą w imieniu miasta był konkretnie Gustav August Otto Pohlmann, urodził się 14 lutego 1875 roku w Greifswaldzie. Jego ojcem był kowal Franz Pohlmann, matką Christine Pohlmann z domu Hoffmann. Rodzice przed śmiercią mieszkali w Greifswaldzie. Żoną została Elisabeth Pohlmann z domu Löben.
Pan Gustav Pohlmann umrze 30 grudnia 1940 roku o godzinie 22:45 w szpitalu miejskim w Szczecinie. Chorował według aktu zgonu na żółtaczkę i raka wątroby. Ostatni raz zamieszkiwał według aktu zgonu dawną Dunkerstraße 22a, dziś to ulica Konopnickiej na Pogodnie. Budynek o adresie 22a to ten sam, co przed wojną – stoi do dziś.
Zatrzymanie mordercy!
Niewielu z Was wie, ale do ciekawego zdarzenia doszło w Forsthaus Eckerberg (Leśniczówka Arkońska) w 1933 roku. W grudniu doszło tam do… rytualnego morderstwa, konkretniej obok – w Lesie Arkońskim. Szczegółowo ten temat opisywałem pod tym adresem. Według relacji i śledztwa dwudziestotrzyletni morderca Helmut Rindfleisch opętany przez wizję złożenia ofiary z osaczonej dziewczyny uciekł do Forsthaus Eckerberg, gdzie został zatrzymany przez pracowników i aresztowany przez policję. Następnie trafił do szpitala z uwagi na rany po próbie samobójczej. Pisała o tym wydarzeniu prasa z 1933 i 1934 roku, a także znajdujemy to potwierdzenie w dawnych aktach zgonu. Do mordu doszło 21 grudnia 1933 roku, a ofiarą była urodzona w 1902 roku Charlotte Richert. Morderca bronił się, że to ona go opętała. Helmut był również chorobliwie zapatrzony w postać aktorki – Bigitte Helm – jej fotografię nosił przy sobie, a w Charlottcie widział upatrzoną postać. Akt zgonu sporządził oficer policyjny. Ciało znaleziono 500 metrów na północ od Forsthaus Eckerberg, w lesie, przed południem, o 9:30, nie ustalono godziny śmierci.
Z dodatkowej ciekawostki – na początku lipca 1934 roku w leśniczówce bawili się również brytyjscy marynarze, którzy odwiedzili Szczecin na pokładzie okrętu HMS Leander.
Weimar Troike
Przedostatnim właścicielem Forsthaus Eckerberg (Leśniczówka Arkońska) będzie mistrz cukierniczy Weimar Troike. Przejmie miejsce w 1935 roku. Konkretniej nazywał się Weimar Emil Ernst Karl Troike i przyszedł na świat 5 marca 1895 roku. Jego ojcem był Arthur Johannes Ernst Weimar Troike urodzony 11 września 1864 roku, a matką Margarete Elise Ulrike Emma Pinnow. W trakcie II Wojny Światowej pojawia się prawdopodobnie jego brat Hans Troike, który mieszka z matką (wtedy wdową) przy dawnej Grabowerstraße 16. Dzisiaj to ulica Matejki. Kamienica ta stała na przeciwko Parku Żeromskiego na odcinku od Malczewskiego do wjazdu pod Galaxy i PŻM, została zniszczona w trakcie wojny. Krótko przed końcem wojny Weimar Troike znika ze Szczecina i przestaje być zarządcą leśniczówki aka restauracji Forsthaus Eckerberg. Jego matka – wdowa – dalej mieszka w Szczecinie i prawdopodobnie doświadczy zniszczenia swojego mieszkania.
Gottlieb Jedzig
Ostatnim zarządcą Forsthaus Eckerberg (Leśniczówka Arkońska) został w trakcie II Wojny Światowej Gottlieb Jedzig. Można uznać, że „pechowo”, bo kilka lat później będzie musiał porzucić leśniczówkę. Urodził się 25 grudnia 1885 roku poza Szczecinem, a 28 marca 1933 roku wybranką jego serca została Anna Wilhelmine Marie Lange. Przed przeniesieniem się do kompleksu leśniczówki mieszkał w połowie lat trzydziestych na dawnej Blüchterstraße 17, na II piętrze, dziś to ulica Wąska. Numer 17 nie przetrwał wojny – dzisiaj to plac obok Floating Areny i basenu SDS od strony urzędu miasta. W 1945 roku leśniczówka prawdopodobnie zostaje porzucona, a w kolejnych latach przez brak zarządzania nią oraz stan rozebrana. Nie można wykluczyć, że została też zniszczona przez rozzjan lub spalona – tu nie ma jasnych dowodów, ale pobliskie Sanatorium Arndta (przy ulicy Międzyparkowej) najprawdopodobniej spłonęło. W trakcie poszukiwań prowadzonych w 2021 roku przez stowarzyszenia Denkmal Pomorze i Archegryf odnaleziono wiele stopionych monet, stopionego szkła i metalów – potwierdzających teorię o spaleniu. Możliwe, że podobny los spotkał leśniczówkę Arkońską. Tego na razie nie potwierdzono. Pewne jest jedno – zostały po niej ruiny.
Widzę BŁĄD, mam sugestię!
Ostatnia aktualizacja 3 miesiące temu
Możesz zgłosić problem lub propozycję rozwinięcia guzikiem poniżej lub dołącz do nas na forum dyskusyjnym.
Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę postu!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!
Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć „Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Kliknięcie w ikonę pokaże Ci miniaturę i tytuł.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.