Tematem naszej podróży będą zabudowania kompleksu “Magdalenen-Stiftung” / Fundacji ‘Magdalenen’ . Była to fundacja opiekuńcza dla dziewczynek i kobiet, będące częścią ewangelickiej pomocy diakonicznej na Pomorzu, prowadzonej przez siostry diakonisa. Jego historia łączy się z instytutem Kückenmühler Anstalten.
W 1902 roku Rada Powiernicza Magdalenek w Szczecinie wraz z Radą Powierniczą Kückenmühler Anstalten nabyła tereny na Wzgórzach Rolleberg należące administracyjnie do Warsow / Warszewo – dziś to Osiedle Arkońskie-Niemierzyn.
Każdy kolejny dyrektor instytutu Kückenmühler Anstalten, był vice dyrektorem w Magdalenen-Stiftung, zaś cała dokumentacja zarządzająca znajdowała się w instytucje Kückenmühler Anstalten. Współczesny zasięg terenów fundacji to obszar między ulicami Zakole, Wszystkich Świętych , Łabędzia i Panoramiczna, czyli w większości administracyjnie osiedle Arkońskie- Niemierzyn.
Właściciel cegielni
Rady Powiernicze zakupiły obszar od właściciela cegielni Luisa Casper, na których stały stare zabudowania fabryki. Teren zaczęto uporządkowywać, rozebrano budynki cegielni z piecem i kominem, stajnie, pozostawiono jedynie jeden dom oraz niewielkie dwa budynki suszarni niekolidujące z nowymi planami. W 1906 roku rozpoczęto budowę głównego gmachu Magdalenen-Stiftung oraz pralni i stajni. Już po roku nad całym terenem górował gmach Fundacji Magdalenen-Stift, który do dziś w pełni zachowany służy opiece przy Wszystkich Świętych 66, jako Centrum Opieki nad Dzieckiem.
W momencie wprowadzenia do budynku pierwszych podopiecznych w 1908 roku budynek dysponował około 25 pokojami jednoosobowymi, 5 pokojami wieloosobowymi, pokojami dla pracowników, gabinetem, salką chorych z gabinetem pielęgniarskim oraz lekarskim, własną kuchnią z jadalnią, salą do nauki i relaksu, łaźnią, ale także oferował pokoje gościnne. Tuż za głównym budynkiem znajdowała się pralnia (dziś nieistniejący dom), w której często dziewczęta uczyły się fachu pod czujnym okiem sióstr wykonując prace na potrzeby fundacji. Zaś obok wzniesiono stajnie (nie przetrwał wojny). Dojście do wciąż rozwijającego się kompleksu znajdowało się od strony dzisiejszej ulicy Wszystkich Świętych, zaś przy starym domu po cegielni, który przekształcony został w wartownie – część budynku do dziś stoi – zrobiono bramę wjazdową, a cały kompleks otoczono płotem.
Dyrektor, pastor Bernhard Thimm
W kolejnych latach wzniesiono Dom Parafialny, Herrietten Haus, salę gimnastyczną (1927 rok), suszarnia (1937 rok), wiatę samochodową (1938 rok.), oraz wykonano m.in. łącznik pralni z głównym budynkiem (1926 rok), wybrukowano plac przed domem oraz drogi dojazdowe.
Wieloletnim Dyrektorem Magdalenen-Stiftung był Pastor Bernhard Thimm – o nim nieco więcej przy Domu Parafialnym, w dalszej części.
Na terenie instytutu były prowadzone różne zajęcia, np. szycia, szydełkowania czy ogrodnicze. Ale również odbywały się spotkania medyczne, czy też z zakresu opieki i edukacji, które wprowadzały nowoczesne metody pomocy potrzebującym. Były też prowadzone nauki dla dziewczynek. Dom w zamyśle swoich pierwszych inicjatorów miał był niczym sanatorium, później jego funkcja nieco zmieniła charakter upodabniając się do domów półotwartych z kompleksu Kückenmühler.
Na terenie placówki do 1940 roku działał też odział chorób wenerycznych ( 10 łóżek) oraz oddział położniczy (7 łóżek).
Pfarrhause, czyli Dom Parafialny
Budynek wzniesiono w 1907 roku, jako budynek użyteczności publicznej będący własnością parafii kościoła Ewangelickiego, przeznaczony na działalność społeczną, duszpasterską, oświatową, katechetyczną, charytatywną oraz opiekuńczą.
Budynek otoczony był ogrodami 
, zwrócony głównym wejściem w stronę dzisiejszej ulicy Wszystkich Świętych. Na parterze budynku znajdowało się 3 pokojowe mieszkanie (przeznaczone dla pastora zarządzającego kompleksem), salon, kuchnia, jadalnia, pokój kąpielowy z toaletą, gabinet / biuro stowarzyszenia fundacji Magdalenen. Zaś na piętrze 8 pokoi – dla dziewcząt, ale również dla sióstr zajmujących się opieką, oraz pokój kąpielowy. Pokoje na piętrze były przeznaczone przede wszystkim dla dziewcząt potrzebujących szczególnej uwagi i opieki, dla dziewcząt trudnych, agresywnych i upartych. Zapewniano im schronienie i przygotowanie do nowego, uporządkowanego życia na dłuższy czas pod kierunkiem sióstr diakonis.
, zwrócony głównym wejściem w stronę dzisiejszej ulicy Wszystkich Świętych. Na parterze budynku znajdowało się 3 pokojowe mieszkanie (przeznaczone dla pastora zarządzającego kompleksem), salon, kuchnia, jadalnia, pokój kąpielowy z toaletą, gabinet / biuro stowarzyszenia fundacji Magdalenen. Zaś na piętrze 8 pokoi – dla dziewcząt, ale również dla sióstr zajmujących się opieką, oraz pokój kąpielowy. Pokoje na piętrze były przeznaczone przede wszystkim dla dziewcząt potrzebujących szczególnej uwagi i opieki, dla dziewcząt trudnych, agresywnych i upartych. Zapewniano im schronienie i przygotowanie do nowego, uporządkowanego życia na dłuższy czas pod kierunkiem sióstr diakonis.Budynek został sfinansowany z funduszu powierniczego instytutu Kückenmühler Anstalten, jednak zarządzane przez Radę Powierniczą Magdalenenstift.
Pierwszym pastorem, który w domu zamieszkał był Bernhard Thimm.
Pastor Thimm od 30 września 1897 do 1923 r. pełnił funkcję pierwszego duchownego związku prowincjonalnego Misji Wewnętrznej, a w 1911 r. objął kierownictwo Fundacji Magdalenek, które sprawował do śmierci w 1936 r. Od 1934 roku zamieszkiwał w Domu Parafialnym ze swoją żoną, Helen. Przed objęciem kierownictwa nad całym kompleksem Magdalenen-Stiftung przez pastora Thimm, zarządzanie instytutu było w rękach Pastora Wilhelm Bernhard z Kückenmühler Anstalten. Zaś po śmierci Pastora Thimm, w latach 1937- 1940 pastorem zarządzającym był Gustav Winner. Na krótko przed wojną w budynku mieściła się siedzibą Elektrizitäts Verwertungsgenossenschaft Warsow-Rollberge- Spółdzielnia zajmująca się energia elektryczna dla rejonu Warsow-Rollberg. Swoją siedzibę w 1940 roku przeniosła do budynku przy Wasowerstrasse/ Krasińskiego 62.
Pastor Thimm od 30 września 1897 do 1923 r. pełnił funkcję pierwszego duchownego związku prowincjonalnego Misji Wewnętrznej, a w 1911 r. objął kierownictwo Fundacji Magdalenek, które sprawował do śmierci w 1936 r. Od 1934 roku zamieszkiwał w Domu Parafialnym ze swoją żoną, Helen. Przed objęciem kierownictwa nad całym kompleksem Magdalenen-Stiftung przez pastora Thimm, zarządzanie instytutu było w rękach Pastora Wilhelm Bernhard z Kückenmühler Anstalten. Zaś po śmierci Pastora Thimm, w latach 1937- 1940 pastorem zarządzającym był Gustav Winner. Na krótko przed wojną w budynku mieściła się siedzibą Elektrizitäts Verwertungsgenossenschaft Warsow-Rollberge- Spółdzielnia zajmująca się energia elektryczna dla rejonu Warsow-Rollberg. Swoją siedzibę w 1940 roku przeniosła do budynku przy Wasowerstrasse/ Krasińskiego 62.
A współcześnie, budynek dziś to ruina przy Łabędziej 15 objęty ochroną konserwatora, jeszcze dekadę temu był budynkiem mieszkalnym.
Budynki , które chce Wam nieco przybliżyć jako ostatnie, trudno odszukać na współczesnych mapach… Zniknęły bezpowrotnie w czasach wojenno-powojennych. Jednak myślę, że same obiekty i związana z nimi działalność warta jest poświęcenia jej choć jednego zdania na łamach strony…
Przenosimy się w okolice bloków przy Zakole 59-61, Zakole 63 oraz terenu dzisiejszej Szkoły Podstawowej nr 68, to tu przy drodze będącej kiedyś granicą miasta ( dziś mniej więcej ulica Wszystkich Świętych) wzdłuż ulicy prowadzącej w kierunku Rolleberg, w 1928 roku zostają wzniesione budynki należące do “Henriettenstiftes” – fundacji instytutu diakonis , które administracyjnie podlegało pod Magdalenen-Stift, a głównym pastorem był Bernhard Thimm.
Fundacja Henrittenstifes
“Henriettenstiftes” to fundacja, której korzenie sięgają 1859 roku, kiedy z inicjatywy królowej Marii Hanowerskiej, zaś nazwa została nadana na cześć babki Marii, księżnej Henriette von Nassau-Weilburg (1780-1857) , z której majątku pochodził kapitał żelazny fundacji. Celem fundacji było zbudowanie instytutu diakonis z przyległym szpitalem oraz szkolenie pielęgniarek.
I właśnie w okolicy dzisiejszego Zakola w grudniu 1928 roku wzniesiono budynek ‘Henrietten Haus’ oraz nieco wcześniej – w przebudowanych budynkach po starej cegielni Pana Luisa Casper – obiekty ‘Tuberkulosen-Genesungs Heimes’ – Gruźliczy Dom Rekonwalescencyjny.
“Henrietten Haus” to nic innego jak dom pielęgniarek sióstr diakoni. Dom jednopiętrowy z pięknie zdobionym wejściem głównym oraz ozdobną werandą wychodzącą na ogród. W piwnicy znajdowały się pomieszczenia gospodarcze, m.in. do przechowywania sprzętu inwalidzkiego, oraz kotłownia. Na piętrze 5 pokoi, z których trzy służy jako sale do nauki, kuchnią z niewielką jadalnią, salą ogólna z wyjściem na werandę i ogród, zaś na piętrze znajdowało się 8 pokoi mieszkalnych ze wspólną łazienką.
To w nim mieszkały, odpoczywały, uczyły się wymieniając doświadczeniami w zawodzie pielęgniarskim przyszłe i obecne siostry Gruźliczego Domu Rekonwalescencyjnego. Wcześniej siostry przychodziły z Magdalenen-Stiftung oraz z instytutu Kückenmühler Anstalten. Jednak z czasem zapotrzebowanie by zapewnić szpitalowi gruźliczemu stałą opiekę socjalno- pielęgniarską, a potrzeby pozostałych dwóch instytucji wciąż rosło, pojawił się dom a z nim siostry diakonistki.
Tuberkulosen-Genesungs Heimes
Czyli Gruźliczy Dom Rekonwalescencyjny, został otwarty ponad 10 lat wcześniej, od Henrietten Haus. Na uboczu w otoczeniu ogrodów, stwarzał idealne warunki do powrotu do zdrowia. W jego miejscu dawniej znajdowała się budynki suszarni starej cegielni Pana Louisa Casper, które pozostawiono w momencie rozbudowy Magdalenen-Stiftung. To w nich, po rozbudowaniu i odpowiedniemu przygotowaniu utworzono oddział szpitalny dla pacjentów z tyfusem (około 1909 wybuchła epidemia tej choroby w instytucje Kückenmühler), później w czasie I Wojny Światowej i nieco później, utworzono tu szpital wojskowy, zaś około 1918 roku Dom Rekonwalescencyjny, czyli miejsce powrotu do zdrowia po przebytej chorobie, z majątku wspólnego Kückenmühler Anstalten i Magdalenen-Stiftung.
Niestety, nie mogę Wam pokazać jak wyglądały budynki Gruźliczego Domu Rekonwalescencyjnego. Jeszcze ich nie znalazłam 
, szukam, więc temat jeszcze wróci…
, szukam, więc temat jeszcze wróci…Źródła: Archiwum Państwowe w Szczecinie, Adressbuch Stettin 1895-1941, wiki.de.
Poprawka?
Kliknij i daj znać!
Możesz znaleźć ten post na naszej grupie Facebook “Szczecin Znany i Historyczny” klikając na ikonkę po prawej stronie. Prócz tego postu znajdziesz tam wiele innych, które nie są publikowane na naszej stronie. Masz coś ciekawego w temacie historii Szczecina? Nasza grupa to właśnie miejsce dla Ciebie.
Post na FB
Skomentuj na Facebooku!