Czy znacie jakąś przedwojenną postać polską, która miała coś wspólnego z przedwojennym Szczecinem i dziś w tym powojennym ma swoją ulicę? Nietypowa historia? Dokładnie! Zygmunt Moczyński ma dziś swoją ulicę niedaleko Różanki, a żył w przedwojennym Stettinie, tutaj uczył i mieszkał. Kim był? O tym obok albo niżej! 🙂
Kliknij i rozwiń spis treści
Wiele szczecińskich ciekawych domów i willi jest anonimowa – opracowane są niemal tylko te najbardziej znane, jak Willa Lentza. Inne, jak na przykład willa w której działają Ogrody Śródmieście nie miała do tej pory żadnego większego opisu. Wśród willi są też domki mieszkalne, które za kilka lub kilkanaście lat będą obchodzić stulecie – powstały na krótko przed II Wojną Światową. Dziś zajrzymy na uliczkę, która kryje niezwykłą historię. Przygotowując temat zajrzałem na szczecińską encyklopedię Pomeranica, z ciekawości, czy coś mógłbym dodać. Okazuje się, że dzisiejszy patron opisywanej uliczki… żył przed wojną w Szczecinie. Jak to? Polak w przedwojennym Stettinie, jaki dziś w Szczecinie ma swoją ulicę?! Dokładnie tak. Wikipedia o tym nie wspomina, ale postanowiłem to sprawdzić i faktycznie – postać, która patronuje ulicy, przy jakiej stoi poniżej opisany domek żyła w Szczecinie. Zacznijmy!
Zygmunt Moczyński
Domek znajduje się pod adresem Moczyńskiego 5, a ta uliczka jest tuż obok Rajskiego Ogrodu oraz ulicy Zaleskiego, lub inaczej obok Różanki. Bardzo cicha i “zaułkowa” uliczka, która znajduje się przy jednej z głównych arterii miasta. Zygmunt Moczyński urodził się 23 lutego 1871 roku w Bydgoszczy, jego ojcem był Marcin Moczyński, matką zaś Eleonora Moczyńska z domu Holstein. Studiował w Berlinie, następnie pracując w Grudziądzu. Żoną została Maria Goebel. Najciekawsze jest to, że chciałem się panem Moczyńskim zająć, gdy zauważyłem nazwisko pana Moczygemby w księgach adresowych w trakcie innych prac – post o tym drugim dostępny pod tym adresem. Opisywana postać występuje w księgach jako Sigismund Moczinski. Później już poprawnie – Moczynski. Był nauczycielem i dyrygentem. Przed wyprowadzką ze Szczecina żył pod dawną Stoltingstraße 41, na II piętrze, czyli przy Księżnej Jadwigi. W latach dwudziestych zamieszkał w Toruniu, drugą żoną została Maria Moczyńska z domu Ratajczak, a we wrześniu 1939 roku został liderem młodzieżowej organizacji Batalion Śmierci za Wolność. Po aresztowaniu przez Gestapo w 1940 roku torturowany, ale nie złamany. Został rozstrzelany 17 września 1940 roku w Palimrach.
Theodor Mommsen
W dawnych nazwach adres Moczyńskiego 5 to Mommsenstraße 5, a patronem ulicy był Christian Mathias Theodor Mommsen, niemiecki prawnik, poeta i laureat Nagrody Nobla w roku 1902. Był również historykiem specjalizującym się w prawie rzymskim. Co ciekawe, nie był zwolennikiem władz pruskich, a także krytykował Bismarcka, a nawet był nieco represjonowany – zwolnieniami z pełnionych funkcji wykładowcy. Z drugiej jednak strony miał poglądy antypolskie i dążące do zjednoczenia Niemiec. Jedno z jego dzieł – Historia Rzymska – została wydana w języku polskim w 1880 roku. Urodził się 30 listopada 1817 roku, zmarł 1 listopada 1903 roku.
Na tej stronie nie ma reklam, treści sponsorowanych, płatnych ani irytujących okien. Wysokiej jakości zdjęcia, grafiki, serwer, domenę i licencje utrzymujemy wyłącznie z Waszych wpłat.
Wszystkie informacje oraz detale znajdziesz na stronie Galerii Wspierających.
W imieniu redakcyjnego kiciucha dzięki za rozważenie wsparcia 💝
Wirtualna karma
Redakcyjny kiciuch i jego pełna miska- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Mini Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Wirtualna piona! Dzięki takim ludziom jak Ty możemy opłacać licencje, serwer oraz domenę.
Na serwer
Koszty, licencje... 💝- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Średni Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem
Zdecyduję samemu
Dzięki za 5 zł lub nawet 500 zł!- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym zależna od kwoty (Mini 50+, Średni 100+, Wielki 200 +)
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem przy wsparciu od 100 zł
Pierwszy raz dawna Mommsenstraße 5 pojawia się w księdze z 1936 roku, a budynek o numerze 5 zamieszkują według księgi 2 główne osoby. Właścicielem domku był Franz Heinz, rolnik. Przeprowadził się z podzamcza, z kamienicy o adresie Frauenstraße 43 (III piętro), czyli z Panieńskiej. Kamienica ta stałaby, od strony Odry, na linii z zachodnim narożnikiem zamku. Franz przeprowadził się szczęśliwie – za mniej niż 10 lat z kamienicy zostaną gruzy. Wcześniej – w 1915 roku – pojawia się jako mieszkaniec Langestraße 32 (I piętro), czyli ulicy Emilii Plater, a w 1912 roku jako rentier. Żył tam do lat dwudziestych. Prócz niego w domku Moczyńskiego 5 w 1936 roku mieszkał Hans-Helmuth Gerlach, redaktor prasy państwowej. Niestety, poszukiwania pana Franza nie dały efekty – w Szczecinie żyło kilka postaci o tym nazwisku, ale żadne z nich według moich poszukiwań nie pasuje jasno do postaci, która żyła w domku Moczyńskiego 5. Mało tego! Dwóch rolników o jego imieniu i nazwisku zamieszkiwało na początku XX wieku Scheune (Gumieńce), co komplikuje poszukiwania.
Towarzysz w domku pana Franza – Hans-Hellmuth Gerlach – przeprowadził się z dawnej Mackensenstraße 111, czyli dzisiejszej Bohaterów Warszawy z narożnikiem z Garncarską. Ten żyć będzie w domku tylko chwilę, bo już druga połowa lat trzydziestych przynosi zmianę – wprowadzi się Georg Freund, doktor medycyny. O nim możemy napisać dużo więcej. W latach dwudziestych zajmował się leczeniem dzieci, zajmował się chorobami wewnętrznymi, a także był naczelnikiem lekarzy szczecińskich w kwestii sierocińców. Urodził się 8 stycznia 1874 roku w Szczecinie, jego ojcem był Louis Freund, matką Zerline Freund z domu Litten. W wieku 30 lat wziął ślub, a za męża uznała go pani Klara Eva Magdalene Kuhlo, 5 lutego 1904 roku. Niestety, jeżeli czytają to właściciele domku, to mam złą wiadomość – chociaż historycznie całkowicie naturalną. Pan Georg zmarł w domku Moczyńskiego 5 krótko przed wojną – 12 listopada 1938 roku, o godzinie 15:30. Po nim w domku mieszkać będzie wdowa, na piętrze – oznacza to, że dom zamieszkiwały minimum 3 osoby, chociaż jak pisałem wyżej, rodziny pana Heinz nie udało mi się ustalić. Będą to ostatni znani mieszkańcy domu przed 1945 rokiem.
Czasy powojenne? Cóż, niestety. Podobnie jak w masie innych budynków w Szczecinie źródeł powojennych praktycznie nie ma. Dzisiejsze? Dziś żyjemy w czasach ochrony danych osobowych oraz mocno chronionej prywatności. Jeżeli właściciele czytają te krótkie opracowanie i mają jakieś detale, którymi chcieliby się podzielić, może pamiątki po dawnych mieszkańcach, może informacje o tym kto żył tu świeżo po wojnie, a kto już nie żyje – opcja kontaktu jest na dole. Warto przypomnieć, że ochrona danych w pewien sposób nie dotyczy osób zmarłych. O nich spokojnie możemy dodać więcej detali. Otrzymałem informację od jednego z dawnych mieszkańców opisywanego domku Moczyńskiego 5, że już na lato 1945 roku został on zasiedlony przez rodzinę Bardasz, gdzie 5 października 1945 roku urodziła się siostra potomka pierwszego powojennego i polskiego mieszkańca opisywanej lokalizacji. Serdecznie dziękuję za powojenne dodatki!
Widzę BŁĄD, mam sugestię!
Ostatnia aktualizacja 5 dni temu
Możesz zgłosić problem lub propozycję rozwinięcia guzikiem poniżej albo dołącz do nas na forum dyskusyjnym.
Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę postu!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!
Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć “Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Kliknięcie w ikonę pokaże Ci miniaturę i tytuł.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.