I to od dawna! Folwark Habichtshorts zdaje się pojawiać na kartach historii od kilku stuleci. Dziś to skraj królestwa ptaków - wokół wiosną masa kaczek, w oddali słychać innych skrzydlatych. Kto tu mieszkał? Kto tu żył? Kto się tu urodził i ruszył w świat?
Są miejsca, które zatarły się nawet na mapach po II Wojnie Światowej oraz nie otrzymały swojej nazwy “urzędowej” w 1947 roku, gdy nazwy niemieckie zmieniano na polskie. Na temat opisywanej dziś lokalizacji i dawnego folwarku w polskich opracowaniach są tylko strzępy informacji. Opisując powoli podszczecińskie osady dotarłem też do nieistniejącego Habichtshorst, który leżał na północ od jeziora Świdwie.
Wśród źródeł pojawiają się wzmianki mówiące o średniowiecznym pochodzeniu nieistniejącego dziś folwarku i osady Habichtshorst – między innymi w książęcych opisach smolarni w obszarze późniejszego majątku Stolzenburg (Stolec), gdzie wśród nich wymienia się właśnie Habichtshorst. W 1551 roku książę szczeciński Filip I Wołogoski miał potwierdzić przynależności majątków w okolicy – w tym folwark w Habichtshorst pod dzisiejszym Stolcem. Następnie chronologicznie, w Archiwum Państwowym w Szczecinie zachowały się dokumenty (sygnatura 65/6/0/16/1218 i 65/6/0/16/1217) z lat 1611-1617 dotyczące nieuprawnionego wyburzenia domu w dawnej osadzie Habichtshorst. Osadę widzimy również na mapach szwedzkich z końcówki XVII wieku, a także później w XVIII wieku w opracowaniu Brüggemanna, gdzie prócz wzmianki o smolarni jest informacja o istniejącej w osadzie chacie rybackiej. W dawniejszych źródłach z nazwy znika czasami litera “s”, mimo że chodzi o to samo miejsce – Habichthorst. W poszukiwaniach należy uważać na kilka innych miejsc o tej nazwie, między innymi po niemieckiej stronie, na zachód od Gryfina. Majątek folwarku był własnością dzierżawioną, która leżała w obszarze Stolzenburg (Stolec), podzielony był na dwie części: północno wschodnią z siedmioma budynkami, z których 5 stało wokół prostokątnego placu oraz południowo wschodnią złożoną z dwóch budynków.
Dzisiaj z folwarku niewiele zostało, a dotarcie do tego miejsca wymaga od nas albo roweru albo spaceru – od najbliższej publicznej drogi do dawnego Habichtshorst mamy około półtora kilometra. Należy zaznaczyć, że mimo ubitej drogi nie jest to droga publiczna – na zjeździe z asfaltowej trasy na Dobieszczyn znajduje się wyraźny zakaz wjazdu oraz szlaban. W osadzie znajdował się piec do wypalania węgla drzewnego, smolarnia oraz pola uprawne. Dzisiejsze ledwie widoczne pozostałości po Habichtshorst leżą w lesie, który w sekcjach jest wycinany do pozysku drewna, a następnie ponownie obsadzany, cyklicznie. W kwestii zadrzewienia zmniejszyło się od północy dzisiejsze jezioro Świdwie (Neuendorfersee), zarastając lasem w północnej części. W XIX wieku folwark leżał na łąkach, nieco oddalony od najbliższych drzew.
Habichtshorst… a nazwa polska?
Nie było jej. Czy nie nadano jej po wojnie urzędowo, jak wielu innym opustoszałym, a później rozebranym osadom? Nie! Nazwy polskiej dla tej lokalizacji nie było wcale – opustoszała i najprawdopodobniej została rozebrana już przed II Wojną Światową. Lokalizacja nie pojawia się na mapach sprzed konfliktu. Pokazuje to pewną oszczędność surowców i dokładność – inne osady zlikwidowane już przed II Wojną Światową są równie dokładnie uprzątnięte. W przypadku innych osad opuszczonych w końcu II Wojny albo po konflikcie pozostawały całe gruzowiska cegieł. W przypadku Habichtshorst zostało na powierzchni tylko garść, niektóre z nich głęboko pod ściółką i mchem. Prawdopodobnie dużo więcej cegieł pozostawiono na wzgórzu, jakie pozostało po wielkim piecu węglowym. Ten jednak jest bardzo mocno zarośnięty nie tylko mchem i trawą, ale i ostrymi pnączami.
Dawni mieszkańcy Habichtshorts
W 1816 roku wg spisu w dawnym Habichtshorst miało mieszkać 15 osób, w 1835 roku podaje się 8 domów mieszkalnych i 26 mieszkańców, około 1875 roku liczba ta spada do 11 osób. W 1856 roku (Amts-Blatt) jako zarządcę podaje się nazwisko von Eickftedt-Peterswald z niemieckiego dziś Rothenklempenow.
W 1875 roku zarządzającym miał być Haafe z Dorotheenwalde. Jednym ze źródeł z nazwiskiem dawnych mieszkańców jest Königlich Preußischer Staats-Anzeiger z roku 1866. Tam znajdziemy wzmiankę o postaci nazwiskiem Carl Dumm z Habichtshorst w Kreis Randow.
Właśnie z tej lokalizacji, jaką opisuję. To się “zazębia” z inną postacią – urodzoną w pobliskim Poddyminie panią Ida Albertine Caroline Dumm. Można podejrzewać, że w osadzie te nazwisko było ówcześnie dominujące – w 1876 roku pojawia się jeszcze Anna Auguste Henriette Dumm oraz jej siostra Amanda Auguste Beate Dumm, ich matką była Wilhelmine Dumm (z domu Radowitz), a ojcem August Dumm. Kolejną postacią, jaka miała w 1876 roku zamieszkiwać osadę był Otto Wilhelm Gustav Arndt, ojcem był Heinrich Arndt, a matką Minna Arndt z domu Peter.
W osadzie miała się też urodzić Emma Marie Luise Richter, 14 marca 1876 roku. Jej ojcem był dzierżawca Johann Richter zamieszkały w 1903 roku w Pölitz (Police), a matką Anna Marie Richter (z domu Retzlaff), która przed ślubem córki zmarła w Policach. Dane Emmy pochodzą z wypisów ślubów w Kyritz.
Według leksykonu z 1885 roku ilość mieszkańców folwarku wzrosła do 22 osób. Na początku XX wieku osada zdaje się zanikać – nie pojawia się na mapach z lat trzydziestych oraz na mapie Wielkiego Miasta Szczecin. Mimo tego, wyraźnie zaznaczana jest górka po piecu węglowym, która widoczna jest do dziś – dawny Habichtshorst mocno broni swojej historii, całe wzgórze obrośnięte jest ostrymi pnączami. W przeciwieństwie do osad, które przetrwały wojnę, ale nie zostały zasiedlone folwark Habichtshorst jest dokładnie wysprzątany z cegieł. Niewiele widać też pozostałości po dawnych mieszkańcach.
Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!
Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć “Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Wiele postów znajdujących się w bliskiej odległości gromadzi się w grupy – je możesz rozdzielić kliknięciem na ikonę.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.
Poprawka?
Kliknij i daj znać!
Ostatnia aktualizacja 1 rok temu
Możesz znaleźć ten post na naszej grupie Facebook “Szczecin Znany i Historyczny” klikając na ikonkę po prawej stronie. Prócz tego postu znajdziesz tam wiele innych, które nie są publikowane na naszej stronie. Masz coś ciekawego w temacie historii Szczecina? Nasza grupa to właśnie miejsce dla kogoś takiego jak Ty!
Post na FB
Skomentuj na Facebooku lub podziel się postem ze znajomymi!