Są plany na to, by w miejscu, gdzie dawno temu znajdowała się zachodnia cegielnia majątku Neu Buchholz powstała nowa arteria drogowa. Przebiegać ma środkiem przez miejsce, gdzie kiedyś wytwarzano cegły. Jaka była historia dość mocno "rozrzuconego" obszaru Neu Buchholz i przyległych do tej lokalizacji miejsc, które często należały już do okolicznych wsi? Kto tu żył? Kto tu mieszkał?
Dzisiaj ślad po Neu Buchholz (Nowe Bukowo) praktycznie się zatarł – była to zabudowa istniejąca od okolic ulicy Kredowej, Wierzbowej, Bukowskiej, w kierunku Górnej i Ogrodniczej, z niewielką cegielnią przy ulicy Ostoi Zagórskiego. Znacząca większość dawnej zabudowy Neu Buchholz dziś nie istnieje, ale co ciekawe, przetrwały do 2023 roku niewielkie detale, które porównałem z mapami oraz sfotografowałem. Przy ulicy Górnej 21b znajdują się dwa (lub trzy wliczając przebudowany dom) obiekty mogące pamiętać stare Neu Buchholz – południowe obiekty rolnicze pasują do oznaczanych na dawnych mapach zabudowań. Kolejne części starej zabudowy (późniejszej) znajdują się na północnym zachodzie przy Bukowskiej – patrz galeria z wycinkami z map. W perspektywie zmian na przestrzeni ostatnich stu lat warto zauważyć, że dzisiejsza Ostoi Zagórskiego od ulicy Łącznej, wraz z nieistniejącym majątkiem Alt Buchholz (o jakim poniżej w kafelku) zadrzewiły się – jeszcze według map z lat trzydziestych z trudem znaleźlibyśmy tam większe kępki drzew. Dziś to teren leśny, chociaż jego funkcja może się powoli zmieniać. Powstająca szeroka droga łącząca Szczecin z północą i Policami ma „biec” przez piaszczysty trakt Ostoi Zagórskiego, do części, która jest asfaltowa, a dalej łączy się z Szosą Polską. Powstanie tej drogi powinno być mocno obserwowane przez mieszkańców – w taki sposób, by pod drogą znalazły się przejścia dla zwierzyny, która zarówno zamieszkuje mokradła dawnego Alt Buchholz, jak i tereny Wysokiego Stawu, strumienia Gręziniec oraz okolicznych terenów zielonych. Oznaczyć na mapie lokalizacji (pod postem i w belce na górze) miejsca dawnego Neu Buchholz będzie dość trudno, a mój spacer na lokalizację połączony z opisem dość rozrzucony po kilku miejscach… By ułatwić rozpoznanie miejsc wykonanych fotografii możesz posłużyć się mapką i zaznaczonymi na niej kolorami.
Dziękujemy za WASZE wsparcie! 💝
Strona zachodnia Neu Buchholz
Zabudowania oznaczane jeszcze na mapach z końca XIX wieku znajdowały się przy skrzyżowaniu Bukowskiej i Kredowej, na zachodzie. Tam również na skraju lasu (od południowo wschodniej) strony stał wiatrak, jaki znika w kolejnych latach, a zastępuje go pobliska nowa zabudowa, dziś nieistniejąca. Co ciekawe, zachowała się dziś ścieżka biegnąca do wiatraka – to niewielka piaszczysta dróżka przy słupie wysokiego napięcia, przy skrzyżowaniu Kredowej i Bukowskiej, biegnąca na południowy wschód. Według map z końca XIX wieku dawne Neu Buchholz było dość rozrzucone i rozciągnięte. Następne nieistniejące dziś zabudowania znajdowały się po północnej części Bukowskiej, przy skrzyżowaniu z Wierzbową. Z części zachodniej do dziś przetrwały przebudowane dwa obszary przy ulicy Bukowskiej – na końcu odcinka idącego na północ o adresie Bukowska 9 oraz w kiepskim stanie zabudowania gospodarcze pod adresem Bukowska 5c. Do tego należy objaśnić, że wiatrak, zabudowania na samym krańcu zachodnim należały już do Przęsocina i były oznaczane jako „zu Neuendorf„.
Strona południowa i wschodnia Neu Buchholz
Skąd wzięło się Nowe Bukowo / Neu Buchholz?
Sąsiednie nieistniejące Alt Buchholz (Stare Bukowo, patrz kafelek niżej) było nieco starsze. Nowe powstało wraz z powstawaniem wokół cegielni i odkryciem pokładów gliny, która do dziś „wychodzi” w okolicy po ulewach. Początkowo nazwa Nowego Bukowa (Neu Buchholz) brzmiała po prostu Neu Colonie, czyli Nowa Kolonia – tu warto zauważyć, że takie określenie miało wiele miejsc, co do których nie powstała jeszcze oficjalna nazwa. Zabudowania Neu Buchholz zaczęły powstawać około 1825 roku. Również w tym okresie nazwy zostały podzielone – dawne Buchholz stało się „starym”, a pojawiło się określenie „neu” (nowe).
Dokładniej opisane jest w 1865 roku, w dziele Berghausa. Wzmianka opisuje, że kolonia powstała około 300 stóp nad poziomem morza w 1825 roku w wyniku przeniesienia gruntów z dawnego folwarku dworskiego Zabelsdorf-Buchholz, który został nabyty w części jako majątek, w części jako folwark. Kolonia składała się z 14 domów i 25 budynków. Majątek składał się w 1865 roku z łącznie 428 mórg ziemi – głównie gliniastej i niewielkiej ilości piaszczystej. W 1863 roku majątek żywy stanowiło 28 koni, 37 sztuk bydła, 20 świń i 3 kozy. W Neu Buchholz znajdowały się trzy cegielnie – jedna po stronie zachodniej nad strumieniem Gręziniec, dwie po stronie wschodniej przy Górnej i Na Wzgórzu.
Wzmianka podaje, że w 1826 roku jedna z cegielni za 150 talarów otrzymała prawo odkrycia wyrobiska gliny. Główna z nich produkowała 400 000 sztuk cegieł, pozostałe dwie po 100 000. Kolejną ciekawostkę z 1865 roku mamy na temat szkolnictwa – dzieci uczyły się w różnych szkołach w zależności, do której było bliżej – do Warszewa, Przęsocina lub Golęcina.
Znany jest stan majątku w kolejnych dekadach – w 1914 roku były to 2 konie, 13 sztuk bydła i 90 świń. Właścicielem był ówcześnie Rudolf Budig ze Szczecina, a obszarem zarządzała pani o nazwisku Stubbe, a także w 1928 roku pan Fritz Stubbe. Pan Rudolf Budig urodził się około 1835 roku, zmarł w wieku 79 lat w Szczecinie, 20 kwietnia 1914 roku. Jego Ojcem był Friedrich Daniel Budig, matką Friederike Budig, żoną Anna Budig z domu Krüger. Majątek w 1928 roku nie zmienił się wiele – 2 konie, 21 sztuki bydła, 3 owce i również 90 świń. W 1939 roku jako właściciel majątku występuje Walter Schwartz. Za jego czasów majątek żywy stanowiły 2 konie, 24 sztuki bydła oraz tylko 8 świń. Jednak nie był jedynym posiadaczem terenów majątku Neu Buchholz (Nowe Bukowo) – był nim również Albert Witt oraz Richard Sünram.
Dawni mieszkańcy Neu Buchholz / Nowe Bukowo
Okazuje się, że mimo niewielkich pozostałości po dawnym Neu Buchholz mamy sporo informacji w bazach genealogicznych o ludziach, jacy zamieszkiwali te tereny dekady lub ponad wiek temu! Pod koniec XIX wieku – 21 maja 1895 roku – urodziła się tu pani Gertrud Laura Minna Gerhardt, która dwukrotnie wyszła później za mąż w Szczecinie. W momencie ślubu zamieszkiwała Stołczyn. Jej ojcem był Albert Gerhardt, matką Laura Gerhard – dane na ich temat są nieznane. Inną postacią z Neu Buchholz (Nowe Bukowo) była pani Luise Schuld, urodzona 26 lutego 1869 roku w Neu Buchholz Kreis Randow, zachował się jej dokument, gdy mieszkała w Steinhagen, a miejsce urodzin wskazuje na region Szczecina i Neu Buchholz. Kolejną panią urodzoną w majątku była Helene Meta Hilgendorff, 17 kwietnia 1894 roku. Rodzina najprawdopodobniej krótko później wyjechała od Berlina, gdzie pojawiają się akty ślubu. Część rodziny po II Wojnie Światowej wyjechała do USA.
Dobrze udokumentowana i zawierająca fotografie jest historia rodziny Witthuhn, która na początku XX wieku przeniosła się do Stolzenhagen (Stołczyn). Według źródeł i dokumentów 13 listopada 1875 roku urodził się tu pracownik Julius Carl August Witthuhn, zmarły około 1959 roku w Tutow. Jego żoną została w 1902 roku Emma Ottilie Elise Köpsel, która zmarła w Tutow długo przed nim, w 1929 roku. Jego ojcem był senior Julius Witthuhn, matką Christiane Stolzenburg – dane o nich są nieznane. Synem Juliusa był Johannes Witthuhn urodzony według urodzin w Przęsocinie / Neuendorf 5 marca 1918 roku, zmarły 7 grudnia 1999 roku w Rostocku.
Obwodnica północna, arteria Ostoi-Zagórskiego
Bardzo możliwe, że część opisywanego regionu zmieni się całkowicie – od ulicy Łącznej, Królewskiego i dalej przez Wkrzańską, porośnięte tereny na północ, aż do Ostoi Zagórskiego ma prowadzić nowa trasa. Z jednej strony to dobrze – dojazd między północą, a południem jest bardzo trudny w godzinach szczytu. Jedyny dojazd do Warszewa i południa miasta wiedzie albo przez Pokoju albo przez Gocław. Innej opcji nie ma, a ruch i tak wpada w stale zakorkowaną w czasie szczytu Bogumińską.
Dzisiaj szeroka i dwupasmowa Królewskiego nie jest często wykorzystywana z uwagi, iż właśnie kończy się w polu… Z drugiej strony to i tak „bypass” Szosy Polskiej, czyli trasy która nie ma wielu alternatyw. Innym problemem jest fakt, że strumień Sienniczka, Gręziniec oraz okoliczna zieleń to siedlisko natury. Inwestycja taka powinna posiadać przepusty dla zwierząt oraz znajdować się na wyniesieniu otoczonym barierami. Czy tak się stanie? O to należałoby pytać włodarzy miasta. Warto dodać, że obok Ostoi Zagórskiego powstał też nowy zbiornik retencyjny.
Po środku planowanej inwestycji znajduje się nasyp – dawny trakt – łączący północny zachód (Stołczyn), przez Neu Buchholz (z cegielnią) oraz Warszewo. Przed wojną oraz w XIX wieku teren ten był łysy, porośnięty łąkami. Dziś zadrzewił się i stanowi ostoję przyrody, zwierzyny i ptactwa. Czy nowa arteria rozdzieli i tak dzielonej już w wielu miejscach natury?
Widzę BŁĄD, mam sugestię!
Ostatnia aktualizacja 6 miesięcy temu
Możesz zgłosić problem lub propozycję rozwinięcia guzikiem poniżej lub dołącz do nas na forum dyskusyjnym.
Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę postu!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!
Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć „Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Kliknięcie w ikonę pokaże Ci miniaturę i tytuł.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.