Nie wiedząc, że uroczy pałacyk z fotografii nagłówkowej stał dosłownie obok. Stał, bo niestety nie przetrwał II Wojny Światowej, mimo że wiele okolicznych kamienic stoi do dziś. Poza tym gdzie pałacyk się znajdował można napisać wiele o tym, jaka działała w nim instytucja.
Zjeżdżając z Placu Grunwaldzkiego w Szczecinie w kierunku ulicy Rayskiego – tu ktoś poprawnie zauważy, że da się zjechać tylko w jedną część, bo druga jest jednokierunkowa w przeciwną stronę – kierujemy się w stronę skrzyżowania z Wyzwolenia i dalej w stronę Malczewskiego. Tuż za zjazdem po prawej i lewej stronie mamy budynki szkolne. Dawniej miejsca te zajmowały kamienice. Uwieczniony na fotografii budynek, w którym mieściła się Pomoc Kobieca stał po prawej stronie – dla ułatwienia można skorzystać z mapy pod postem albo z załączonego kadru dzisiejszego (2021) z Google Street View. Fotografia ta jest znana ale w kadrze pocztówkowym i dużo mniej wyraźnym, w galerii poniżej mamy kadr dużej rozdzielczości oraz w scenerii zimowej. Urocza kamieniczka z dużymi piętrowymi balkonami oraz wieżyczką miała sporo szczęścia na początku 1943 roku, kiedy narożnik obok został trafiony bombą i uprzątnięty już w trakcie wojny. Kolejny rok nie był już dla tej części zabudowy szczęśliwy. Przed wojną budynek nosił adres Kronprinzenstraße 30, czyli Rayskiego, dziś jest to chodnik oraz drzewa obok szkoły Centrum Mistrzostwa Sportowego w Szczecinie. W środku początkowo były zwykłe mieszkania, ale dzięki dawnym publikacjom wiemy, co, kiedy i dzięki komu zmieniło się i przybrało nazwę Pommersche Frauenhilfe Stettin, czyli Pomorska Pomoc Kobieca Szczecin.
Dziękujemy za WASZE wsparcie! 💝
Wielkie gesty wielkich ludzi
Postać, która przyczyniła się do ponownej działalności pomocy kobiecej w Szczecinie pojawiła się już na stronie i była opisywana dokładnie, wraz z willą, w której ten człowiek mieszkał. Stowarzyszenia działające na rzecz pomocy potrzebującym wspierał Willy Ahrens, konsul duński i bardzo zaangażowany w tkankę miejską człowiek. Post o nim dostępny jest pod tym adresem lub w dodatkowym bloku poniżej. Działalność Pommersche Frauenhilfe Stettin otworzyła się w uroczym pałacyku 1 października 1918 roku dzięki hojnej dotacji przekazanej przez pana Ahrensa. Szczeciński oddział nie był jedyny – powstawały też inne. Dlaczego i czym zajmowała się Pomoc Kobieca? Wiele kobiet po I Wojnie Światowej w ówczesnych Niemczech, więc i w Szczecinie również, była wdowami. Do tego wiele rodzin utraciło możliwość utrzymywania się, co szczególnie było dotkliwe dla rodzin złożonych wyłącznie z kobiet lub gdy matka samotnie wychowywała dorastające dziewczęta. Początkowo działalność stowarzyszenia była związana z działalnością kościelną, ale miała patronat cesarzowej Augusty Wiktorii. Należy zaznaczyć, że kobiety stanowiły w tej działalności istotną rolę, a od 1926 roku miano przewodniczącej piastowała kobieta. Przez kolejne lata po utworzeniu pod koniec XIX wieku organizacji Evangelische Frauenhilfe powstawały lokalne oddziały. Ciekawostką jest fakt, że organizacja ta po wielu przekształceniach działa do dzisiaj sprawująca opiekę nad działającymi lokalnie kółkami samopomocy kobiecej, dziś nosząc skrót EFiD.
Hermann Schulz
Nim przedstawiciele organizacji kobiecej przejęli budynek Kronprinzenstraße 30 (Rayskiego) właścicielem pałacyku był Hermann Schulz prowadzący tam usługi gastronomiczne, chociaż sam prowadził firmę o innym charakterze. Zajmował się dostawami węgla i wody, zaś w kamienicy działał jego fundusz oraz firma ubezpieczeniowa świadcząca usługi innym restauratorom, oberżystom i właścicielom gastronomii o nazwie Gastwirte=Innungs Krankenkasse. Ta ubezpieczalnia nie wyprowadziła się z kamieniczki – istniała tu dalej, ale większość zajęła Pommersche Frauenhilfe Stettin. Wspomniany konsul Ahrens przekazał darowiznę na organizację pomocy kobiecej, co umożliwiło wykup kamieniczki oraz organizację oddziału szczecińskiego. Do fundowania działalności dorzuciło się również samo miasto Szczecin.
Zarządcą w imieniu organizacji był w 1918 roku pastor Walter Georg Karl Schröder. O tej postaci napisać można znacznie więcej – w 1914 roku został wikariuszem w kościele na Pomorzanach, do momentu aż zdał drugi egzamin teologiczny w 1917 roku. Przyjmując we wrześniu święcenia kapłańskie został później zarządcą Pomorskiej Pomocy Kobietom w Szczecinie, prócz tego Wikipedia wspomina, że był aktywny w lokalnej polityce i kulturze. Zmarł w 1955 roku w Berlinie, a do dziś znana jest dość duża liczba jego publikacji od 1907 roku po 1954.
Ciekawostką jest, że zarówno przed jak i po przejęciu budynek zamieszkiwało kilku inwalidów, w tym inwalida wojenny Johannes Gutknecht. W przedwojennej publikacji o innych zakładach opieki znajdujemy panienkę (frauelin) o nazwisku Jahn, która miała 1 maja 1922 roku rozpocząć organizację zakwaterowania dla nieślubnych matek i ich niemowląt w Szczecinie. Wspomniana działalność pana Schulz „wyjdzie” z budynku dopiero w połowie lat dwudziestych pozostawiając tam tylko prawdopodobnie małe biuro. Wtedy też poznamy więcej nazwisk zaangażowanych w Pomoc Kobiecą w Szczecinie. Były to między innymi siostry: Klara Badziong i Grete Lubenow oraz zauważymy jej opiekunkę, którą była Ida Goldenbaum. Pani Lubenow awansuje z czasem do rangi siostry „okręgowej”, zaś inwalida wojenny pan Gutknecht zacznie pracować jako pocztowiec. Zmieni się też na przełomie lat 20 i 30 zarządzający budynkiem w imieniu Pommersche Frauenhilfe – będzie to pastor Friedrich Lukas.
W drugiej połowie lat trzydziestych powstaje tam jeszcze kilka innych stowarzyszeń – wśród nich Evangelisch-Kirchlicher Hilfsverein (Stowarzyszenie Pomocy Kościoła Ewangelickiego) I Evangelischen Preßverband der Provinz Pommern (Stowarzyszenie Prasy Ewangelickiej Prowincji Pomorskiej).
Zmienią się też panie pracujące w obiekcie. Będzie to w drugiej połowie lat trzydziestych innymi siostra Ella Harder, siostra szpitalna Agnes Weidenbörner. Ponowne zmiany nadejdą tuż przed zniszczeniem – w czasach II Wojny Światowej.
Ostatnia dawna szczecińska księga adresowa z 1943 roku podaje, że ostatnim zarządcą w imieniu Pommersche Frauenhilfe był kapłan Wichmann, zaś siostrą pracującą w pomocy kobiecej była pani Hedwig Hoehle / Höhle. Prócz wymienionych w uroczym pałacyku przez niecałe 3 dekady zmieniali się inni mieszkańcy – były tu również zwykłe mieszkania. Ciekawą postacią w historii budynku był pan Wilhelm Zietlow, który w budynku pracuje jako lokaj. Wśród dokumentów, jakie publikował Kościelny Dziennik Urzędowy Prowincji Kościelnej Pomorskiej znaleźć można ostrzeżenie przed nieuprawnionymi zbieraczami pieniędzy – mieli oni podawać się za pracowników socjalnych (podobnych do Pomocy Kobiecej) i oczekiwać darowizn.
Dowiadujemy się też, że doroczne spotkanie generalne stowarzyszenia Pomocy Kobietom w Szczecinie odbywało się w dniach 18-21 czerwca 1928 roku w szczecińskim Konzerthaus (dziś Filharmonia), a przewodniczącą była pani Stoltenhoff z Berlina. Po wykładach przyjezdnych swoją przemowę wygłosił też generalsuperintendent szczeciński (ówcześnie kościelny nadzorca) oraz emerytowany konsul Walter Kähler. Kolejnego dnia – 20 czerwca przemowę wygłaszał również szczeciński i opisany generalsuperintendent Paul Kalmus. O nim można przeczytać w sekcji z dodatkowym postem obok.
Pałacyk nie przetrwał II Wojny Światowej, kadr z widokiem na jego okolicę z około 1948 roku można zobaczyć pod tym adresem na Fotopolsce. W szerszym kadrze wraz z ogrodem należącym do kamienicy od strony Placu Grunwaldzkiego obejrzeć można na Sedinie pod tym adresem. Stowarzyszenie ewangelickiej pomocy kobiecej miało też swoje firmowe przedmioty, jeden z nich – filiżankę wyprodukowaną w dawnym Bytomiu można zobaczyć pod tym adresem. Dzisiaj w miejscu, w którym stał adres Kronprinzenstraße 30 (Rayskiego) oraz pałacyk Pomocy Kobiecej mamy drzewa oraz część placu dla dzieci pobliskiej szkoły.
Z jednej strony pałacyku szkoda, z drugiej strony sektor kamienic w trójkącie Rayskiego – Mazurska – Śląska był zabudowany. Dziś znajduje się tam szkoła otoczona drzewami. Podobnie wojna przerzedziła zabudowę na wschód…
Widzę BŁĄD, mam sugestię!
Ostatnia aktualizacja 5 miesięcy temu
Możesz zgłosić problem lub propozycję rozwinięcia guzikiem poniżej lub dołącz do nas na forum dyskusyjnym.
Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę postu!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!
Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć „Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Kliknięcie w ikonę pokaże Ci miniaturę i tytuł.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.
1 komentarz
A po wojnie między gruzami tego domu a ul. Mazurską mieściła się wytwórnia wędlin zaopatrująca w towar sklepy MHM-u.(skrót raczej tajemniczy) Działała do połowy lat 60-tych podobnie jak i inne na Dubois i Bat.Chłopskich.