Starsi mieszkańcy Szczecina z pewnością pamiętają panią Janinę Szczerską, zwaną pedagogiem pedagogów. Dziś ma swój plac pomiędzy Sikorskiego, Pułaskiego i Piastów, który pełny jest drzew, ławeczek i czasami bawiących się tu dzieci. Wielu mieszkańców czeka w pobliżu na autobus lub tramwaj, ale niewielu wie, jaka była historia przedwojenna tego miejsca. Również wielu młodych nie wie, kim była Janina Szczerska - czas przypomnieć i opowiedzieć!
Kliknij i rozwiń spis treści
Im więcej lat mija od śmierci patrona ulicy lub placu w mieście tym mniej ludzi pamięta kim konkretnie była dana osoba, a nazwa staje się trochę “zwyczajowa”. W historii Szczecina pani Janina Szczerska zapisała się złotymi literami i z pewnością starsze pokolenia jeszcze ją pamiętają. Za kilka miesięcy w stosunku do publikacji tego opracowania minie 80 lat od uroczystości inauguracji pierwszego roku szkolnego w polskim już Szczecinie. Niewielu wie, jaką nazwę nosił plac, który dzisiaj nosi imię Janiny Szczerskiej przed II Wojną Światową, a wokół tej nazwy też są różne ciekawostki. Założenie tego parku jest dziełem przedwojennym, chociaż miało nieco inny styl – to trójkąt między ulicami Piastów, Sikorskiego oraz Pułaskiego, z jednym z narożników przy Placu Kościuszki.
Przed II Wojną Światową od strony placu znajdował się niewielki trawnik, a w środku od strony Starej Chemii (gmachu uniwersytetu technologicznego), były alejki oraz niewielki placyk na wzniesieniu – dziś również jest, przy rogu z Sikorskiego i Pułaskiego. Różnicą jest basen fontanny, która w okresie zimowym często jest wykorzystywana na instalacje świetlne, a latem niestety od kilku lat rzadko jest uruchamiana. Fontanna powstała w miejscu utworzonego w czasie wojny basenu przeciwpożarowego. Mimo wszystko to jeden z cenniejszych parków w tej okolicy, miejsc odpoczynku wśród zieleni jest tu niewiele, z uwagi na gęstą przedwojenną zabudowę. Przy przystankach autobusowych i tramwajowych zawsze jest sporo ludzi, do tego masa ławek, kilka placów zabaw, postawione niedawno kosze na śmieci oraz ciekawie zaprojektowane, a jednocześnie nie rzucające się nowoczesnością ławki. I kiosk… Wciąż opierający się powolnemu zamieraniu takich miejsc, na rogu, przy Placu Kościuszki. Niech trwa jak najdłużej!
Schinkelplatz
Powstał na początku XX wieku wraz z przekształceniem układu urbanistycznego tej części miasta – w kierunku dawnego majątku Alt-Torney (Stary Turzyn), zajmując część obszaru znanego na przełomie XIX i XX wieku jako Villa Colonia. O niej może pojawi się osobne opracowanie – patrz mapa lokalizacji pod opracowaniem. Nazwa Schinkelplatz była powiązana z pobliską (południową) Schinkelstraße, czyli dzisiejszą Kazimierza Pułaskiego. Postać stojąca za nazwą to konkretnie Karl Friedrich Schinkel, okręgowy powiatowy radca budowlany. Urodził się 13 marca 1781 roku w Neuruppin, 60 kilometrów na północny zachód od Berlina. Jego inspiratorem do stania się architektem był znany Friedrich David Gilly, a sam Schinkel otrzymał “spadek” w postaci prośby o prowadzenie dalej projektów swojego wcześnie zmarłego (1800) przyjaciela, pod przewodnictwem jego ojca (kontekst: ojca Friedricha, Davida Gilly’ego seniora). Jednym z jego dzieł, które zrealizował, a jakie były również dziełem Friedricha Gilly’ego jest pałac Owiańskich pod Poznaniem.
Zajmował się również rysunkiem oraz awansował na kolejne urzędy architektoniczne oraz budowlane w dawnych Prusach. W 1830 roku staje się oberbaudirektorem, czyli dyrektorem budowlanym, a 8 lat później otrzymuje tytuł oberlandesbaudirektora, czyli naczelnego dyrektora urzędu budownictwa. Od połowy lat dwudziestych zaczął chorować, a podejrzewano przepracowanie, w 1840 zapadł w śpiączkę z jakiej się nie wybudził po wcześniejszym udarze mózgu. Jest autorem między innymi Starego Muzeum w Berlinie, przebudowy zamku Babelsberg w Poczdamie, kościoła świętej Elżbiety w Berlinie, kościoła mariackiego w Müncheburgu, czy kościoła w Strauplitz. W Polsce do dziś stoją jego dzieła, między innymi: pałac arcybiskupi w Gnieźnie, mauzoleum księcia Antoniego Radziwiłła w Antoninie, kościół w Gnieźnie, kościół w Międzyrzeczu, kościół w Mysłakowicach czy pałac w Kamieńcu Ząbkowickim. Miał minimalny związek z dawnym Szczecinem, a konkretnie związek… sercowy.
🔍︎ Możesz powiększyć kafelki kliknięciem
Jego żoną w 1809 roku została Susanne Berger, córka kupca szczecińskiego – jej teściem był Georg Friedrich Berger, a teściową Urania Jacqueline Jeanson. Pod dawnym adresem Friedenstraße 7 (Sikorskiego 7) działała przed 1945 rokiem apteka o marce “Apotheke am Schinkelplatz“, jaką prowadził pan Hugo Reclam. Był majętnym człowiekiem, jaki również zarządzał w imieniu społeczności gminy francusko-reformacyjnej adresem Frauenstraße 27 (nieistniejąca Panieńska 27). Przed wojną przy dawnym Placu Kościuszki (Schinkelplatz) znajdował się przystanek autobusowy linii U, która obsługiwała bardzo długą trasę – od Bramy Portowej po niemieckie miasto Ueckermünde.
W trakcie wojny i chwilę po niej
W czasie wojny od południowej strony placu wybudowano basen przeciwpożarowy, jaki niedawno przebudowano na fontannę. Niestety część zadrzewienia placu oraz okolicznych zadrzewionych ulic spłonęła w wyniku nalotów zapalających, mimo zachowania części zabudowy – przykładowo wjazd w Krzywoustego z Placu Kościuszki (w stronę Placu Zwycięstwa) miał po bokach dwie kamienice, dziś one nie istnieją. Uszkodzeniom uległy też inne budynki przy pobliskich ulicach. W 1945 roku Kurier Szczeciński w weekendowym wydaniu 17-18 listopada informował, że zostaje uruchomiona linia tramwajowa numer 4, o długości niecałych 2 kilometrów – od ulicy Roosevelta (dawniej Wyzwolenia) do Placu Kościuszki. Dla lepszego rozeznania podano nazwy niemieckie tych miejsc, a także dodano, że tramwaj przyjeżdżał w odstępach 10 minut.
Janina Szczerska
Część opracowania jej życiorysu na bazie tekstu pani Joanny Kośmider oraz wzmianek z Kuriera Szczecińskiego. Przyszła na świat w miejscowości Stryj (dzisiaj Ukraina, pod Lwowem) 22 października 1897 roku. Z rodzinnym Stryjem związana była do 1929 roku, kiedy przeniosła się wraz z obowiązkami pracowniczymi (dyrektorka gimnazjum żeńskiego) do miasta Siedlce na Mazowszu, powracając do Lwowa w 1939 roku. W trakcie II Wojny Światowej działała w ZWZ, AK oraz brała udział w Powstaniu Warszawskim. Wcześniej skazana na śmierć i uratowana przez partyzantów w Pińczowie. Torturowana zarówno w trakcie pobytu w więzieniu, jak i później po wywózce do obozu w Ravensbrück. Ocalała oraz powróciła do Polski, do Szczecina dotarła pieszo (!) 11 maja 1945 roku. Wiadomości Szczecińskie z 17 sierpnia 1945 roku podawały, że dyrekcja państwowego gimnazjum i liceum w Szczecinie przy Piastów zaprasza rodziców na zebranie organizacyjne, które odbędzie się 20 sierpnia – zapraszała pani dyrektor Janina Szczerska. Była również prowadzącą otwarcie i inaugurację pierwszej polskiej szkoły w powojennym Szczecinie – 2 września uroczystość zaczęła się wcześniej od nabożeństwa w kaplicy Ojców Jezuitów, a pani Szczerska powitała pierwszych uczniów krótko później w bramie szkoły w trakcie głównych wydarzeń. Zamieszkała nieopodal – przy adresie Piastów 66. Wywiad z 1965 roku dla Kuriera Szczecińskiego wspomina jej słowa: centralne ogrzewanie było zepsute, brakowało szyb w oknach, trzeba było dokonać wielu napraw, a na to znów nie było ani funduszów, ani materiałów, ani robotników.
Wszystkie informacje oraz detale znajdziesz na stronie Galerii Wspierających.
W imieniu redakcyjnego kiciucha 🐈 dzięki za rozważenie wsparcia 💝
Wirtualna karma
Redakcyjny kiciuch i jego pełna miska- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Mini Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Wirtualna piona! Dzięki takim ludziom jak Ty możemy opłacać licencje, serwer oraz domenę.
Na serwer
Koszty, licencje... 💝- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Średni Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem
Zdecyduję samemu
Dzięki za 5 zł lub nawet 500 zł!- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym od kwoty (Mini 50+, Średni 100+, Wielki 200 +)
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem przy wsparciu od 100 zł
🔍︎ Możesz powiększyć kafelki kliknięciem
W trakcie swojej pracy Janina Szczerska zasłynęła z przestrzegania starodawnej dyscypliny, wymogu mundurków oraz rozpoczynania lekcji od modlitwy. Nie jest pewne, w jaki sposób Janina Szczerska została odwołana z roli dyrektorki szkoły w 1951 roku, jednak pani Joanna Kośmider wspomina, że mogło chodzić o wątki powiązania z AK oraz działalności na rzecz represjonowanych uczennic.
Słynna dyrektor wyjechała ze Szczecina po odwołaniu z funkcji, ale powróciła w 1959 roku odpowiadając na apel swoich uczennic. Nie do końca mogła zgodzić się ze zmianami, jakie w ciągu lat zaszły w szkole – między innymi w kwestii luźniejszych zasad wśród uczniów. Zmarła 10 lipca 1981 roku w Szczecinie, a nazywano ją w prasie “pedagogiem nad pedagogami”, pochowana została w sektorze zasłużonych szczecinian, gdzie autor po spisywaniu tego opracowania odwiedził jej grób. Dawna ceremonia pogrzebowa odbywała się w charakterze świeckim, z udziałem mistrza. Przemawiali kurator oświaty Hieronim Mirowski, a także w imieniu jej pierwszych uczennic Anna Mikinowa.
Mimo skromności uroczystości grób był zasypany kwiatami. Dyrekcji szkoły przekazano Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski oraz złoty Gryf Pomorski, odznaczenia trafiły do szkolnej izby pamięci. Nad grobem zaśpiewano harcerską pieśń “Słońce już zeszło z pól“. W muzeum historii Szczecina na starym mieście utworzono kącik jej pamięci, z dyplomami i listami – takie było stanowisko w jej testamencie. Dzisiaj spoczywa obok innego znanego szczecinianina uhonorowanego swoim placem – Guido Recka. W 2025 roku przy okazji mojej wizyty grób był zadbany i widać, że bywa odwiedzany.
Podziel się historią!
Historia tego miejsca może być powiększona dzięki Tobie oraz innym czytelnikom. Jeżeli posiadasz dodatkowe fotografie, źródłowe informacje lub szczegóły możesz skorzystać z formularza kontaktowego.
Kliknij tu i podziel się historią, by przesłać swoje wątki do tego opracowania! 🙂
Widzę BŁĄD, mam sugestię!
Ostatnia aktualizacja 3 dni temu
Możesz zgłosić problem lub propozycję rozwinięcia guzikiem poniżej albo dołącz do nas na forum dyskusyjnym. Pole komentarzy znajdziesz niżej.

Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę postu!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!
Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć “Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Kliknięcie w ikonę pokaże Ci miniaturę i tytuł.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.