Samotny domek przy Przyjaciół Żołnierza 23 

Dzisiaj ulica Przyjaciół Żołnierza w Szczecinie to przelotowa trasa o dwóch pasach w każdą stronę, prowadząca do Węzła Łękno – w ciągu kilku minut można przejechać z okolic Komuny Paryskiej do Wojska Polskiego. Jeszcze kilkanaście lat temu trasa ta kończyła się na ulicy Chopina, a później na Arkońskiej. W 2011 roku koniec Przyjaciół Żołnierza miał miejsce na skrzyżowaniu Duńska / Krasińskiego. Wydaje się, jakby to było wieki temu, prawda? Plany są na to, by trasa dotarła jeszcze dalej na południe i utworzyła „pierścień” wokół centrum miasta. Na przeciwko CH Wilcza oraz McDonalds pod adresem Przyjaciół Żołnierza 23 i 23a stoi mały ceglany budynek, który niestety w 2024 roku wciąż czeka na solidny remont. To trochę taki samotny domek umieszczony pośród powojennych bloków, rozszerzonej Przyjaciół Żołnierza oraz sklepów. Możemy zajrzeć historycznie, kto tam żył w dawnych czasach oraz jak stary jest ten numer. Domek niestety niewiele zmienił się między 2011, a 2024 rokiem – wciąż wymaga remontu elewacji. Patrząc po nowych kominach prawdopodobnie wykonano w nim nowy system ogrzewania. Cofnijmy się o ponad sto lat – bo właśnie w 1922 roku po raz pierwszy pojawia się adres o opisywanym numerze, jeszcze bez przedziału na 23 i 23a.

Nim opiszemy kto był właścicielem i jakie ciekawe postacie mogliśmy spotkać w tym domku przed II Wojną Światową warto dodać ciekawostkę. Otóż budynek, jaki został nam dziś pod adresem Przyjaciół Żołnierza 23 miał… bliźniaka! Po stronie wschodniej znajdował się identyczny domek oraz długi blok, pozostała dokładnie połówka tego założenia, czyli numer 23 oraz wzdłuż Pasterskiej. Dawniej budynek Przyjaciół Żołnierza 23 stał pod adresem Harmstraße 23 i właścicielem działki była od początku firma Gemeinnützige Heimstätten Gesellschaft, możemy to tłumaczyć jako Stowarzyszenie Gospodarzy Rolnych. Parter zajmował technik Berger, a pierwsze piętra zwrotniczy na kolei pan August Leppinn oraz księgowa pani Lörke. W nazwisku Augusta pojawia się błąd i jest też zapisywany jako Lepine, właśnie to nazwisko jest prawidłowe. Nim przejdziemy do listy mieszkańców w kolejnych latach rozejrzyjmy się historycznie po okolicy.

W kontekście zmian okolicy cechą negatywną na przestrzeni ostatnich 100 lat jest narożnik w trójkątnym kształcie w granicach Przyjaciół Żołnierza, Bandurskiego i Przyjaciół Ronda – dziś stoi tam wysoki blok, sklep oraz kompleks handlowy. Wszystko to otoczone jest parkingami. Obszar ten znajduje się na przeciwko (na północ) od opisywanego domku. Pod koniec XIX wieku znajdowały się tu łąki, na których stworzono ogródki działkowe istniejące również po II Wojnie Światowej. Te ciągnęły się dalej na zachód aż do kładki nad Przyjaciół Żołnierza. Z jednej strony część tych ogrodów dziś stanowią dość zielone okolice bloków mieszkalnych, jednak wszystko na wschód od Przyjaciół Ronda do głównego skrzyżowania było bardziej zadrzewione. Ale, w kontekście szerszym obszar ten jest makabrycznie ( 😉 ) mocniej zielony – w XIX wieku były tu po horyzont łąki. Na północny wschód od opisywanego domku cmentarz pamiętający XIX wiek byłby na zboczu górki pokrytej łąkami, a również na wschód byłoby widać zabudowania Bredow (Drzetowo), również bezdrzewne. Na północ za łąkami i niewielkimi mokradłami byłoby widać Warszewo, na zachód zaś majątek i ogrody Gut Zabelsdorf (nieistniejący dwór na rogu Warcisława i Przyjaciół żołnierza, od południowego wschodu), a także cegielnie przy Duńskiej. Mimo, że po wojnie utraciliśmy zieleń na rogu (sklep, blok i kompleks handlowy) na przeciwko opisywanego domku, tak w ogólnym rozrachunku cała okolica eksplodowała drzewami od początków XX wieku.