A dawniej znajdowała się tu zdobiona narożna kamienica z ciekawą wieżyczką. Stare szyldy nad wejściami lub nad oknami wiele mówią nam o właścicielach - dzięki nim możemy ustalić, kto prowadził tam sklep, firmę lub inną działalność. Dziś nieco o papierosach i tytoniu.
Gdzie w dawnym Szczecinie można było wybrać się po papierosy i wyroby tytoniowe? Przed II Wojną Światową palenie było w zachodnim świecie uznawane za objaw prestiżu – jeżeli kogoś było stać na dobry tytoń, markowe papierosy albo bogato zdobioną fajkę to mógł czuć się w „wyższych sferach”. Sklepy z tytoniem, cygarami, papierosami i fajkami znaleźć można było na każdym roku w centrum miasta. Patrzymy na dawne pocztówki, ale często nie wiemy, co się za nimi kryje. Kto mieszkał w kamienicy obok? Jaki biznes tam działał? Kim byli ludzie, których niewyraźne szyldy widzimy nad wejściami do nieistniejących dziś budynków?
Dzisiaj udamy się na dawną Falkenwalderstraße, czyli dzisiejszą Wojska Polskiego. Konkretnie staniemy na dawnym Bismarckplatz, czyli aktualnym Placu Zgody. Po lewej stronie na załączonych kadrach mamy nieistniejącą kamienicę, którą zdobi wieżyczka. Na jej parterze swój sklep z papierosami i wyrobami tytoniowymi miało dwóch panów, prowadząc spółkę pod nazwą Schell & Dörwald. By jasno wskazać, o jakim miejscu mówimy – po lewej stronie pod wieżyczką znajduje się markiza przed wejściem, nad nią widzimy szyld. To właśnie sklep tytoniowy pana Schell i Dörwald. Ich wspólny biznes przetrwa do 1919 roku, gdy w kolejnych latach pan Schell będzie występować samotnie. Ich drogi się rozejdą, ale w całym opisie lokalizacji poświęcimy uwagę obu panom.
Nim ich rozdzielimy akapitami warto wspomnieć, że na początku XX wieku panowie prowadzili sklepy z tytoniem i papierosami w dwóch lokalizacjach – pod dawną Falkenwalderstraße 127 (Wojska Polskiego, ówczesna numeracja), jaką widzimy na kartce pocztowej, ale również pod 138. Ich wspólny biznes przeniósł się pod uwiecznioną kamienicę z wieżyczką w 1903 roku, wcześniej mieszcząc się przy dawnej Bismarckstraße 18, na parterze. Dzisiaj to Edmunda Bałuki. Ich spółka rozpoczęła się około 1902 roku, gdy pierwszy raz w księgach pan Walter i Robert pojawiają się pod jedną marką.
Ważne – zdjęcie porównawcze do dzisiejszej tkanki jest nieaktualne, nie licząc oczywiście samych budynków. W momencie publikacji trwa remont i przebudowa Wojska Polskiego. Znika asfalt, pojawia się kostka brukowa, strefy uspokojonego ruchu oraz trzykrotnie więcej drzew niż znajdowało się wcześniej na tym odcinku ulicy. Dla porównania warto zerknąć na kadr 30 metrów głębiej w Wojska Polskiego zamieszczony w galerii i porównać go z tym z Placu Zgody. Punktem charakterystycznym fotografii z dziś i sprzed remontu jest reklama po lewej stronie za blokiem – to ta sama, którą widzimy na zdjęciu z 2022 roku i sprzed remontu.
Walter G. Schell
Tego pana trzeba odróżnić od innej postaci o tym samym imieniu i nazwisku – Walter Schell był bardzo znanym w Szczecinie jubilerem. W tym poście mowa o sprzedawcy papierosów i wyrobów tytoniowych, dlatego wyróżniano go w księgach z dodatkiem w postaci drugiego imienia – te zaczynało się na literę „g”. Pan Walter przez wiele lat będzie widniał jako mieszkaniec kamienicy przy dawnej Stoltingstraße 13 (I piętro), z wejściem do Krzywoustego, dzisiaj to ulica Królowej Jadwigi. Sklep z tytoniem prowadzić będzie przy Placu Zgody (adresowo przy uwiecznionej na pocztówce Wojska Polskiego) przez wiele dekad, ale nie wspólnie z panem Robertem.
W połowie lat trzydziestych biznes pana Waltera będzie współprowadzić pani Hedwig Schell, mieszkająca pod tym samym adresem, pod który przeprowadza się sam Walter Schell – z tą różnicą, że pani Hedwig na parter, a pan Walter na II piętro. Będzie to dawna Barnimstraße 16, czyli dzisiejsza ulica Piastów. Co ciekawe – ich późniejszy adres zamieszkania istnieje do dziś i masa szczecinian mija to miejsce! Dzisiaj to narożna zdobiona kamienica przy Placu Kościuszki, nosząca numer Piastów 16, z charakterystyczną wieżyczką. Biznes prowadzony przy Placu Zgody zmieni również adres na dużo bardziej odległy – Falkenwalderstraße 200. Prawdopodobnie to parterowy domek w ślepej uliczce odchodzącej od Wojska Polskiego, pomiędzy Prusa oraz Skłodowskiej-Curie.
Pan Walter G. Schell umrze około 1935 roku, gdy pojawia się jego żona – pani Hedwig Schell – następnie występująca jako wdowa.
Richard i Robert Dörwald
W 1910 roku pan Robert Dörwald mieszka przy Pestalozzistraße 11 (II piętro), dzisiaj to ulica Bolesława Śmiałego. Prowadząc biznes z Walterem później przeprowadzi się.
Można podejrzewać, że w księgach adresowych około 1920 roku mogła pojawić się „literówka” – na krótką chwilę mieszkańcem adresu, pod którym mieszkał pan Robert pojawia się… Richard… By od razu ponownie zmienić się w Roberta w kolejnych księgach. W 1919 roku pan Robert postanowi oddzielić się od wspólnej marki, mieszkając dalej na dawnej Philippstraße 2 (I piętro), dzisiaj to ulica Małkowskiego. Widać, że panowie „rozstali się” w biznesie – ani jeden, ani drugi nie widnieje już jako wspólnicy w działalności, a marka wspólna znika.
Adres pod którym mieszkał pan Robert Dörwald przez kilka dekad nie zmienia numeracji za jego życia – może ktoś z Was mieszka dziś pod tym adresem! W aktualnej tkance również jest to numer 2, tyle że pod ulicą Małkowskiego. To odcinek od kina Kosmos, do skrzyżowania z Bogusława X, po północnej stronie ulicy. Ostatecznie pan Robert Dörwald przeprowadzi się na dawną Torneyerstraße 15, gdzie prawdopodobnie umrze w 1935 roku.
Dzisiaj to ulica Hetmana Żółkiewskiego. Jest to południowy odcinek od skrzyżowania z Bohaterów Warszawy, do Chodkiewicza. Żoną pana Roberta była pani Hedwig Dörwald. Co ciekawe, jak pisałem wyżej – żoną dawnego wspólnika też była pani Hedwig. Wdowa po panu Robercie występuje w ostatniej księdze z 1943 roku, możemy podejrzewać że dożyła końca II Wojny Światowej i momentu, gdy Stettin stał się Szczecinem.
Ojcem pana Roberta mógł być malarz Wilhelm Dörwald, który występuje jako mieszkaniec wspomnianej kamienicy i adresu na Małkowskiego. Członkiem rodziny mógł być też inny malarz – Carl Dörwald.
Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!
Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć „Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Wiele postów znajdujących się w bliskiej odległości gromadzi się w grupy – je możesz rozdzielić kliknięciem na ikonę.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.
Poprawka?
Kliknij i daj znać!
Ostatnia aktualizacja 1 rok temu
Możesz znaleźć ten post na naszej grupie Facebook „Szczecin Znany i Historyczny” klikając na ikonkę po prawej stronie. Prócz tego postu znajdziesz tam wiele innych, które nie są publikowane na naszej stronie. Masz coś ciekawego w temacie historii Szczecina? Nasza grupa to właśnie miejsce dla kogoś takiego jak Ty!
Post na FB
Skomentuj na Facebooku lub podziel się postem ze znajomymi!