Ludzi, którzy wydawali pocztówki pod opisanym niżej adresem nie ma już od wielu dekad. Nie ma też dawnego Altdamm - dziś jest Dąbie. Nie ma nawet miejsc, kamienic, czy sklepu w jakim te kartki sprzedawano. Pozostały tylko one, pozwalając nam zagłębić się w historię dzisiejszego Dąbia i spojrzeć na dwie panie stojące przed swoim dawnym biznesem na tle nieistniejącego świata.
Kliknij i rozwiń spis treści
Kiedy bierzemy do ręki stare pocztówki czasami na ich odwrocie możemy znaleźć napis sugerujący dane fotografa albo wydawcy pocztówki. Bywały też napisy w różnych językach i mimo, że na początku XX wieku Polska była wciąż pod okupacją państw zaborczych wśród różnych określeń na pocztówkę znajdowało się też polskie określenie “Karta Korespondencyjna”. Jeden z ciekawszych sklepików, w jakich mogliśmy kupić pocztówkę w dawnym Szczecinie prowadziły siostry Ortmann. Tu trzeba dokonać małej “korekty czasowej” – sklepik pań ówcześnie znajdował się w osobnym mieście, czyli w dawnym Altdamm, dziś to szczecińskie Dąbie. Z tego obszaru miasta możemy wziąć do ręki stare fotografie i pocztówki, a na odwrocie znajdzie się napis “Verlag Geschwister Ortmann, Altdamm“, co sugeruje nam wydawnictwo – siostry Ortmann, w dzisiejszym Dąbiu. Był to biznes pokoleniowy i wbrew pozorom nie założyły go siostry, które znamy z wydawania pocztówek w latach dwudziestych i trzydziestych 😉 Historia jest o wiele bardziej ciekawa i bardzo kobieca. Nim przejdziemy do detali o tych postaciach trzeba wskazać lokalizację – sklepik rodziny Ortmann znajdował się w froncie kamienicy o dawnym adresie Langestraße 28, w Altdamm. Taka sama nazwa ulicy występuje w dawnym Szczecinie i okolicach, ale ta konkretna – w Dąbiu – to dzisiejsza Emilii Gierczak. Numer ten znajdowałby się między Dziennikarską i Krzywoń. Jednak istotnym punktem jest to, że początkowo numer sióstr Ortmann to Langestraße 28 (północna strona z przystankiem autobusowym), a później to Langestraße 26 czyli strona południowa, gdzie jest chodnik i trawnik od strony kompleksu handlowego. Stąd też różnica w kadrach pocztówkowych, kiedy raz szyld sklepu papierniczego jest po prawej, a raz jest po lewej stronie, w zależności od kierunku fotografii.
Mathilde Ortmann
Na początku wieku biznes prowadzą inne panie niż w kolejnych dekadach, a cały biznes papierniczo-wydawniczy stale pozostaje w tych samych rodzinnych rękach. Jedną z takich postaci poznajemy w księdze z 1910 roku, gdzie pojawia się Mathilde Ortmann, a konkretnie Friederike Albertine Mathilde Amalie Ortmann z domu Müller, która urodziła się około 1843 roku w dawnym Klein Reinkendorf, dzisiaj to Warzymice. Zmarła pod ówczesną Langestraße 26 (Emilii Gierczak) 1 września 1926 roku. Możliwe, że na starość zmieniała miejsce zamieszkania przed śmiercią. Jej mężem był Friedrich Johann Christian Ortmann.
Lekko starszy od wspomnianej pani – urodził się około 1831 roku, a zmarł dość wcześnie, 3 czerwca 1892 roku w Szczecinie. Prawdopodobnie na przełomie XIX i XX wieku pani Mathilde rozpoczyna pracę w sklepie papierniczym w Dąbiu – pierwsze pocztówki z marki Geschwister Ortmann pojawiają się z tego przełomu, jeszcze w starej formie odwrotu kartek, a marka trwa do okresu II Wojny Światowej reklamując się tytułem najstarszej firmy papierniczej w Dąbiu.
🔍︎ Możesz powiększyć kafelki kliknięciem
Przeniesienie się rodziny Ortmann po śmierci Johanna Friedricha ukazują nam akty urodzin kolejnych postaci z “klanu”. Skoro pani Mathilde Ortmann z domu Müller była już po 1892 roku wdową, to właśnie w księgach od 1893 roku widzimy panią Mathilde z domu Müller jeszcze w Szczecinie. Do księgi z 1902 roku. Nie wyklucza to jednak tego, że jej córki już mogły prowadzić działalność papierniczą w Dąbiu. Matka mogła do nich dołączyć lub była “nestorką” działalności.
Skąd wzięła się rodzina Ortmann w Dąbiu?
Jeszcze w Szczecinie na świat 22 kwietnia 1878 roku przychodzi Meta Mathilde Emilie Ortmann, która będzie pojawiać się w księgach jako postać spod opisywanego adresu. Również o jej powiązaniu świadczy akt urodzin oraz akt zgonu – umrze 3 listopada 1940 roku o 21:00 w opisywanej kamienicy z sklepem papierniczym. Jej siostrą będzie starsza od niej Clara Agnes Mathilde Ortmann, która urodziła się 16 kwietnia 1875 roku w Szczecinie. Jej losy pozostają dla mnie nieznane. Po nich urodziła się jeszcze Marie Therese Magdalene Ortmann, 30 września 1882 roku, która zmarła w wieku 50 lat 15 października 1932 roku w kamienicy o adresie Langestraße 26 w Altdamm (Emilii Gierczak, opisywane miejsce). To nie koniec, bo okazuje się, że potomstwo Mathilde i Friedricha Johanna Christiana było duże. Helene Amelie Ottillie Ortmann przychodzi na świat 28 października 1871 roku, po niej 30 stycznia 1873 roku Carl Wilhelm Adolf Ortmann.
Na tej stronie nie ma reklam, treści sponsorowanych, płatnych ani irytujących okien. Wysokiej jakości zdjęcia, grafiki, serwer, domenę i licencje utrzymujemy wyłącznie z Waszych wpłat.
Wszystkie informacje oraz detale znajdziesz na stronie Galerii Wspierających.
W imieniu redakcyjnego kiciucha dzięki za rozważenie wsparcia 💝
Wirtualna karma
Redakcyjny kiciuch i jego pełna miska- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Mini Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Wirtualna piona! Dzięki takim ludziom jak Ty możemy opłacać licencje, serwer oraz domenę.
Na serwer
Koszty, licencje... 💝- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Średni Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem
Zdecyduję samemu
Dzięki za 5 zł lub nawet 500 zł!- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym zależna od kwoty (Mini 50+, Średni 100+, Wielki 200 +)
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem przy wsparciu od 100 zł
🔍︎ Możesz powiększyć kafelki kliknięciem
W pierwszych latach, kiedy Dąbie znajduje się w zasięgu szczecińskich ksiąg adresowych jedyną postacią, jaka występuje pod opisywanym adresem jest pani Mathilde Ortmann, wdowa. Następnie pojawi się Marie & Agnes oraz ogólna marka Geschwister Ortmann. Skąd wiemy, że doszło do zmiany adresu około w 1913-1914 roku? W księdze z 1914 panie Ortmann występują pod numerem Langestraße 28 (Emilii Gierczak, nieistniejący budynek), na parterze od frontu. Właścicielem kamienicy był pan Werner. W księdze z kolejnego roku pan Werner dalej włada tym numerem, podobnie jak numerem 27 władał pan Wronke, a numerem 29 pan Bigon.
Nazwiska te między 1914, a 1915 się nie zmieniają. Za to panie Ortmann przenoszą się z 28 na 26. W kadrach, na jakich uwieczniono papiernię pań Ortmann, a także możliwe, że je same (!) widzimy w późniejszych czasach inną zabudowę w tle niż wcześniej. Również o zmianie świadczy sąsiad – sklep z tytoniem Kacza znajdował się na rogu (numer 25) z Anieli Krzywoń (Mühlenstraße), a wcześniejszy numer pań Ortmann był w ciągu zabudowy. Ich biznes przetrwa do 1945 roku, chociaż można podejrzewać, że był schyłkowy – pani Marie zmarła w 1932 roku, zaś pani Agnes miała w 1945 roku 70 lat.
Oba poprzednie adresy sióstr przy Emilii Gierczak – Langestraße 26 oraz Langestraße 28 przestaną istnieć i nie dotrwają do dzisiejszych czasów. Dąbie było obszarem, które II Wojna Światowa dotknęła bardzo mocno, a w gruzy obróciła się spora część zabudowy. Dzisiaj świadkami dawnych czasów są pocztówki, które wydawały siostry, głównie z widokami na stare Dąbie oraz okolice – inne podmiejskie miasteczka i wsie. W temacie interesujące jest to, czy panie wyszły za mąż, czy marka pozostała w rękach niezamężnych kobiet. Nie udało mi się odnaleźć dokumentów, które mogłyby wskazywać, że wzięły ślub. Marka Geschwister Ortmann pozostała przez dekady od początku XX wieku do przynajmniej 1942 roku, ale warto dodać – bywały biznesy, które prowadziły panie pod swoimi nazwiskami panieńskimi, mimo że wyszły za mąż. Tu jednak (przynajmniej do momentu publikacji) brak źródeł mówiących, że stały się mężatkami, a biznes prowadziły dalej pod starą marką.
W dzisiejszej tkance Dąbia po obu adresach sióstr nie pozostał żaden ślad. Może też warto zajrzeć do sklepu tytoniowego, jaki na rogu prowadził tuż obok pan o ciekawym nazwisku – Kacza?
Widzę BŁĄD, mam sugestię!
Ostatnia aktualizacja 7 miesięcy temu
Możesz zgłosić problem lub propozycję rozwinięcia guzikiem poniżej albo dołącz do nas na forum dyskusyjnym.
Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę postu!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!
Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć “Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Kliknięcie w ikonę pokaże Ci miniaturę i tytuł.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.