W poszukiwaniu Polaków w Stettinie – rodzina Wikarskich 

Według działaczy polskiego towarzystwa w Szczecinie, które było podwaliną do późniejszego oficjalnego konsulatu polskiego przed 1920 rokiem populację Szczecina w 1-2% stanowili Polacy. Nie było to dużo, ale zawsze było to przynajmniej kilkaset nazwisk rdzennie polskich. Pozostałe miały polskie korzenie lub bardzo polskie relacje. Robienie „poof” z kurzu, który osiadł na ich historii jest dość trudne, bo bazować możemy głownie na nazwiskach oraz pochodzeniu. Nie każda osoba o nazwisku Kowalski w Szczecinie w 1915 roku była Polakiem. Ale już przeszukując detale o tych osobach możemy połączyć między pinezkami więcej nici – głównie po nazwiskach rodowych i miejscach urodzeń. Bywało, że ktoś o nazwisku polskim oraz mający jeszcze matkę o polskim nazwisku mógł po prostu się „zniemczyć”.

Te określenie ujęte w cudzysłów budzi w nas negatywne skojarzenia, ale musimy spróbować spojrzeć na tamte lata oczami ówcześnie żyjących ludzi – podobne „amerykanizowanie” mamy w Chicago, w USA, dokąd wyjechała masa Polaków. Wśród nich byli członkowie mojej rodziny. Dbają o język, dbają o pamięć, wiedzą skąd pochodzą, ale w ich języku coraz silniej czuć angielski (konkretniej amerykański) akcent. Ich dzieci nie ucząc się języka polskiego wytracą powoli umiejętność posługiwania się w nim w zaawansowany sposób. Możliwe, że podobnie było w historii państwa Winiarskich, którzy od końca XIX wieku żyli w Szczecinie, tu dwie główne postacie tego postu zmarły, ale już ich potomkowie – syn Franz – raczej niewiele miał wspólnego z polskim wątkiem. Jego żoną została raczej Niemka, on sam osiągnął karierę w Berlinie.

Władysława Wikarska z domu Adnruszkiewicz

Wciąż jednak – matka Franza, o której poniżej w detalach – urodziła się mając bardzo polskie imię i nazwisko. Pani Władysława (Ladislawa) Wikarski z domu Andruszkiewicz umrze w wieku 78 lat 4 października 1935 roku w Szczecinie. Jak wyglądałaby twoja mina gdybyś pracował przy rozbiórce poniemieckich cmentarzy i trafił na płytę ewidentnie z polskim imieniem, polskim nazwiskiem ale w języku niemieckim „geboren” (z domu/urodzona) Andruszkiewicz? Z aktu zgonu oraz ksiąg wiemy, że urodziła się w dawnym Gnesen, dziś to Gniezno. Z notatki na akcie zgonu wynika, że urodziła się 12 marca 1857 roku, a 5 maja 1876 roku w Szczecinie wzięła ślub. Z tego dokumentu wiemy, że rodzicami pani Władysławy byli Johann Andruszkiewicz oraz Izabella Rupczyńska. Rodzina pochodziła z Poznania. Przez wiele lat – do śmierci, a potem do II Wojny Światowej w posiadaniu rodziny było mieszkanie na I piętrze kamienicy Bismarckstraße 14. Dzisiaj to Bałuki i prawa strona wjazdu w stronę dawnej szkoły, między numerem 16, a 13, gdzie dziś w głębi opornie powstaje nowe małe osiedle.