Opisując niedawno dom oraz dawną klinikę (jednocześnie też dom handlowy) pod adresem Żubrów 1 i 2 wykonałem trochę fotografii sąsiedniego domku. Ten przeszedł kilka lat temu remont. Nie spodziewałem się, że za tym domem stoi tak rozbudowana historia oraz wątek szczecińskich Żydów, którzy zdołali część swojej rodziny ocalić przed Zagładą.
Kliknij i rozwiń spis treści
Urokliwa uliczka Żubrów znajduje się na północ od zielonego Parku Żeromskiego, odchodzi od ulicy Malczewskiego w kierunku północno zachodnim. Byliśmy tu już kiedyś – wątek sąsiedniego budynku jest opisany – warto skorzystać z znajdującej się na dole mapy lokalizacji. Za domkiem kryje się jedna z bardziej nietypowych historii, jakie kiedykolwiek opisałem… To było jak kufer ze złotem, który przypadkiem się kopnęło w trakcie spaceru 😉 A tam! Opiszę sobie willę, a tu sru… 😀 Czy możemy mieć fotkę 100 letniej pani z domem ze Szczecina, w jakim mieszkała? MOŻEMY! Dla takich historii wstaję rano i napierdzielam w klawiaturę 😉 A to nie koniec, bo stary „zamek księżniczki” stojący kiedyś obok też warty twardych opracowań – jeżeli został opracowany znajdziesz pinezkę na mapie lokalizacji pod postem.
Martin Cohn
To jednak nie koniec jego wątku – bo coś niezwykłego na temat potomków Alice i Martina zostawię niżej w osobnym akapicie 😉
Na tej stronie nie ma reklam, treści sponsorowanych, płatnych ani irytujących okien. Wysokiej jakości zdjęcia, grafiki, serwer, domenę i licencje utrzymujemy wyłącznie z Waszych wpłat.
Wszystkie informacje oraz detale znajdziesz na stronie Galerii Wspierających.
W imieniu redakcyjnego kiciucha dzięki za rozważenie wsparcia 💝
Wirtualna karma
Redakcyjny kiciuch i jego pełna miska- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Mini Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Wirtualna piona! Dzięki takim ludziom jak Ty możemy opłacać licencje, serwer oraz domenę.
Na serwer
Koszty, licencje... 💝- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Średni Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem
Zdecyduję samemu
Dzięki za 5 zł lub nawet 500 zł!- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym zależna od kwoty (Mini 50+, Średni 100+, Wielki 200 +)
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem przy wsparciu od 100 zł
🔍︎ Możesz powiększyć kafelki kliknięciem
Max Meier Busch
Po śmierci męża pani Alice Cohn z domu Mann jeszcze kilka lat zamieszkiwała willę przy Drei Eichen 2a / Żubrów 2a będąc jej samotną właścicielką. Bierze ślub ponownie, 10 stycznia 1921 roku w Szczecinie, a jej mężem zostaje Max Meier Busch. Ten staje się nowym właścicielem budynku i co ciekawe… też był prawnikiem. Mało tego, w księgach podany jest jako mieszkaniec również adresu Am Königstor 9 (przy Bramie Królewskiej), gdzie swoje mieszkanie i biuro miał Martin. Co wiemy o nim więcej? Był nieco starszy od pani Alice, ale i kilka lat młodszy od nieżyjącego już Martina – urodził się 4 października 1887 roku w Berlinie. W momencie ślubu z panią Alice – w 1921 roku – mieszkał przy dawnej Moltkestraße 19, według dokumentu, czyli na aktualnej Wyzwolenia. Według bazy genealogicznej Max Meier Busch w 1940 roku żył w Lublinie. Bardziej prawdopodobne, że nie było to zamieszkanie „dobrowolne”. Ten wątek jest możliwy – pani Alice oraz Max znikają z ksiąg adresowych w Szczecinie w 1937 roku. Powód? Ich pochodzenie było jednym z wątków dlaczego byli zmuszeni opuścić miasto. Wśród zachowanych dokumentów nazwisko Cohn w Szczecinie było kojarzone z osobami żydowskiego pochodzenia i nie jest to zły trop – patrz akapit niżej.
🔍︎ Możesz powiększyć kafelki kliknięciem
Gustav Hafenfuß i Otto Jost
Właścicielem budynku od 1936 roku będzie emeryt Gustav Hafenfuß. Niestety, również nie rozsiądzie się w willi na długo – nie dlatego, że za kilka lat wybuchnie II Wojna Światowa. Pan Gustav urodził się 14 grudnia 1865 roku w dawnym Rambow Kreis Westpriegnitz, dziś to miasteczko dokładnie pomiędzy Berlinem i Hamburgiem. Był wdowcem, zmarł o 14:15 w swoim domu przy Żubrów 2a / Drei Eichen 2a w Nowy Rok – 1 stycznia 1939 roku – żyjąc pod tym adresem zaledwie kilka lat. Z aktu zgonu wynika, że był właścicielem mleczarni. Dokument podpisał kupiec Willy Ulrich żyjący przy dzisiejszej Mickiewicza. Dom przejmie po nim mieszkający z nim Otto Jost, dyrektor banku. Mimo, że domek o dawnym adresie Drei Eichen 2a / Żubrów 2a nie był przed 1945 rokiem bardzo starym obiektem, to można trochę „zażartować”, że ludzie nie żyli tam długo – dyrektor banku Otto Jost umrze kilka lat po Gustavie, co ciekawe… brrr… o tej samej godzinie – 14:10. Nie zmarł jednak w willi, a w dawnym szpitalu kolejowym, dziś Szpitalu Rehabilitacyjnym, 29 maja 1944 roku. Urodził się 20 października 1882 roku w Alzey, w południowo zachodnich Niemczech. Wiemy też, że jeszcze w 1930 roku nie mieszkał w Szczecinie. Jego żoną była żyjąca Marie Anna Ida Jost, z domu König, prawdopodobnie ostatnia mieszkanka willi Żubrów 2a do 1945 roku.
Eva Dorothea Cohn, córka Martina i jej wątek
Na koniec pozostawiam niezwykły sekret, który nie został zapomniany przez powoli opadający kurz historii. W wątku pierwszego właściciela willi, którym był Martin Cohn poległy tuż przed końcem I Wojny Światowej na froncie we Francji pojawia się jego… córka! Eva Dorothea Cohn urodziła się 15 stycznia 1916 roku w Szczecinie. Po ślubie zmieniła nazwisko na Mendel. Jej wątek pozwala nam ustalić dokładniej, co stało się z Alice i Martinem – według artykułu opisującego jej losy uciekła przed postępującymi prześladowaniami ze strony nazistów w 1934 roku, z matką i siostrami. Zabrała ze sobą zdjęcie domu przy dawnej Drei Eichen 2a / Żubrów 2a, które pozostawiła na swoim stoliku w nowym domu. Według artykułu zdjęcie ukazuje ją oraz dwójkę rodzeństwa na okrągłym balkonie stojącego do dziś w Szczecinie domu. Według wspomnień Evy część rodziny straciła życie w Holokauście.
Do przynajmniej 2019 roku żyła w domu starości w Jerozolimie, mając 103 lata! Jej wspomnienia potwierdzają wątek Martina – był żydowskim prawnikiem w Szczecinie, który na froncie był oficerem (porucznikiem) i dowódcą kompanii, odznaczonym Krzyżem Żelaznym II i I klasy. To pokazuje, jak zawiłe potrafią być ludzkie losy – Martin był oficerem armii niemieckiej, odznaczonym, możliwe że uwiecznionym na jakimś pomniku poległych. Mimo, że był żydowskiego pochodzenia. Niecałe dwadzieścia lat później ludzie o jego pochodzeniu byli piętnowani oraz zabijani przez swoją ojczyznę. Pani Eva Mendel z domu Cohn posiada zdjęcie ojca siedzącego na koniu i podkreślała, że była też Niemką. Do polskiego Szczecina nie miała okazji przyjechać. Swojego męża poznała w Jerozolimie, w 1941 roku, a po wojnie została pielęgniarką. Wiemy, że jej matka Alice zabrała trójkę dzieci wyjeżdżając ze Szczecina do Palestyny, zaś jej kolejny mąż – czyli Max Meier Busch – pozostał w Szczecinie. Odkrywamy postać, która do 2019 roku (oryginału artykułu o losach Evy) pozostała w polskim już Szczecinie trochę zapomniana. Prawnik Max Meier Busch ryzykował życiem – zajmował się pomocą Żydom w nazistowskim okresie i w trakcie II Wojny Światowej. Według wspomnień Evy ojciec miał powiedzieć, że „kapitan ostatni opuszcza statek”, uznając że jest jeszcze wielu ludzi, którym musi pomóc. Jego pomoc z pewnością mogła znaczyć ratunek przed Zagładą.
Niestety, losy Maxa są tragiczne – został aresztowany, zesłany gdzieś do Polski (możliwe, że właśnie Lublin) i zamordowany w lesie. Jego grobu nigdy nie odnaleziono. Pani Eva pytana o sekret długowieczności – swoje wspomnienia przekazała do artykułu w 2019 roku – odpowiedziała, że zawsze była sportowcem 😉 Na emeryturę przeszła w 1976 roku, po pracy jako pielęgniarka dziecięca. Pracowała jednak dalej do dziewięćdziesiątki! Niestety, do 2019 roku nigdy nie wróciła do Szczecina, miasto za to odwiedził jej wnuk. Odkrywając tę historię wysłałem kilkanaście maili w poszukiwaniu kontaktu z jej rodziną, może kiedyś przyjdzie odpowiedź!
Niestety skontaktować się z panią Evą już nie będę mógł, a tylko z jej potomkami – pani Eva Mendel z domu Cohn jest już ze swoimi rodzicami oraz zamordowanym przez Niemców ojcem, zmarła 1 stycznia 2021 roku. Może kiedyś spotkamy się na drugim świecie! Po kilku tygodniach otrzymałem odpowiedź od wnuka pani Evy – otrzymując zdjęcie domu oraz plan z danymi architekta. Prócz wnuka nawiązałem też kontakt z jego synem, czyli prawnukiem rodziny stojącej za willą.
Widzę BŁĄD, mam sugestię!
Ostatnia aktualizacja 6 miesięcy temu
Możesz zgłosić problem lub propozycję rozwinięcia guzikiem poniżej albo dołącz do nas na forum dyskusyjnym.
Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę postu!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!
Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć „Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Kliknięcie w ikonę pokaże Ci miniaturę i tytuł.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.
1 Comment
Dziękuję serdecznie za opracowanie materiału. Mieszkam w budynku przy Żubrów 1. Z niecierpliwością czekam na artykuł o zameczku księżniczki Elżuni 🙂