Około 40 lat od budowy, a przed wojną prawie cały czas władał budynkiem jeden człowiek - pan Max. Zmarł przed wojną, a dom odziedziczyła jego córka. Dziś? Dziś wygląda naprawdę ładnie, a wiek budynku dość mocno zaskakuje! Kim byli dawni mieszkańcy willi Lompy 1?
Kliknij i rozwiń spis treści
Bardzo starych willi, ponad stuletnich, spodziewamy się najczęściej w okolicach Pogodna w Szczecinie, prawda? Są też w innych miejscach, a także zakątkach w jakich byśmy się starych pięknych willi nie spodziewali. Jedna z takich nieco sekretnych stoi na północ od linii kolejowej na Niebuszewie. Konkretnie przy ulicy Józefa Lompy 1. Jest to jeden ze starszych budynków w tej okolicy i co ciekawe w posiadaniu jednej rodziny przez ponad trzy dekady, przed II Wojną Światową. Dziś? Zarówno w 2011 roku, jak i 2024 roku wygląda świetnie. Mamy zachowane zdobienia pod krawędziami dachu, zadbaną elewację, drewniane elementy od frontu, metalowe zdobienia szczytu dachu w formie „płotku” oraz prześwietnie wyglądający parter – albo z polnych głazów, albo oklejany w taki sposób. Mam nadzieję, że właściciele nie wkurzą się na kilka bliskich fotografii, wszak to docenienie ich troski o cenny historycznie dom! 🙂 Na pierwszy rzut oka willa wygląda jakby pochodziła z lat dwudziestych lub nawet trzydziestych – możliwe, że była przebudowywana i powiększana, jednak jej początki sięgają pierwszych lat XX wieku.
Hermann i Józef Lompa
W kwestii nazw ulic – dawna Hermannstraße 1 to po prostu ulica Hermanna, nic niezwykłego, każdego z milionów Hermannów. Dzisiejszym patronem jest Józef Lompa, który urodził się 29 czerwca 1797 w Oleśnie. Był tłumaczem, poetą, prozaikiem i pionierem oświaty. Trzeba przyznać, że Józef był „kochliwy” – dorobił się aż 16 dzieci. Budynek, w którym uczył Józef Lompa stoi do dzisiaj, a także do dziś znajduje się przy kościele we wsi Woźniki jego nagrobek z wizerunkiem. Uznaje się, że jego dorobek to około 100 utworów i publikacji w języku polskim, za czasów zaborów. Zmarł 29 marca 1863 roku.
Dawny adres Lompy 1 w Szczecinie to Hermannstraße 1 w Zabelsdorf (Niebuszewie), który już istnieje w 1909 roku jako Maertz’sches Haus, pośród innych domów oznaczanych jako miejsca budowlane. Prócz domu niżej opisanej postaci istniały przy tej ulicy jeszcze 2 domy. Przed powstaniem ulicy i willi były tu ogrody dawnego Feldmark Zabelsdorf, czyli majątku folwarcznego, który znajdował się na południowo wschodnim rogu skrzyżowania Przyjaciół Żołnierza i Warcisława. Temat rodzinny i mieszkańców przed II Wojną Światową jest bardzo rozbudowany – willa wbrew pozorom „pomieściła” sporo postaci, ale klasycznie zajmiemy się przede wszystkim rodziną właścicieli. A dziś? Kto tam mieszka? Tego niestety podać nie mogę – jeżeli pod danym adresem nie działa publicznie jakaś instytucja, firma lub działalność musimy uszanować prawo mieszkańców do prywatności. Takie czasy.
Na tej stronie nie ma reklam, treści sponsorowanych, płatnych ani irytujących okien. Wysokiej jakości zdjęcia, grafiki, serwer, domenę i licencje utrzymujemy wyłącznie z Waszych wpłat.
Wszystkie informacje oraz detale znajdziesz na stronie Galerii Wspierających.
W imieniu redakcyjnego kiciucha dzięki za rozważenie wsparcia 💝
Wirtualna karma
Redakcyjny kiciuch i jego pełna miska- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Mini Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Wirtualna piona! Dzięki takim ludziom jak Ty możemy opłacać licencje, serwer oraz domenę.
Na serwer
Koszty, licencje... 💝- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Średni Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem
Zdecyduję samemu
Dzięki za 5 zł lub nawet 500 zł!- Twój kafelek w Galerii Wspierających jeżeli chcesz!
- Ranga "Wspieracz" na Forum Dyskusyjnym zależna od kwoty (Mini 50+, Średni 100+, Wielki 200 +)
- Podziękowania personalne na Grupie Facebook specjalnym postem przy wsparciu od 100 zł
Max Wilhelm Maertz / Max Wilhelm Märtz
Pierwszym właścicielem parceli Hermannstraße 1 (Józefa Lompy 1) był kupiec Max Wilhelm Maertz. Do Szczecina przyjechał z Berlina, a mój pierwszy krok w jego opracowaniu to niestety akt zgonu jego nastoletniego syna – Max Willy Maertz Junior zmarł w wieku 13 lat, w Szczecinie, 14 stycznia 1896 roku. Rodzice – Max Maertz i Anna Luise Wilhelmine Maertz z domu Kluge – żyli wtedy przy ulicy Piastów. Dziś patrzymy na takie zdarzenia ze smutkiem, jednak ktoś zajmujący się historią patrzy na to inaczej – takie dokumenty pozwalają nam ustalić wiele detali o danych postaciach. Według notatki na boku dokumentu urodził się 4 stycznia 1859 roku w Pyrzycach. Zmarł w opisywanej willi 13 marca 1935 roku, w wieku 76 lat.
W domu w 1911 roku pojawia się jeszcze Ottilie Maertz, żyjąc na I piętrze budynku. Mogła być matką Maxa spoglądając na jego wiek – zmarła w willi 5 grudnia 1916 roku, w wieku 77 lat, oznacza to że urodziła się około 1839 roku. W tym wypadku Ottilie miałaby 20 lat w momencie urodzin Maxa. Ciekawostką jest poboczna postać – zmarły w 1912 roku, ale żyjący pod dawną Parnitzstraße 4 (Władysława IV) pan August Maertz. Miał 87 lat i urodził się również w Pyrzycach, około 1825 roku. Czy był spokrewniony? Mógł, ale nie mam takiej pewności.
Pan Max Märtz / Maertz mógł być bardzo zajęty zawodowo – był komisarzem miejskim przez krótki czas – więc w okresie I Wojny Światowej (1915) na chwilę pojawia się ktoś inny zarządzający willą. Konkretnie była to pani Christine Last, prawdopodobnie wdowa, z domu Krüger. Zamieszkiwała przyziemie i piętro. Po śmierci pani Ottilie pojawia się na krótko wdowa Binze. Po niej w 1920 roku występuje żyjący tu nieco dłużej ślusarz Richard Poupar. Następnie na chwilę mieszka tu budowniczy statków Alfred Strack. Ciekawiej się robi w połowie lat dwudziestych i możliwe, że wtedy willa została rozbudowana.
🔍︎ Możesz powiększyć kafelki kliknięciem
Spółka Maertz-Meyer i drugi Max
Połowa lat dwudziestych przynosi sporą ilość nowych mieszkańców dzisiejszego adresu Józefa Lompy 1, a dawnej Hermannstraße 1. Pojawia się pracownik telegrafów miejskich Willy Bliesener oraz wspólnik pana Maxa, miejski radca budowlany na emeryturze pan Arno Meyer. Powyżsi mieszkańcy zagoszczą w willi na dłuższą chwilę. Gdy ślusarz w 1930 zniknie jego miejsce zajmie… Willy Wichmann, również pracownik telegrafów miejskich, nie mylić go z powyższym Willy! 🙂 Zamieszka w podziemiu budynku. Obaj panowie wyprowadzą się około 1932 roku, gdy w księdze z tego roku pojawia się nowa postać.
Jak wspominałem wyżej – Max Maertz / Max Märtz umrze 13 marca 1935 roku, a krótko przed nim odejdzie jego żona. Pani Anna Märtz / Maertz starsza lekko od niego (urodzona 10 grudnia 1852 roku) i zmarła 20 maja 1933 roku w wieku 80 lat w opisywanej willi. Była szczecinianką z urodzenia. Krótko przed ich odejściem – w 1932 – wpisany jest jeszcze jako mieszkaniec bufeter Albert Brämer. W momencie odejścia pana Maxa willę zamieszkiwał pan, który podpisał jego akt zgonu i poświadczył – Eduard Hager. Prócz niego wprowadził się też elektromonter żyjący na 1 piętrze, pan Hans Dettmann.
Dawna… miłość
Okazuje się, że pan Arno Meyer nie mieszka w willi przypadkowo. Kiedy willa jeszcze nie istniała – 27 stycznia 1894 roku – na świat przychodzi dziewczynka. Córka Maxa i Anny, siostra zmarłego w młodości Maxa Juniora. Na imię miała po matce Wilhelmine Charlotte Maertz. W wieku 25 lat bierze ślub, 22 lipca 1919 roku. Oświadczył się jej… Arno Viktor Emil Meyer. Wspólnik w firmie pana Maxa, a również sam mieszkaniec willi. Oznacza to, że córka również tu żyła, po prostu z mężem. Niestety, pani Wilhelmine oraz pan Arno rozwiedli się wyrokiem sądu szczecińskiego z 12 kwietnia 1938 roku. Po śmierci jej rodziców willa otrzymuje określenie Maertz’sche Erben, to termin oznaczający, że jakaś nieruchomość należy do dziedzictwa lub potomstwa tejże rodziny.
Schyłek i II Wojna Światowa
Zdaje się, że córka Maxa będzie podawana w księdze jako Charlotte Meyer-Meartz i będzie po rozwodzie żyć w willi. W dość przełomowym 1938 roku żyje tam też na I piętrze inżynier dyplomowany i budowlaniec Max Jahn oraz kupiec Leonard Wagner. Można zażartować, że imię Max musiało być przed II Wojną Światową mocno „związane” z budynkiem 😉 Pani Charlotte na chwilę zniknie z ksiąg, ale później stanie się właścicielką – zniknie określenie rodzinne, zaś pan Eduard Hager, który podpisał akt zgonu jej ojca stanie się dozorcą budynku, a w połowie II Wojny Światowej „awansuje” na zarządzającego budynkiem w jej imieniu. Dalsze losy pani Meyer-Meartz są mi nieznane.
A dzisiaj? Według kadrów Google Maps w 2011 roku willa była wyremontowana i w dobrym stanie, nie inaczej jest w 2024 roku w momencie tworzenia opracowania. Właścicielom nic tylko życzyć, by budynek był w jak najlepszym stanie przez jak najdłuższy czas bez koniecznych napraw lub remontów 🙂 A do willi obok – z wieżyczką – zajrzymy za jakiś czas. Jeżeli już zajrzeliśmy to pinezkę budynku obok znaleźć można poniżej na interaktywnej mapie historycznej.
Widzę BŁĄD, mam sugestię!
Ostatnia aktualizacja 2 miesiące temu
Możesz zgłosić problem lub propozycję rozwinięcia guzikiem poniżej albo dołącz do nas na forum dyskusyjnym.
Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę postu!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!
Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć „Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Kliknięcie w ikonę pokaże Ci miniaturę i tytuł.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.