Jadąc ulicą Wawrzyniaka na przeciwko Betanii widzimy zabytkową willę, na rogu z ulicą Królowej Korony Polskiej. Konkretnie przy numerze 20 tej ostatniej ulicy. Willę zdobi starodawny płot zawierający ślad po zdobionej tabliczce na rogu. Wkrótce ten budynek pamiętający czasy fortecznego Szczecina przejdzie remont, a przed wami rozbudowany opis... kto tam mieszkał 🙂
Opisanie willi przy Królowej Korony Polskiej 20 miałem w planach od ponad roku. Jednak cały czas inne tematy znajdowały czas na klepanie w klawiaturę, a temat willi oddalał się coraz bardziej. Niedawno pojawiła się dobra wiadomość – zabytkowa i wpisana do spisu zabytków willa otrzymała fundusze na remont. Zadbane będzie też starodawne ogrodzenie – tutaj bardzo mocno liczę i będę cisnął Miejskiego Konserwatora Zabytków, by ramka na tablicę, jaka znajduje się na rogu willi została wykorzystana. Budynek podobno wzniesiono w 1872 roku, według ksiąg właścicielem ziemi był baron z poważnego rodu. W kręgach mediów willa nosi czasami nazwę „Villa Rieck” od nazwiska innego właściciela. Do 2023 roku zabytkowy budynek posiadał dach w dość dobrym stanie z zadbanymi kominami, elementami ozdobnymi szczytów, jednak elewacja była w stanie złym – w niektórych miejscach wkrada się wilgoć, tynku prawie nie ma wcale.
Pozostały na szczęście ramy okienne, drewniane elementy oraz ganek. Dzięki funduszom na remont miejmy nadzieję, że wkrótce willa na Królowej Korony Polskiej 20 będzie lśniącym świadkiem historii miasta. Z jednej strony możemy się cieszyć – willa ma fundusze na remont konserwatorski. Z drugiej strony dofinansowania nie otrzymała Brama Królewska, zabytek znacznie starszy i również pilnie wymagający remontu. Cóż. Idą wybory. Sporo dofinansowań w skali kraju dostały… kościoły. Możemy tylko liczyć, że w remoncie opisanej niżej willi ramka w zabytkowym ogrodzeniu będzie wykorzystana, a smok i zegar powróci na fasadę!
Dziękujemy za WASZE wsparcie! 💝
Baron Robert von Kittlitz
Prawdopodobnie pierwszym właścicielem willi był sędzia okręgowy i baron (prawdopodobne imię) Robert Julius Adalbert von Kittlitz, który chwilę po zbudowaniu sprzeda ją pani z poniższego akapitu. Ród ten pochodził między innymi ze śląska, skąd mieli przybyć z ziem łużyckich. Według opracowania Wikipedii za protoplastę rodu uchodzi Henryk von Kittlitz, rycerz na dworze księcia czeskiego Sobiesława I z dynastii Przemyślidów.
Ród ten w części się spolszczył tworząc odłam rodu szlacheckiego: Kietlicz, Karwińscy, Żegotowie i inni. Jako ciekawostkę można podać, że Polke Kittlitz, Hannus Kittlitz i Nickel Kittlitz walczyli po stronie zakonu krzyżackiego w Bitwie pod Grunwaldem. Co ciekawe, willa może być delikatnie starsza niż się podaje – baron Robert von Kittlitz występuje jako mieszkaniec tego adresu nim jeszcze przydzielono numerację (1876+), konkretnie od 1873 roku.
Możliwe, że jako posiadacz ziemi. Wcześniej żył jak wielu mieszkańców Szczecina w zabudowaniach twierdzy – przy dawnej Rosengartenstraße 54, czyli Podgórnej. Skąd teoria o imieniu? Baron mieszkał w Szczecinie od około 1871 roku do około 1878. W tym czasie w bazach genealogicznych pojawiają się dodatkowe postacie – Katharine Elisabeth von Kittlitz miała się urodzić 2 listopada 1872 roku, a ochrzczona została 17 listopada w kościele zamkowym (Schloss Kirche) w Szczecinie. Krótko po niej 30 lipca 1874 roku urodziła się i została ochrzczona (10 sierpnia 1874) w zamku Elly Marie von Kittlitz. Ojcem obu córek miał być Robert von Kittlitz.
Mało prawdopodobne, by „nasz bohater” był kimś innym. Jego wybranką serca była Camilla Henriette von Kittlitz z domu Primke / Primbke. Inną ciekawostką w wątku barona jest akt zgonu córki – pani baronowa Elly von Kittlitz widziała wiele. Urodziła się w fortecznym Szczecinie, przeżyła cesarzy, I Wojnę Światową i II Wojnę Światową. Zmarła 9 października 1948 roku w szpitalu miejskim w Limbach z powodu nowotworu żołądka i choroby płuc, mieszkała w Känder. Poprzez akt zgonu wiemy, że ojciec mieszkał przed śmiercią w Görlitz, zaś matka w Plön (Holstein).
Niestety poza podanymi wyżej detalami nie mam więcej informacji kim był baron, a także nie jest znana mi jego podobizna – byłoby to na pewno ciekawym dodatkiem. Baron Robert von Kittlitz szybko zniknie z ksiąg adresowych, bo…
Kasjer tramwajowy, pan Buchholt i pani Schneider
Od 1878 roku w księgach jako mieszkanka i właścicielka willi widnieje wdowa po kupcu, pani Schneider. Krótko później (1881) adres ten przejdzie do Wawrzyniaka – Alleestraße 81. Krótko w willi mieszka kasjer tramwajowy (straßenbahn kassier) W. Buchholt, na piętrze, do 1882 roku, a od 1883 roku przez rok zajmuje ją tylko wdowa Schneider.
Tutaj pojawia się „plot twist” (zwrot akcji). Udaje się ustalić dokładniej panią Schneider, która przez spory okres czasu jest właścicielką. W numeracji jest niezłe zamieszanie – ale pani Charlotte Schneider (wdowa) występuje jako właścicielka adresu Alleestraße 26 i jednocześnie Alleestraße 81. Potwierdza to zmianę numeracji. Zamieszanie leży w tym, że pod 81 mieszkać będzie później wspomniany pan W. Buchholt, mimo że wcześniej podpisany jest pod Werderstraße 23. Tuż obok. Możliwe, że się przeniósł.
Przypomnijmy – w 1883 roku dzisiejszą willę Królowej Korony Polskiej 20 zamieszkiwała tylko pani Charlotte, której nazwisko panieńskie to Charlotte Marwitz. Przed przeprowadzką do willi około 1878 mieszkała wcześniej na Louisenstraße 14-15, czyli na narożniku Staromłyńskiej z Placem Orła Białego. Warto dodać, że moment, w którym pani Charlotte postanowiła wyprowadzić się na przedmieścia to dosłownie chwila po decyzji o rozbiórce szczecińskiej twierdzy.
Wdowa baronowa Meerscheidt-Hüllessem
Pan Carl Krüger
Pan Wilhelm Zernotitzki
Na przełomie XIX i XX wieku willa nosiła adres Alleestraße 81, Ecke Werderstraße. Od (wg księgi) 1895 roku do około 1906-1907 zamieszkiwał ją pan Wilhelm Zernotitzky, tzw. „rentier”, czyli utrzymujący się ze zgromadzonych oszczędności. Wcześniej – pod koniec XIX wieku zajmował się handlem piwem norymberskim i monachijskim. Nim ostatecznie zamieszkał na Królowej Korony Polskiej 20, swoje mieszkanie miał jeszcze na Elisabethstraße 62 (parter i I piętro, Kaszubska). Ta postać jest dość dobrze udokumentowana. Z aktu ślubu wynika, że pan Wilhelm Karl Ludwig Max Zernotitzky urodził się 11 stycznia 1853 roku, zaś ślub wziął 11 listopada 1918 roku. Wybranką jego serca była Hedwig Alwine Emma Zernotitzky z domu Simanowski, która urodziła się 30 stycznia 1891 roku. Jej ojcem był August Siemanowski, matką Ottilie Johanna Friederike Simanowski z domu Schröder. Różnica wieku państwa Zernotitzky była duża – pani Hedwig miała 27 lat w momencie ślubu, pan Wilhelm 65. Znane są też nazwiska rodziców pana Wilhelma – był to pan Ludwig Theodor Heinrich Wilhelm Zernotitzky oraz pani Dorothea Wilhelmine Luise Zernotitzky. W 1918 roku, gdy brali ślub pan Wilhelm mieszkał przy Grabowerstraße 31 (Matejki). Pochodził z Nieklitz w zachodniej Meklemburgii. Niestety małżeństwo nie będzie szczęśliwe długo – Wilhelm Zernotitzky umrze w wieku 69 lat w Szczecinie, 18 grudnia 1922 roku, cztery lata po ślubie. Bardzo prawdopodobne, że pani Hedwig Zernotitzky pozostanie po mężu wdową do śmierci – w 1943 roku wciąż występuje jako wdowa pod adresem męża, na Matejki. Pani Hedwig możliwe, że będzie musiała uciekać ze swojego domu, który w trakcie wojny zostanie ciężko uszkodzony – numer 31 na przedwojennej Matejki stał na odcinku od Roosevelta, do dzisiejszego budynku ZUS.
Pan Rudolf Rieck
Dzięki krótkim poszukiwaniom wiemy, że pan Rudolf Rieck przeprowadził się na początku XX wieku – konkretnie występuje od 1907 roku – na Królowej Korony Polskiej 20, wcześniej zaś mieszkał na Moltkestraße 20 (III piętro), czyli dzisiejszej ulicy Wyzwolenia. Była to kamienica na miejscu chodnika i pasów w kierunku Placu Rodła, od Placu Żołnierza do Małopolskiej. Adres ten został mocno uszkodzony w trakcie II Wojny Światowej, następnie rozebrany. W czasach powojennych był tu trawnik, gdy torowisko „biegło” jeszcze swoim pierwotnym kształtem. Po przeniesieniu się do opisywanej willi jego adres widnieć będzie jako Villa Alleestraße 81 Ecke Werderstraße, czyli willa na rogu Wawrzyniaka i Królowej Korony Polskiej.
Pan Rudolf Rieck był mistrzem murarskim i za jego czasów budynek przy dzisiejszym adresie Królowej Korony Polskiej 20 uzyskał inny adres – była to Werderstraße 28c, która później zmieni się w Werderstraße 20. W okolicach pierwszej wojny światowej prowadził firmę Gebrüder Rieck (Bracia Rieck) – jego bratem (również architektem) był Willy Rieck. Można podejrzewać, że kimś z rodziny na początku XX wieku mógł być też Friedrich Rieck, który występuje jako murarz. Jeden z bohaterów postu – pan Rudolf – urodził się około 1868 roku w Szczecinie, zmarł 20 maja 1931 roku w swoim domu. Warto wspomnieć, że pan Rudolf Rieck posiadał też swój adres oraz biuro architektoniczno-budowlane przy dawnej Kaiser-Wilhelm-Straße 34. Dzisiaj to Jana Pawła II 34. Wdowa po panu Rudolfie – pani Helene Rieck z domu Großmann (Grobmann?) – występuje w księgach od 1932 roku.
Pan Friedrich i August Merkel
Pani Helene Rieck była posiadaczką willi do 1936-37 roku. Jej miejsce w willi zajmą panowie Friedrich Merkel i August Merkel, przeprowadzą się na Wenderstraße 20 i zaczną występować w księgach pod tym adresem od 1937 roku. Byli ostatnimi mieszkańcami według księgi z 1943 roku – księgowy Friedrich Merkel oraz miejski inspektor okręgowy na emeryturze August Merkel prawdopodobnie ujrzą przemianę Stettina w Szczecin. O braciach Merkel możemy napisać więcej. Odnajdując ich akty ślubu wiemy, że mieszkali już od lat dwudziestych pod dawną Yorkstraße, to nieistniejąca uliczka łącząca Niedziałkowskiego i Felczaka. Ten adres pojawia się na kartach zarówno pana Augusta, jak i Friedricha. Księgowy pan Friedrich Wilhelm August Merkel urodził się 5 września 1897 roku w Nowogardzie (Neugard), 7 listopada 1925 ożenił się. Jego wybranką serca była pani Elisabeth Selma Marie Oesreich, ze Szczecina.
Twórca całego tego zamieszania na Szczecin Znany i Historyczny, grzebiący pod każdą przedwojenną cegłą w Szczecinie. Dreptus okolicznus, gatunek pospolity. Droniarz, miłośnik ciemnego piwa, tematyki II Wojny Światowej. Codziennie? Po prostu brodaty brzydal.
Zajrzyj w okolicę!
Po prawej stronie znajdziesz mapę z lokalizacją omawianego tematu. To mapa interaktywna!
Możesz ja kliknąć i oddalić widok kółkiem myszy, co pozwoli Ci zobaczyć inne posty znajdujące się w tej okolicy. Możesz użyć „Mapy Historycznej” Szczecina, by zobaczyć ją w pełnej formie. Wiele postów znajdujących się w bliskiej odległości gromadzi się w grupy – je możesz rozdzielić kliknięciem na ikonę.
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.
Poprawka?
Kliknij i daj znać!
Ostatnia aktualizacja 10 miesięcy temu
Możesz znaleźć ten post na naszej grupie Facebook „Szczecin Znany i Historyczny” klikając na ikonkę po prawej stronie. Prócz tego postu znajdziesz tam wiele innych, które nie są publikowane na naszej stronie. Masz coś ciekawego w temacie historii Szczecina? Nasza grupa to właśnie miejsce dla kogoś takiego jak Ty!
Post na FB
Skomentuj na Facebooku lub podziel się postem ze znajomymi!