Żołnierze francuscy w Szczecinie w wojnie 1870-1871 

Ci, którzy bardziej interesują się historią Szczecina mogą kojarzyć, że w naszym mieście upamiętniono w kilku miejscach Francuzów. Dawne konflikty miały inną „kulturę”. Gdy były kończone w zachodniej Europie powstawały najróżniejsze monumenty upamiętniające wojny, ale w formie szacunku do swoich przeciwników. We Francji do dziś znaleźć można miejsca pamięci związane z wojną francusko-pruską lat 1870-1871, czy nawet upamiętnienia skierowane w stronę Niemców, którzy polegli na froncie I Wojnie Światowej lub zmarli we francuskiej niewoli tamtego okresu. W kontekście takich monumentów należy dostrzec, że nie chodzi o upamiętnianie agresji lub kultu swojego ówczesnego wroga, a najczęściej tych, którzy polegli – mówi się, że kalekami zostają szeregowi żołnierze, a medale otrzymują za ich cierpienia tylko dowódcy. Po dekadach lub wiekach o szeregowych nikt nie pamięta – ich imiona najczęściej zatarł czas. 

Do dzisiaj.

Krzyż pamięci poległych w wojnie francusko-pruskiej 1870-1871

W Szczecinie istnieje kilka miejsc, które upamiętniają poległych w wojnie francusko-pruskiej w latach 1870-1871 – najbardziej znany jest czarny krzyż stojący na Cmentarzu Centralnym od strony Karola Miarki. Wielu kojarzy ten obiekt z czasów PRL jako miejsce spotkań z czasów stanu wojennego i protestów, jednak pierwotnie upamiętniał on właśnie poległych. Trzeba zaznaczyć, że Cmentarz Centralny w 1871 roku jeszcze nie istniał – jego teren stanowiła piaskarnia oraz piaszczyste łąki, dlatego też bardzo możliwe, że czarny krzyż upamiętniający poległych w wojnie francusko-pruskiej przeniesiono tam z Parku Andersa. Kwestią dalej nieustaloną w 100% jest jego pochodzenie – mapy nie pokazują krzyża lub podobnego monumentu na innej nekropolii wojskowej. Pewne jest, że krzyż na Cmentarzu Centralnym musiał stać w tym samym miejscu już przed wojną – ukazany jest na fotografii z przedwojennej prasy. W kwietniu 2003 roku krzyż został uszkodzony przez ciężarówkę. Następnie został zespawany ponownie w stoczni, a detale posrebrzono i ustawiono ponownie 30 października 2003 roku, chwilę przed tłumnym 1 listopada.

Cmentarz przy ulicy Litewskiej i głazy w Parku Andersa

Kolejnym miejscem jest niewielki teren pocmentarny przy ulicy Litewskiej – tam spoczęli ci, którzy zmarli w niewoli w Szczecinie. Jednak nie było to jedyne miejsce, gdzie ich chowano. Część żołnierzy spoczęła na dziś wyłączonym już z użytkowania cmentarzu na Golęcinie, przy Pokoju, obok kościoła i Zachodniopomorskiego Centrum Onkologii. Inni mogli być pochowani za obwałowaniami twierdzy – w dzisiejszym Parku Andersa. Tu warto wspomnieć, że cmentarz ten miał delikatnie ówcześnie (1871) inny kształt. Jednym z najmniej znanych pomników w Szczecinie, a także najmniej znanym w kontekście wojny francusko-pruskiej jest zbiorowisko głazów właśnie w Parku Andersa.